آیا «تحریم انتخابات» به دلیل «نتایج مهلک» در دنیا منسوخ شده است؟

حساب توئیتری ستاد عبدالناصر همتی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری، روز یکشنبه ۲۳ خرداد ویدئویی را با عنوان «نتایج تکان‌دهنده تحریم انتخابات در دنیا» منتشر کرده است. 

عبارت «سال‌هاست که دنیا تحریم انتخابات را به خاطر نتایج مهلک کنار گذاشته است» دو گزاره دارد.

اول اینکه سال‌ها است «دنیا» تحریم انتخابات را «کنار گذاشته» و دوم اینکه تحریم انتخابات «نتایج مهلکی» به همراه داشته است. 

اول، تا آنجایی که ما گشتیم شاخص و تعریف جامعی از «تحریم انتخابات» پیدا نکردیم که بتوان با استفاده از آن «شدت تحریم انتخابات» را در کشورهای گوناگون سنجش و اندازه‌گیری و با هم مقایسه کرد.

به هر حال در اغلب انتخابات در کشورهای مختلف گروهی به صورت فعال و غیرفعال مشارکت نمی‌کنند. مثلا در جمهوری اسلامی ایران از انتخابات ۱۲ فروردین ۵۸ تا امروز گروه یا گروه‌های سیاسی داخل و خارج از کشور انتخابات را تحریم کرده‌اند. اما کدام انتخابات را می‌توان مصداق «تحریم» دانست؟ «دامنه» تحریم انتخابات و گستردگی بحث درباره آن را چگونه باید اندازه گرفت؟‌ و مهم‌تر از همه «اثربخشی» آن را چگونه باید اندازه‌ گرفت؟ آیا کاهش و تغییرات «نرخ مشارکت» در انتخابات ابزار دقیقی برای اندازه‌گیری اثر تحریم است؟ در این صورت وضعیت کشورهای گوناگون را چگونه می‌توان با هم مقایسه کرد؟ 

تحقیقات موردی و پراکنده درباره تحریم انتخابات

البته تحقیقات موردی و پراکنده‌ای وجود دارد که پدیده تحریم انتخابات را بر مبنای نرخ مشارکت و تحریم احزاب اپوزیسیون، در کشورها تجزیه و تحلیل کرده‌اند. به عنوان نمونه می‌توان به یک پایان‌نامه دانشگاهی دانشگاه کالیفرنیا در سال ۲۰۰۶ اشاره کرد. 

نمونه یک: عنوان این پایان‌نامه ۲۲۶ صفحه‌ای «مسابقه اعتراض؛ تحریم انتخابات در گرداگرد جهان ۱۹۹۰-۲۰۰۲»‌ است. تا آنجایی که ما گشتیم در این پایان‌نامه اشاره‌ای به ادعاهای مطرح شده در ویدئوی ستاد آقای همتی نشده است. 

نمونه دو: در یک مقاله دیگر که در سال ۲۰۱۴ با عنوان «تحریم انتخابات و بقای رژیم‌های دوگانه» در دانشگاه جورجیا منتشر شده است. در این مقاله به جنبه‌های سلبی تحریم انتخابات پرداخته و به این نتیجه رسیده تحریم انتخابات به سقوط رژیم منجر نمی‌شود. 

نمونه سه: به نظر می‌رسد منبع این ویدئو، مقاله‌ای ۱۲ صفحه‌ای است است که با عنوان «چرا تحریم ایده بدی است» در موسسه بروکینگز به قلم متئو فرانکل منتشر شده است. در صفحه دوم این مقاله دقیقا  نوشته شده ««طی سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۴ به طور متوسط هر سال ۱۰ انتخابات تحریم شد، اما از سال ۲۰۰۴ به بعد این روند کاهش یافت.» 

نتایج این مقاله و تحقیقات نویسنده آن بارها در ایران مورد استناد «مخالفان» تحریم انتخابات در ایران قرار گرفته است. 

اما دو نکته در این میان قابل توجه است. 

اولا دامنه این تحقیق تنها تا سال ۲۰۰۹ است بنابراین این ادعا که «سال‌ها است در دنیا تحریم انتخابات را کنار گذاشته‌اند» درست نیست، 

صفحه ویکی‌پدیای انگلیسی «تحریم انتخابات» در فاصله سال ۱۹۷۱ تا امسال ۴۶ انتخابات، از جمله انتخابات مجلس یازدهم در سال ۱۳۹۸ را به عنوان مصداق «تحریم انتخابات» فهرست کرده است که ۲۲ مورد آن در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۱ برگزار شده است. 

بنابراین «تحریم انتخابات» همچنان یک پدیده رایج و فراگیر در گوشه و کنار دنیا است. 

دوم، هیچ فکتی وجود ندارد که نشان دهد، اگر انتخابات در کشورهایی که در ویدئوی ستاد آقای همتی اسم‌شان آمده (غنا، آذربایجان، کامرون، صربستان و ونزوئلا) تحریم نمی‌شد، وضعیت در این کشورها تفاوت می‌کرد. به عنوان مثال در هیچ کدام از این مقالات به سوریه اشاره نشده که در آنجا نیز انتخابات به صورت نمایشی برگزار می‌شود و تحریم موضوعیتی ندارد. بنابراین وضعیت بحرانی کشورها ارتباط ایجابی با تحریم ندارد. 

با این اوصاف فکت‌نامه این ادعا را که «سال‌هاست که دنیا تحریم انتخابات را به خاطر نتایج مهلک کنار گذاشته است» بی‌اساس می‌داند و به آن نشان «نادرست» می‌دهد.