قانون مالیات کلیسا در آلمان چگونه است؟

سوژه‌ای که این روزها در شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان، بازخورد داشته و کاربران فکت‌نامه نیز آن را برای ما فرستاده‌اند تا فکت‌چک کنیم، مربوط به «مالیات مذهبی» در آلمان است.

یک کاربر در توییتر خود نوشته است: «تو آلمان مسیحی‌ها «باید» ۸ تا ۹ درصد مالیاتِ مذهبی پرداخت کنن! بعضی از مردم به همین دلیل اعلام بی‌دینی می‌‌کنن که کلیسا اون‌ها رو تکفیر و از مراسم ازدواج و خاکسپاری و فرزندخوندگی محرومشون می‌کنه. ولی تو اسلام پرداخت خمس، زکات و فطریه «آزاده» و اجبار قانونی نداره.»

 

?s=20

 

این البته نخستین باری که نیست که بحث گرفتن مالیات کلیسا در آلمان، در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری فارسی‌زبانان مطرح شده است. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۸ سایت دویچه‌وله فارسی به بهانه خبری در همین زمینه، به این موضوع پرداخته و توضیح داده که ساز و کار مالیاتی در این زمینه چگونه است.

 

آیا در آلمان مالیات کلیسا وجود دارد؟

بله. در کشور آلمان، بسیاری از کلیساها و نهادهای مذهبی (مانند اغلب کاتولیک‌ها، پروتستان‌ها و یهودیان) بخش عمده‌ای از درآمد خود را از طریق مالیات مستقیم دریافت می‌کنند و آلمان یکی از کشورهایی است که در آن «مالیات کلیسا» به عنوان بخشی از قانون وجود دارد. 

ماده ۱۴۰ قانون اساسی کنونی آلمان به این موضوع اشاره کرده است. این قانون از سال ۱۹۱۹ در این کشور سابقه دارد.

 

قوانین مربوط به نحوه جمع‌آوری و محاسبه این مالیات نیز در ایالت‌های مختلف با هم تفاوت‌هایی دارد. اداره مالیات، پس از آنکه این مبلغ را به صورت مستقیم از درآمد مردم برداشت می‌کند، پس از برداشت حدود ۳ درصد به عنوان کارمزد، بقیه این پول را به کلیساها می‌دهد.

 

مالیات کلیسا در چه کشورهایی وجود دارد؟

مالیات کلیسا نه تنها در آلمان بلکه در برخی کشورهای دیگر اروپایی مثل اتریش، فنلاند، دانمارک، ایسلند و سوییس نیز وجود دارد. هر کشور نیز در این زمینه قوانین و مقررات خود را اجرا می‌کند و این مالیات بسته به شرایط، از کسانی که واجد پرداخت آن هستند، گرفته می‌شود.

 

چه کسانی در آلمان مالیات کلیسا می‌دهند؟

همه ساکنان آلمان که عضو کلیسا باشند، مشمول پرداخت این مالیاتند. نکته مهمی که باید به آن توجه کرد، ساز و کار عضویت افراد در کلیساهای مسیحی است. در مسیحیت، مفهومی به نام عضویت در کلیسا وجود دارد. در این ادیان، نام و مشخصات تمام پیروان یک کلیسا، مانند یک دفتر ثبت اسناد وارد و نگهداری می‌شود و قانون آلمان نیز به همین ثبت نام‌ها برای دریافت مالیات مراجعه می‌کند. 

این در حالی است که مثلا در دینی مانند اسلام، چنین ساز و کاری از سوی نهادهای مذهبی وجود ندارد. یعنی افراد می‌توانند مسلمان باشند یا خود را مسلمان بدانند اما نهادی مذهبی وجود ندارد که فهرستی از تمام افراد و اعضای جامعه مسلمانان را ثبت کند.

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که عضویت در یک کلیسا باعث می‌شود افراد بتوانند از خدمات مذهبی آن مانند آیین‌های مربوط به تولد، ازدواج، مرگ و سایر مناسبت‌های مذهبی استفاده کنند.

 

چه کسانی در آلمان از مالیات کلیسا معافند؟

به غیر از اغلب کاتولیک‌ها، پروتستان‌ها و یهودیان و چند فرقه مسیحی دیگر، بقیه افراد، یعنی کسانی که عضو هیچ کلیسایی نیستند، به دینی اعتقاد ندارند یا مثلا مسلمان هستند و به ادیان دیگر اعتقاد دارند، از پرداخت این مالیات معافند. 

 

چگونه یک نفر که مشمول پرداخت این مالیات است می‌تواند این مالیات را ندهد؟

اگر فردی که طبق قانون، مشمول پرداخت مالیات کلیساست، بخواهد این مالیات را پرداخت نکند، باید تقاضا کند که از عضویت در کلیسا، خارج شود. این عمل البته خوشایند کلیسا نیست اما افراد در آلمان می‌توانند این تقاضا را انجام دهند و پس از دریافت گواهینامه خروج از عضویت در کلیسا، قانونا در پرداخت مالیات کلیسا نیز معاف می‌شوند. در واقع اگر دولت پس از این انصراف، از آنها مالیات بگیرد، آنها با ارائه مدارک خود می‌توانند این مالیات را پس بگیرند.

 

میزان مالیات کلیسا در آلمان چه‌قدر است؟

مالیات مذهبی در آلمان به طور متوسط بین ۸ تا ۹ درصد از «مالیات» افراد را به خود اختصاص می‌دهد. در واقع ممکن این اشتباه به وجود آید که این ۸ تا ۹ درصد، از کل درآمد افراد صرف این مالیات می‌شود در حالی اینطور نیست.

 

مالیات کلیسا بسته به ایالت‌های مختلف، عددی حدود ۸ تا ۹ درصد «مالیات سالیانه» هر فرد است که از درآمد ماهیانه او کم می‌شود. 

در این سایت می‌توانید بر اساس هر ایالت، میزان مالیات کلیسا برای درآمدهای مختلف را محاسبه کنید. به عنوان مثال فردی که در برلین زندگی می‌کند و درآمد ماهیانه او حدود ۳۵۰۰ یورو است، ماهیانه حدود ۴۶ یورو مالیات کلیسا می‌دهد. اگر قرار بود ۸ درصد از درآمد خود را مالیات بدهد به جای ۴۶ یورو باید ماهانه حدود ۳۰۰ یورو مالیات می‌داد. اما این فرد در کل سال حدود ۵۵۰ یورو مالیات کلیسا پرداخت می‌کند.

بنابراین این ۸ تا ۹ درصد، نه بر «درآمد» که از «مجموعه مالیات» افراد است. البته این مقدار، در مجموع رقم قابل توجهی است.

آمارهای رسمی نشان می‌دهد میزان دریافتی کلیساهای این کشور از مالیات، در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۲ میلیارد یورو بوده است. این رقم به نسبت سال گذشته، کاهشی ۸۰۰ میلیون یورویی را تجربه کرده است. درباره دلیل این کاهش درآمد کلیسا، مطالب زیادی نوشته شده اما آنچه مشاهده می‌شود، خروج سالانه افراد از عضویت در کلیساهاست؛ خروجی که باعث می‌شود آنها از پرداخت این مالیات معاف باشند. به عنوان مثال، در این گزارش از سایت VICE که درباره این کاهش درآمد کلیساها نوشته شده، نویسنده با شهروندانی صحبت می‌کند که دلیل خروج خود را این می‌دانند که سال‌هاست پا به کلیسا نگذاشته‌اند و ترجیح می‌دهند به جای این مالیات، این پول را برای بازنشستگی خود پس‌انداز کنند. 

از سویی دیگر،‌ گزارش‌هایی از وجود پنهان‌کاری در رسیدگی به فساد روحانیون بلندپایه کلیساها، انتقادهایی را به همراه داشته است. ضمن اینکه گزارش‌های مالی نیز نشان می‌دهد در مواردی، پول این مالیات‌ها،‌ به طور مشخص صرف زندگی شخصی اسقف‌ها شده است. مثلا طبق گزارش واشنگتن‌پست، در سال ۲۰۱۳، یک اسقف آلمانی برای نوسازی خانه شخصی خود مبلغ ۳۱ میلیون یورو هزینه کرده است.

این گزارش سایت دویچه‌وله نیز به مساله خروج مسیحیان از کلیساها و کاهش درآمد این نهادها از منبع مالیات پرداخته است.

 

جمع‌بندی

مخاطبان فکت‌نامه از ما خواسته‌اند درباره موضوع مالیات مذهبی در آلمان که این روزها در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده و درباره‌اش صحبت می‌شود، فکت‌چک بنویسیم. یک کاربر توییتر نوشته است مالیات مذهبی در آلمان بین هشت تا نه درصد است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد مفهومی به نام «مالیات کلیسا» بخشی از قانون اساسی آلمان و چند کشور اروپایی است. این مالیات از افرادی گرفته می‌شود که عضو اغلب کلیساهای کاتولیک و پروتستانند یا یهودی هستند.

برخلاف ادعایی که مطرح شده، این مالیات، بین ۸ تا ۹ درصد نیست بلکه «۸ تا ۹ درصد از مبلغی که به عنوان مالیات پرداخت می‌شود را به خود اختصاص می‌دهد.»

افراد در آلمان می‌توانند هر زمان که خواستند از عضویت یک کلیسا خارج شوند و دیگر این مالیات را پرداخت نکنند. از سویی دیگر آمارها نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۰ رقم ۱۲ میلیارد یورو در آلمان به عنوان مالیات به کلیساها پرداخت شده که ۸۰۰ میلیون یورو از سال گذشته میلادی کمتر است. دلیل این موضوع این بوده که اعضای کلیساها، از عضویت انصراف داده و دیگر این مالیات را پرداخت نمی‌کنند.

در مجموع از آنجایی که در آلمان مالیات کلیسا وجود دارد اما مقدار آن ۸ درصد نیست، ما نیز به این ادعا که در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده نشان «نیمه‌درست» می‌دهیم.