برو به محتوای اصلی
  • فکت‌نامه چیست؟
  • روش کار ما
English
پادکست
جستجو
خانهفکت‌خانهدرستی‌سنجی
غلامرضا شریعتی

غلامرضا شریعتی

رئیس سازمان ملی استاندارد ایران

کشورهایی که ۲۰ سال پیش هم‌رده ما بودند حالا سالی ۲۰۰ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی دارند.

درستی‌سنجی

زمان خواندن: ۵ دقیقه

نادرست

مقایسه صادرات ایران و صادرکنندگان ۲۰۰ میلیارد دلاری

غلامرضا شریعتی، رئیس سازمان ملی استاندارد ایران می‌گوید: «کشورهایی که ۲۰ سال پیش هم‌رده ما بودند حالا سالی ۲۰۰ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی دارند.» 

او روز پنج شنبه ۲۹ مهر ۱۴۰۰ در دیدار با استاندار همدان گفته است: 

«کشورهایی که ۲۰ سال پیش هم رده ما بودند در حال حاضر صادرات غیر نفتی خود را به ۲۰۰ میلیارد دلار در سال رساندند و با اولویت قرار دادن در کار و حفظ بازار هدف و ارتقای کیفیت و استاندارد به این موفقیت رسیده‌اند.»

برای درستی‌سنجی این گفته اول تلاش می‌کنیم ببینیم حجم صادرات در کدام کشورها بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار است و پس از آن سعی می‌کنیم ببینیم کدام یک از این کشورها ۲۰ سال پیش هم‌رده ایران بوده‌اند؟ 

قبل از بررسی این ادعا ذکر این نکته ضروری است که آقای شریعتی بر حجم صادرات غیرنفتی تاکید کرده است، اما باید توجه داشت عبارت صادرات غیرنفتی برای کشورهایی مثل ایران که مزیت صادراتی آنها نفت است، معنی دارد. به همین دلیل حجم کل صادرات، مبنای محاسبات این گزارش است. 

ارزش صادرات در کدام کشورهای جهان بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار است؟ 

داده‌های بانک جهانی نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۰ میلادی حجم صادرات در ۲۹ کشور جهان بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار بوده است. 

طبق آمارهای رسمی به ترتیب کشورهای چین، آمریکا، آلمان، ژاپن، بریتانیا، فرانسه، هلند، هنگ‌کنگ، کره جنوبی، سنگاپور، ایرلند، کانادا، هند، سوئیس، مکزیک، بلژیک، اسپانیا، امارات متحده عربی، روسیه، لهستان، استرالیا، ویتنام، تایلند، برزیل، سوئد، اتریش، مالزی و ترکیه بین ۲۰۵ تا ۲۷۲۳ میلیارد دلار کالا و خدمات صادر کرده‌اند. 

فهرست این ۲۹ کشور در جدول زیر آمده است. 

تعداد کشورهایی که ارزش صادرات کالا و خدمات در آنها بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار بوده است، در سال ۲۰۱۹ و پیش از همه‌گیری کرونا ۳۲ کشور بوده‌ است. در این سال کشورهای اندونزی و دانمارک هم به ترتیب ۲۰۶ و ۲۰۵ میلیارد دلار کالا و خدمات به خارج صادر کرده‌اند. 

طبق آمار بانک جهانی ارزش کل صادرات ایران -نفتی و غیرنفتی- در سال ۲۰۲۰ میلادی ۲۹ میلیارد دلار بوده است. از این نظر ایران در رتبه ۶۸ قرار دارد. البته تحریم نفت در این میان بی‌تاثیر نبوده، چنانکه ارزش کل صادرات ایران در سال گذشته بیش از ۵۰ درصد کاهش پیدا کرده است. 

این رقم بعد از سال ۲۰۰۴ همیشه بیش از ۶۰ میلیارد دلار بوده و حتی در مقاطعی به دلیل جهش قیمت نفت تا مرز ۱۵۰ میلیارد دلار هم نزدیک شده است. 

کدام کشورها ۲۰ سال پیش هم رده ایران بوده‌اند؟ 

برای پاسخ دادن به این سوال اول باید دید منظور از هم‌رده چیست. آقای شریعتی دقیقا مشخص نکرده منظورش کدام کشورها است، اما با توجه به زمینه ماجرا می‌توان موقعیت کشورها را بر اساس حجم صادرات آنها یا یکدیگر مقایسه کرد. 

طبق آمارهای بانک جهانی ارزش کل صادرات ایران (نفتی و غیرنفتی) در سال ۲۰۰۰ میلادی ۲۳/۵ میلیارد دلار بوده است و از این نظر ایران در رتبه ۴۷ قرار دارد. 

در میان این ۲۹ کشور به جز ویتنام هیچ کشوری نیست که ارزش صادرات ۲۰ سال قبل آن کمتر از ایران باشد. حجم صادرات لهستان و ترکیه که به ترتیب سی و سومین (۳۳) و سی‌امین (۳۰) صادرکنندگان بزرگ جهان در سال ۲۰۰۰ بودند به ترتیب ۲ و ۲/۳ برابر صادرات ایران بوده است. 

این تازه با احتساب صادرات نفتی است، وگرنه اگر صادرات نفتی را از محاسبات حذف کنیم ارزش صادرات ۲۰ سال پیش ایران به مراتب کمتر از این خواهد شد. 

آمار صادرات کشور امارات در سال ۲۰۰۰ در دست نیست. 

در باشگاه صادرکنندگان ۲۰۰ میلیارد دلاری نام سه کشور ترکیه، امارات و روسیه که با ایران مرز زمینی یا دریایی دارند دیده می‌شود. عربستان هم با کمی فاصله جزو کشورهای همسایه ایران است که در سال گذشته سی و یکمین (۳۱) صادرکننده بزرگ جهان بوده است. بانک جهانی ارزش صادرات عربستان (با احتساب نفت) را در سال گذشته حدود ۱۸۵ میلیارد دلار (۶/۴ برابر ایران) اعلام کرده است. ۲۰ سال پیش عربستان با ۸۲/۳ میلیارد دلار (۳/۵ برابر ایران) صادرات بیست و دومین (۲۱) کشور بزرگ صادرکننده در دنیا بود. 

جمع‌بندی

غلامرضا شریعتی، رئیس سازمان ملی استاندارد ایران مدعی است: کشورهایی که ۲۰ سال پیش هم‌رده ما بودند حالا سالی ۲۰۰ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی دارند.

این گفته دقیق و واضح نیست. اولا عبارت «صادرات غیرنفتی» صرفا در مورد ایران و کشورهایی که مزیت صادرات نفتی دارند، کاربرد دارد. بنابراین نمی‌توان صادرات غیرنفتی ایران را با شاخصی به اسم «صادرات غیرنفتی» بقیه کشورهای جهان مقایسه کرد. 

دوم، او مشخص نکرده منظورش از «کشورهای هم‌رده ایران» چیست، اما بررسی‌های ما نشان می‌دهد در میان ۲۹ کشوری که در سال گذشته بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار ثروت داشته‌اند، به جز ویتنام، حجم صادرات در بقیه کشورها همان ۲۰ سال پیش هم به مراتب بیشتر از ایران بود.

به عنوان نمونه ارزش کل صادرات ترکیه در سال ۲۰۲۰ بیش از ۷ برابر ایران است، ۲۰ سال پیش اما ارزش صادرات ترکیه تنها ۲/۳ ایران بود. 

یا ۲۰ سال پیش ارزش صادرات لهستان حدود ۲ برابر ایران بود، اما در حال حاضر ارزش صادرات این کشور ۱۱/۵ برابر ایران است.

با این اوصاف فکت‌نامه به این گفته غلامرضا شریعتی، رئیس سازمان ملی استاندارد ایران که «کشورهایی که ۲۰ سال پیش هم‌رده ما بودند حالا سالی ۲۰۰ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی دارند.» نشان «نادرست» می‌دهد.

--------------

این مقاله در تاریخ ۱۰ آبان ۱۴۰۰ به روزرسانی شده است. در نسخه اولیه آمار صادرات کشورها در ۳۰ سال گذشته مبنای ارزیابی قرار گرفته بود. با توجه به گفته آقای شریعتی که درباره وضعیت ۲۰ سال پیش کشورها صحبت می‌کند، داده‌ها را بر اساس آمار ۲۰ ساله صادرات بین سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۲۰ میلادی به روز کردیم.

نادرست

گفته یا آمار، نادرست است یا دست‌کم سندی معتبر آن را رد می‌کند.

درباره نشان‌های میرزاروش کار ما
پرش به فهرست

فکت‌نامه

فکت‌نامه اولین سایت درستی‌سنجی (فکت‌چکینگ) سیاسی درباره ایران است.

درباره ما

  • فکت‌نامه چیست؟
  • روش کار ما
  • نشان‌های میرزا
  • تیم ما

پروژه‌ای از

حریم خصوصی

این وبسایت تحت پروانه کریتیو کامنز اختیار-غیرتجاری اشتراک همانند 4.0 بین المللی است.