سعید نمکی
وزیر پیشین بهداشت
ایران تنها کشور دنیا در دوران کرونا است که هیچ بیماری پشت در بیمارستان‌های آن سرگردان نشد.
شاخ‌دار
آیا بیماران در ایران پشت درهای بیمارستان سرگردان نشده‌اند؟
سعید نمکی روز هشتم تیر ۱۴۰۰ در یک سخنرانی در شهر یزد گفت: «ایران تنها کشور دنیا در جریان شیوع ویروس کرونا است که در آن هیچ بیماری پشت در بیمارستان‌ها سرگردان نشد.» او این جمله را به عنوان یکی از دستاوردهای نظام سلامت ایران معرفی کرد و در ادامه نیز به دفاع از عملکرد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پرداخت.
در این مطلب به سراغ بررسی این ادعا می‌رویم و می‌بینیم که آیا در زمان کرونا بیماری پشت در بیمارستان‌ها سرگردان شده است یا نه. ضمن اینکه بررسی می‌کنیم وضعیت رسیدگی به بیماران در کشورهای دیگر دنیا چگونه بوده و آیا این ادعا که ایران «تنها» کشوری است که چنین شرایطی داشته، درست است یا نه.
سابقه این ادعا در دولت حسن روحانی
این اولین بار نیست که مقام‌های دولتی در ایران این ادعا را مطرح می‌کنند، پیش‌تر حسن روحانی در سخنرانی خود در هیات دولت در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۰ به این موضوع اشاره کرده بود که مردم ایران برخلاف کشورهای اروپایی پشت در بیمارستان‌ها نماندند و به جای تخت بیمارستان روی چمن حیاط بیمارستان نخوابیدند.
رسانه‌های ایران در این باره چه می‌گویند؟
رسانه‌های ایران در سال گذشته که کشور با مساله کرونا روبرو بود، گزارش‌هایی را درباره وضعیت بیمارستان‌ها و پذیرش بیماران مبتلا به کرونا منتشر کردند. در بسیاری از این گزارش‌ها، نشانه‌های روشنی وجود دارد که ظرفیت بیمارستان‌ها برای پذیرش بیماران تکمیل شده و صف‌هایی برای مراحل مختلف از جمله پذیرش، آزمایش و دریافت دارو تشکیل شده است؛ وضعیتی که باعث «سرگردانی» بیماران در طول ماه‌های اخیر شده است.
چند نمونه از این گزارش‌ها را می‌توان در این فهرست مرور کرد:
- گزارش روزنامه ایران (وابسته به دولت) درباره نبود تخت بیمارستان برای پذیرش بیماران مبتلا به کرونا. گزارشگر درباره وضعیت بیمارستان امام خمینی در تهران می‌نویسد: «جمعیتی حدود ۵۰ نفر در حیاط اورژانس ایستاده‌اند. حدود چند نفری هم پشت در تریاژ صف کشیده‌اند.»
- گزارش تسنیم به تاریخ ۳۰ تیر ۱۳۹۹ از بیمارستانی در اهر که کادر درمان می‌گویند ظرفیت بخش‌های بستری تکمیل است و جایی برای بستری بیماران تازه وارد وجود ندارد.
- گزارش روزنامه رسالت به تاریخ ۸ تیر ۱۴۰۰ از وضعیت صف واکسن کرونا و همچنین وضعیت بیمارستان‌ها در زمان کرونا در استان سیستان و بلوچستان
- گزارش تابناک به تاریخ ۵ تیر ۱۴۰۰ درباره همین ادعای سعید نمکی و اینکه خبرنگار با چند بیمارستان تماس گرفته و آنها اعلام کرده‌اند ظرفیتی برای پذیرش بیماران مبتلا به کرونا ندارند.
- گزارش تصویری خبرگزاری ایسنا به تاریخ ۲ اردیبهشت ۱۴۰۰ از دزفول نشان می‌دهد وضعیت رسیدگی به بیماران چگونه است.
مقامات رسمی درباره وضعیت بیمارستان‌ها چه می‌گویند؟
علاوه بر نمونه‌هایی که از گزارش‌های میدانی رسانه‌های ایران مشاهده می‌کنیم، مسئولان رسمی بهداشت و درمان ایران نیز در ماه‌های گذشته، درباره پر بودن ظرفیت بیمارستان‌ها اظهارنظر کرده‌اند.
به عنوان مثال مجید اکبرزاده رئیس شبکه بهداشت و درمان شهرستان مرودشت در تاریخ ۱۰ آبان ۱۳۹۹ گفته است: «در شرایطی که ظرفیت بخش‌های کرونایی بیمارستان شهید مطهری مرودشت تکمیل شده است تعدادی از این بیماران باید در صف انتظار بستری برای دریافت خدمت درمانی قرار گیرند.»
سرپرستار یکی از بیمارستان‌های تهران در گزارشی که تجارت‌نیوز در تاریخ ۱۰ آبان ۱۳۹۹ منتشر کرده است می‌گوید: ««در بیمارستان جا نیست. بخش اورژانس پر از بیمار است و جا نداریم بیمار جدید بستری کنیم. برخی از بیماران باید در حیاط منتظر بمانند. بلکه بیماری برود و تخت خالی شود.»
دکتر خشنود، رئیس بیمارستان شهدای تجریش در تاریخ ۴ آذر ۱۳۹۹ در مصاحبه‌ای تصویری می‌گوید: «۳۰ نفر در لیست انتظار هستند تا به ICU منتقل شوند. حال بیماران بستری در ICU بیمارستان شهدای تجریش وخیم است.»
این اظهارات مسئولان بیمارستان‌ها در کنار گزارش‌های متعددی که در رسانه‌های ایران منتشر شده، نشان می‌دهد ادعای سرگردان نشدن بیماران در زمان کرونا پشت در بیمارستان‌ها، فاصله زیادی با واقعیت دارد.
مساله انسولین؛ نمونه‌ای از سرگردانی بیماران در زمان کرونا
یکی از نمونه‌های سرگردانی بیماران که در رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی ایران نیز به آن اشاره شد، مشکلاتی بود که برای بیماران مبتلا به دیابت به وجود آمد. به عنوان مثال می‌توانید این گزارش تصویری صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران را از صف بیماران مبتلا به کرونا برای دریافت انسولین مشاهده کنید.
مسئولان رسمی بهداشت و درمان ایران نیز بارها در مصاحبه‌های رسمی خود به مشکلات مربوط به تامین انسولین اشاره کرده‌اند. به عنوان مثال دکتر اسدالله رجب، رئیس انجمن دیابت ایران در مصاحبه‌ای به تاریخ ۲۸ مهر ۱۳۹۹ به موضوع کمبود انسولین برای بیماران دیابتی اشاره کرد و از آنها درخواست کرد به انسولین داخلی عادت کنند. او در این مصاحبه اعلام کرد کشور به دلیل تحریم‌ها برای تهیه انسولین‌هایی که از خارج وارد می‌شود، مشکل دارد: «الان تنش و اضطراب موجود بیشتر به این دلیل است که عده ای از افراد دیابتی، تحت انسولین درمانی با مصرف انسولین آنالوگ خارجی قرار دارند و به این نوع انسولین عادت کرده اند و تغییر دارو برای آنها شاید آزاردهنده باشد.»
آیا مردم همه کشورهای دنیا پشت در بیمارستان‌ها سرگردان شده‌اند؟
بخش دیگری از ادعای وزیر بهداشت ایران این است که «ایران تنها کشوری بوده که مردم پشت در بیمارستان‌ها سرگردان نشده‌اند.» در واقع گوینده این جمله ادعا می‌کند وضعیت در کشورهای دیگر دنیا به گونه‌ای بوده که در همه کشورها مواردی وجود داشته که مردم پشت در بیمارستان‌ها سرگردان شده باشند. البته راستی‌آزمایی این ادعا کاری دشوار است. ما نمی‌دانیم وزیر بهداشت ایران به چه اطلاعاتی دسترسی داشته که در آن به این موضوع اشاره شده باشد.
اما برای پاسخ به این سوال می‌توان با مقایسه آمار سرانه تخت بیمارستانی مقایسه نسبتا روشنی از وضعیت ارائه کرد.
طبق آخرین آمار رسمی منتشر شده در سالنامه آماری ۱۳۹۸ تعداد تخت بیمارستانی فعال در کل کشور ۱۳۶۳۳۸ تخت و سرانه تخت بیمارستانی ۱/۶۴ تخت به ازای هر هزار نفر است، در حالی که سرانه تخت بیمارستانی در کل دنیا تا سال ۲۰۱۷ برابر ۲/۹ تخت به ازای هر هزار نفر جمعیت است. این نسبت در اروپا ۵/۲ تخت، در اسرائیل ۳ تخت، در ترکیه ۲/۸ تخت و در عربستان سعودی ۲/۲ تخت به ازای هر هزار نفر است.
با این حساب روشن است که میزان برخورداری جمعیت ایران از تخت بیمارستانی کمتر از متوسط جهانی و حتی کشورهای منطقه است. در حالی که ایران طبق گزارش‌های رسمی یکی از بالاترین آمار ابتلا به کووید۱۹ را در سراسر جهان دارد.
تا روز هشتم تیر ۱۴۰۰ ایران سیزدهمین کشور دنیا با بالاترین میزان ابتلای قطعی و همچنین مرگ بر اثر کرونا است.
جمع‌بندی
سعید نمکی وزیر بهداشت ایران می‌گوید ایران تنها کشوری است که در آن بیماران در زمان کرونا پشت در بیمارستان‌ها سرگردان نشده‌اند. پیش از این، حسن روحانی نیز این ادعا را مطرح کرده بود که مردم در ایران پشت در بیمارستان‌ها نمانده‌اند. گزارش‌های زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد مردم به دلیل پر بودن ظرفیت بیمارستان‌ها نتوانسته‌اند پذیرش شوند. شلوغی و ازدحام در مرحله پذیرش، آزمایش و گرفتن دارو نیز وجود داشته است. این موضوع نه تنها برای بیماران مبتلا به کرونا بلکه برای سایر بیماران مانند کسانی که دیابت داشته‌اند نیز گزارش شده است. پرستاران و مسئولان بیمارستان‌ها و مراکز درمانی نیز بارها اعلام کرده‌اند به دلیل محدودیت منابع، نتوانسته‌اند همه بیماران را پذیرش کنند و افراد پشت در بیمارستان‌ها مانده‌اند.
از سوی دیگر مشخص نیست سعید نمکی وزیر بهداشت ایران، بر اساس چه آمارها و داده‌هایی اعلام کرده که در همه کشورهای جهان، مردمی بوده‌اند که پشت در بیمارستان‌ها سرگردان شده‌اند.
فکت‌نامه نیز با بررسی این ادعاها و با توجه به اینکه دو جمله نادرست در این عبارت وجود دارد، به این ادعای سعید نمکی، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.
شاخ‌دار
گفته یا آمار، به قدری نادرست و مضحک است که حتی مرغ پخته هم به خنده می‌افتد!
درباره نشان‌های میرزاروش کار ما