آیا امواج شبکه نسل پنج موبایل، امنیت پرواز را تهدید می‌کند؟

یکی از کانال‌های پرمخاطب تلگرام که به انتشار اطلاعات شبه‌علمی درباره همه‌گیری کرونا و اطلاعات نادرست درباره واکسن شهره است، خبری منتشر کرده که مدعیست ایرباس و بویینگ اعلام کرده‌اند که امواج شبکه نسل پنجم ارتباطات همراه (5G) امنیت پروازها را تهدید می‌کند. در این پست تلگرامی نوشته شده: «مدیران اجرایی دو شرکت بویینگ و ایرباس از دولت بایدن درخواست کردند تا استقرار از پیش تعیین‌شده سرویس جدید بی‌سیم شبکه نسل پنجم  (5G) را به تاخیر بیندازد چون این سامانه می‌تواند به امنیت پروازها آسیب وارد کند. در بخشی از این نامه آمده است: اختلالات ناشی از سیستم بی‌سیم 5G می‌تواند تاثیر نامطلوبی بر توانایی هواپیما برای پرواز امن داشته‌باشد.» منبع این خبر، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) درج شده‌است.

می‌دانیم که در نخستین ماه‌های همه‌گیری کووید-۱۹ مدعیان شبه‌علم و شایعه‌پردازان به این موضوع پرداختند که این همه‌گیری تنها یک شایعه است و افزایش مرگ‌ومیرها ناشی از شبکه 5G است. این شایعه که در آن روزها (ابتدای سال ۲۰۲۰) در حال گسترش در سراسر دنیا بود بارها توسط مراجع مختلف بررسی و تکذیب شده و ما بیشتر از این به آن نمی‌پردازیم. فکت‌نامه قبلا این موضوع را مفصلا بررسی کرده‌بود و راستی‌آزمایی خبرگزاری رویترز در این باره منبع بسیار مناسبی برای علاقه‌مندان است. اما کافیست بدانیم که ارتباط شبکه نسل پنجم موبایل و کرونا از این جا ناشی می‌شود. برای همین شایعه پراکنان درباره کرونا همواره اخبار نسل پنجم موبایل را هم رصد می‌کنند.

آیا ایرنا خبری مبنی بر تهدید امنیت پرواز توسط شبکه نسل پنجم دارد؟

بله، با یک جستجوی ساده در وب سایت ایرنا این خبر را که روز ۳۰ آذر منتشر شده‌است می‌بینیم. در متن خبر آمده: «دیو کالهون مدیر اجرایی بوئینگ و جفری کنیتل مدیر ایرباس [آمریکا] در نامه‌ای مشترک از پیت بوتجج وزیر ترابری آمریکا درخواست کردند که از به تاخیر انداختن استقرار سیستم بی‌سیم نسل پنجم تلفن همراه (5G) حمایت کند. در بخشی از این نامه آمده‌است: اختلالات ناشی از سیستم بی‌سیم 5G می‌تواند تاثیر نامطلوبی بر توانایی هواپیما برای پرواز امن داشته‌باشد.» این خبر از رویترز نقل شده که منبع اصلی هم درست است و چنین نامه‌ای هم وجود دارد و روز ۲۰ دسامبر ۲۰۲۱ منتشر شده‌است.

همچنین غیر از رویترز، بسیاری از خبرگزاری‌های دیگر هم آن را پوشش داده‌اند. بنابراین می‌توان حدس زد که در روزهای آینده شایعه سازان حول 5G با نقل این نامه، بیشتر هم به این موضوع دامن بزنند.

اما هم در خبر ایرنا و هم خبر اصلی رویترز مسایل دیگری هم درج شده که نشان می‌دهد این مطلب، تنها برداشت و اخطار مدیران اجرایی این دو شرکت از موضوعی است که هنوز محل بحث و تحقیق بین مهندسان است و هنوز نتیجه قطعی آن منتشر نشده‌است. برای مثال در خبر ایرنا آمده: «اداره هوانوردی فدرال آمریکا نیز نگرانی‌هایی را در مورد تداخل احتمالی فعالیت شبکه نسل پنجم اطلاعات با فعالیت‌های حساس الکترونیکی و رادیویی هواپیماها مطرح کرده‌است. [خبر قبلی در ۷ دسامبر] قرار است این اداره پیش از اوایل ژانویه اطلاعات بیشتری را در زمینه تداخل احتمالی فعالیت شبکه‌های نسل پنجم با فعالیت‌های هواپیماها ارائه کند. بوئینگ و ایرباس اعلام کرده‌اند که پیشنهاداتی داده‌اند تا اختلالات و تداخل فعالیت شبکه 5G در اطراف فرودگاه‌ها و دیگر مناطق حساس محدود شود. با این حال گروه CTIA (انجمن صنعت ارتباطات همراه آمریکا) اخیرا صنعت هوانوردی در آمریکا را به ایجاد ترس و نگرانی در مورد فعالیت شبکه‌های نسل پنجم و تحریف حقایق متهم کرد. انجمن خلبانان در آمریکا نیز اعلام کرده‌اند که عوامل سازماندهی قوانین و مقررات و امور ارتباطی در شرایط بن‌بست قرار دارند و این مشکل بزرگی برای مسافران، صنعت هوانوردی و اقتصاد آمریکا محسوب می‌شود.»

در خبر رویترز توضیحات دقیق‌تری آمده که موضوع را بیشتر روشن می‌کند. همان‌طور که در تصویر بالا مشخص است در ابتدای نامه می‌بینیم که تنها اشاره به بخشی از فرکانس نسل پنجم یعنی باند C است. گزارشی که در تابستان در PC Magazine منتشر شد، جزییات فرکانس‌های این باند و فواید آن را برای آینده ارتباطات همراه ذکر کرده‌‌است. این بخش از فرکانس قرار است در ابتدای ۲۰۲۲ از طرف رگولاتوری در اختیار شرکت‌های at&t و Verizon برای استفاده تجاری قرار بگیرد. همان‌طور که در خبر ۷ دسامبر ۲۰۲۱ منتشر شده، اداره هوانوردی فدرال مدعیست که ممکن است این بخش از فرکانس رادیویی، با فرکانس ارتفاع‌سنج‌های رادیویی نصب شده در هواپیماهای تجاری بویینگ و ایرباس تداخل ایجاد کند. این ارتفاع‌سنج‌ها در هنگام فرود هواپیما، در شرایطی که دید خلبان مناسب نیست، ارتفاع هواپیماها از سطح باند فرود را اندازه می‌گیرند. بنابراین راه‌اندازی باند C برای ارتباطات نسل پنجم برای این دو اپراتور تا ۵ ژانویه ۲۰۲۲ (۱۵ دی ۱۴۰۰) به تعویق افتاده‌است.

در نامه مدیران ایرباس و بوئینگ به تحلیل گروه تجاری Airlines for America (به اختصار A4A) اشاره شده است که اگر دستورالعمل FAA 5G در سال ۲۰۱۹ اجرا می‌شد، حدود ۳۴۵هزار پرواز مسافربری و ۵۴۰۰ پرواز باری با تاخیر، تغییر مسیر یا لغو مواجه می‌شدند. با اینحال at&t و Verizon در اطلاعیه‌ای که در ۲۴ نوامبر ۲۰۲۱ (۳ آذر) صادر شد گفتند که اقدامات پیشگیرانه را حداقل به مدت شش ماه برای محدود کردن تداخل اتخاذ خواهند کرد. دفتر وزیر ترابری آمریکا هنوز در این‌باره اظهار نظر نکرده‌است. 

جمع‌بندی

یکی از کانال‌های پرمخاطب تلگرام که به انتشار اطلاعات شبه‌علمی درباره همه‌گیری کرونا شهره است، خبری منتشر کرده که مدیران ایرباس و بویینگ اعلام کرده‌اند امواج شبکه نسل پنجم ارتباطات همراه (5G) امنیت پروازها را تهدید می‌کند و از دولت بایدن درخواست کردند تا استقرار از پیش تعیین‌شده سرویس جدید بی‌سیم شبکه نسل پنجم (5G) را به تاخیر بیندازد. منبع این خبر، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) است و آن هم خبر را از رویترز ترجمه کرده‌است. اصل خبر درست است اما هم در ایرنا و هم در رویترز مطالب دیگری درباره ماهیت این خبر منتشر شده ‌است.

با دنبال کردن منابع خبری می‌بینیم ما با یک مساله کاملا فنی مواجه هستیم که تاثیرات اقتصادی مهمی دارد:

۱. ادعای FAA (اداره فدرال هوانوردی آمریکا) که نامه مدیران بویینگ و ایرباس را هم به پشتوانه خود دارد به طور خلاصه این است که «فرکانس باند C نسل پنجم ارتباطات همراه، در نزدیکی فرودگاه‌ها با فرکانس دستگاه ارتفاع‌سنج رادیویی تداخل دارد.»

۲. ادعای CTIA (انجمن صنعت ارتباطات همراه آمریکا) که بیانیه at&t و Verizon را به پشتوانه خود دارد و صنعت هوانوردی آمریکا را به ایجاد ترس و نگرانی در مورد فعالیت شبکه‌های نسل پنجم و تحریف حقایق متهم می‌کند.

این شرایط نشان می‌دهد که با یک تعارض فنی بین دو صنعت مواجه هستیم و بالاخره باید یکی کوتاه بیاید. اما هرچه هست این موضوع نه تاییدی بر تئوری توطئه‌های پرشمار درباره خطرات 5G است و ارتباطی هم به پاندمی کرونا ندارد. 

بنابراین با در نظر گرفتن موارد فوق، فکت‌نامه به انتشار خبر «تهدید امنیت پرواز با امواج شبکه نسل پنجم» در شبکه های اجتماعی برچسب «گمراه‌‌کننده» اطلاق می‌کند.