بودجه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی چقدر است؟

 

محمدمهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد مدعی است «در سال ۹۲ بودجه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ۱۲ میلیون یورو بود و اکنون به ۴ میلیون یورو کاهش پیدا کرده است.»

وزیر ارشاد روز دوم آذر ۱۴۰۰ در مراسم تودیع و معارفه رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفته است: 

«سال ۹۲ آقای ابراهیمی ترکمان با ۱۲ میلیون یورو فعالیت می‌کرد و اکنون این بودجه به ۴ میلیون یورو رسیده است. با این وجود، کمبود اعتبار عذری نمی‌شود که فعالیت فعلی را دگرگون نکنیم.»

برای درستی‌سنجی این ادعا پیش از هر چیز به سراغ اساسنامه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی می‌رویم تا ببینیم برای این سازمان منابع مالی در نظر گرفته شده است. 

این سازمان در سال ۱۳۷۴ «به منظور ایجاد تمرکز در مدیریت و برخورداری از سیاستگذاری واحد و هماهنگی در فعالیت‌های فرهنگی، تبلیغی خارج از کشور» تاسیس شده است، بنابراین عمده فعالیت‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در خارج از کشور است.

در ماده هشتم اساسنامه پنج منبع مالی برای این سازمان در نظر گرفته شده که اولین آنها «ردیف مستقل بودجه سالانه کل کشور» است. 

چهار منبع دیگر به ترتیب «درآمد‌‌های ناشی از فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی سازمان در خارج از کشور»، «کمک بلاعوض اشخاص حقیقی و حقوقی»،‌ «کمک‌های دریافتی از محل وجوه شرعیه» و «سایر درآمدهایی که منبع آن به تصویب شورای عالی سازمان برسد» معرفی شده‌اند. 

تا آنجایی که گشتیم گزارش عملکرد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را که به طور عمومی منتشر شده و در دسترس باشد پیدا نکردیم، به همین به جز اعتبارات پیش‌بینی شده در بودجه سالانه اطلاعاتی از سایر منابع مالی این سازمان در دست نیست. 

بودجه سازمان ارتباطات در قانون بودجه ۱۳۹۲ و ۱۴۰۰ چقدر است؟ 

در ردیف شماره ۱۱۴۰۲۸ جدول شماره ۷ قانون بودجه سال ۱۳۹۲ در مجموع ۱۷۸ میلیارد و ۲۲۳ میلیون تومان اعتبارات جاری و حدود ۲۸۹ میلیون تومان اعتبارات عمرانی برای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در نظر گرفته شده بود. 

از این میزان ۱۱۱ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان از کل اعتبارات جاری و ۱۷۰ میلیون تومان اعتبارات عمرانی به خود سازمان اختصاص دارد و مابقی میان زیرمجموعه‌های دیگر یعنی «مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی»، «مجمع جهانی اهل بیت»، «دانشگاه مذاهب اسلامی» و «دانشگاه اهل بیت» تقسیم می‌شود. 

 

 

در قانون بودجه سال ۱۴۰۰ مجموع اعتبارات سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (بدون احتساب زیرمجموعه‌ها) حدود ۴۲۸ میلیارد تومان است: ۳۳۰ میلیارد تومان اعتبارات هزینه‌‌ای، ۸۵ میلیارد تومان از منابع هدفمندی یارانه‌ها و ۱۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان اعتبارات عمرانی. 

چقدر از بودجه سازمان ارتباطات اسلامی ارزی و چقدر ریالی است؟

جواب دقیق این سوال مشخص نیست. در ایران یک بودجه سالانه وجود دارد و اعتبارات همه سازمان‌ها از جمله سازمان‌هایی که در خارج از کشور فعالیت دارند به ریال محاسبه و حسابرسی می‌شود. 

در جلد اول پیوست چهارم قانون بودجه ۱۴۰۰، برای اعتبارات هزینه‌ای سازمان ارتباطات اسلامی چهار برنامه کلی تعیین شده است: «برنامه توسعه مناسبات فرهنگی بین‌المللی»، «برنامه حمایت از فعالیت‌های فرهنگی و دینی خارج از کشور»، «معرفی و ترویج فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی در خارج از کشور» و «پژوهش‌های کاربردی». با این حساب روشن است عمده بودجه این سازمان صرف طبق برنامه‌های تعریف شده باید صرف فعالیت‌های خارج از کشور شود. 

ارزش یورویی بودجه سازمان ارتباطات اسلامی در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۴۰۰ چقدر است؟ 

در قانون بودجه سال ۱۳۹۲ مشخص نشده مبنای محاسبه نرخ تبدیل ارز چیست، در قانون بودجه ۱۴۰۰ هم صرفا گفته شده مبنای محاسبه «نرخ سامانه معاملات الکترونیکی» است. 

برای اطمینان از نرخ بازار آزاد استفاده می‌کنیم. آمارهای رسمی بانک مرکزی (آمارهای درج شده در شاخص‌ها و آمارهای ماهانه اقتصادی) نشان می‌دهد میانگین قیمت هر یورو در بازار آزاد تهران در سال ۱۳۹۲ دقیقا ۴,۲۶۴ تومان و میانگین قیمت ۶ ماه نخست ۱۴۰۰ دقیقا ۲۹,۲۸۶ تومان است. 

با این حساب اگر بودجه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را به یورو محاسبه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که ارزش اعتبارات این سازمان در سال ۱۳۹۲ بیش از ۲۶/۱ میلیون یورو و در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۴/۶ میلیون یورو است. 

بررسی مبلغ اعتبارات این سازمان طی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که ارزش ارزی اعتبارات هزینه‌ای ردیف بودجه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی سالانه بین ۹/۵ تا ۳۷/۴ میلیون یورو و به طور متوسط ۲۴/۲ میلیون یورو بوده است. 

طبیعتا اگر نرخ تبدیل ریال به یورو بر اساس نرخ‌های رسمی که کمتر از بازار آزاد است محاسبه شود، ارزش ارزی بودجه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی افزایش پیدا خواهد کرد.  

جمع‌بندی

محمدمهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد مدعی است «در سال ۹۲ بودجه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ۱۲ میلیون یورو بود و اکنون به ۴ میلیون یورو کاهش پیدا کرده است.»

هیچ گزارشی از وضعیت مالی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و هزینه‌های آن در داخل و خارج در دست نیست، اما بررسی قوانین بودجه سالانه کشور نشان می‌دهد اعتبارات هزینه‌ای (جاری) این سازمان، بدون احتساب زیرمجموعه‌های آن (مجمع تقریب مذاهب، مجمع جهانی اهل بیت، دانشگاه مذاهب اسلامی و دانشگاه اهل بیت) بیش از ۱۱۱ میلیارد تومان در سال ۹۲ و ۴۱۵ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ است. 

معلوم نیست بودجه ریالی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با چه نرخی تبدیل به ارز می‌شود، اما حتی اگر نرخ بازار آزاد را مبنای محاسبه قرار دهیم خواهیم دید ارزش بودجه این سازمان در سال ۹۲ بیش از ۲۶ میلیون یورو و در سال ۱۴۰۰ نزدیک ۱۵ میلیون یورو است. 

طبق اساسنامه این سازمان و اسناد بودجه سالانه عمده فعالیت‌های این سازمان، امور مذهبی و تبلیغاتی در خارج از کشور است. با این حساب روشن است، حتی اگر نیمی از بودجه سازمان به صورت ارزی در خارج از کشور هزینه شود، باز هم ارزش اعتبارات هزینه‌ای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی،‌بیش از ارقام اعلام شده از سوی وزیر ارشاد است. 

با این اوصاف فکت‌نامه به این گفته آقای اسماعیلی که «در سال ۹۲ بودجه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ۱۲ میلیون یورو بود و اکنون به ۴ میلیون یورو کاهش پیدا کرده است» نشان «نادرست» می‌دهد.