آیا مردم انگلیس و سوئد خواستار تصویب قانون اعدام برای متجاوزان به عنف شده‌اند؟

خبرگزاری تسنیم روز ۶ اردیبهشت ۱۴۰۰ گزارشی با این عنوان منتشر کرده است:  «مردم انگلیس و سوئد خواستار تصویب قانون اعدام برای متجاوزان به عنف شدند». در این گزارش نوشته شده: 

«مردم کشورهای اروپایی، سوئد و انگلیس پس از انتشار خبر اعدام ۴ متجاوز به عنف در ایران، خواستار تصویب قانون اعدام متجاوزان در کشورهای خود شدند و تاکید کردند این همان چیزی است که برای حفظ امنیت زنان لازم است؛ گناهکاران باید مجازات شوند.» 

منبع تسنیم چیست؟ 

خوشبختانه در گزارش تسنیم به منبع خبر اشاره شده است. منبع این خبر کامنت‌ها و واکنش برخی مخاطبان دیلی‌میل به گزارش این روزنامه از اعدام چهار متجاوز در ایران است. 

روزنامه دیلی میل اواخر اسفند ۱۳۹۹، گزارشی با عنوان «چهار مرد در ایران به دلیل تجاوز به یک زن کوهنورد در مقابل چشمان شوهرش اعدام شدند» منتشر و در آن به شرح ماوقع و حکم محکومیت مجرمان این پرونده و اعدام آنها پرداخت. مطلب دیلی‌میل بر اساس گزارش‌هایی نوشته شده بود که رسانه‌های ایران همان روز درباره اعدام چهار جوان فریمانی منتشر کرده بودند که به یک زن کوهنورد در مقابل همسرش تجاوز کرده بودند. 

بعد از گذشت ۴۰ روز از ماجرا خبرگزاری تسنیم مدعی شد گزارش دیلی میل، با انگیزه ایجاد کمپین و موج تبلیغاتی علیه ایران منتشر شده است: 

«روزنامه دیلی میل ترجمه انگلیسی خبر رسانه‌های داخل کشور و فارسی‌زبان را در شبکه اجتماعی فیسبوک بازنشر داد تا کمپین و موج دلخواه خود را علیه تضییع حقوق بشر در ایران به راه اندازد و از این محمل دولت کشور خود را برای بهره‌برداری‌ و سوء استفاده‌های سیاسی یاری برساند اما غافل از اینکه مخاطبان این روزنامه در فیسبوک امکان ثبت و انتشار نظر خود درباره خبر منتشر شده را دارند و نتیجه عکس شد و حدود ۶هزار کامنت و نظر مردمی، اقدام دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران در اعدام متجاوزان به عنف را ستود!»

اما در مورد سوئد مشخص نیست که با استناد به چه چیزی این ادعا مطرح شده است. در گزارش تسنیم صرف نوشته شده: «مردم کشور سوئد با انتشار آرا و نظرها خود، از اعدام این ۴ بزهکار دفاع کردند و حسرت خود درباره اینکه مجازات اعدام برای متجاوزان سوئدی اعمال نمی‌شود را به زبان آوردند.»

آیا زیر مطلب و پست فیسبوکی دیلی میل ۶ هزار کامنت نوشته شده است؟‌

بله. تا زمان نوشتن این مطلب، ۱۲۹۵ نظر پای گزارش دیلی‌میل که ۱۶ مارس ۲۰۲۱ (۲۶ اسفند ۹۹) ثبت شده است. همچنین  زیر پست فیسبوکی این گزارش حدود ۵۹۰۰ کامنت نوشته شده است. 

آیا کسانی در بخش نظرها سایت دیلی‌میل و کامنت‌های فیسبوک از اعدام این چهار متجاوز دفاع کرده‌اند؟ 

بله. اغلب کاربرانی که نظر خود را زیر پست فیسبوکی یا گزارش سایت دیلی‌میل نوشته‌اند از اعدام متجاوزان اظهار خشنودی کرده‌اند. تعدادی هم به اعدام اعتراض کرده‌اند. به روشنی پیدا است که کسانی که خبر یا دست کم تیتر آن را خوانده عصبانی‌اند. به هر حال در این گزارش عناصری وجود دارند که به شدت خشم و احساس مخاطب را تحریک می‌کند. 

آیا کامنت‌های مخاطبان دیلی‌میل «خواسته» مردم انگلیس و سوئد است؟ 

خیر. معمولا «خواسته» مردم یک کشور از طریق رفراندوم و نظرسنجی مشخص می‌شود. آنچه تسنیم به آن استناد کرده حتی نظرخواهی‌ هم نیست که توسط یک رسانه عامه‌پسند یا یک حساب کاربری در قالب چند سوال مشخص از مخاطبان پرسیده شود، بلکه صرفا واکنش برخی افراد به خواندن خبری است که واکنش احساسی شدیدی در میان مخاطب برمی‌انگیزد. 

می‌توان نظرها و کامنت‌های مخاطبان یک رسانه را تحلیل و بررسی کرد، اما نمی‌توان آن را معادل «خواسته» مردم یک کشور یا حتی گروهی از مردم یک کشور گرفت. 

به عنوان مثال هر روز زیر انواع و اقسام پست‌های رسانه‌های فارسی‌زبان در شبکه‌ها اجتماعی صدها هزار نظر مختلف درباره ده‌ها مساله مطرح می‌شود. آیا می‌توان همه این اظهار نظرها را معادل «خواسته» مردم ایران در نظر گرفت و در رسانه‌ها به آنها استناد کرد؟‌

جمع‌بندی

خبرگزاری تسنیم گزارشی با این عنوان منتشر کرده که «مردم انگلیس و سوئد خواستار تصویب قانون اعدام برای متجاوزان به عنف شدند!» 

چنین چیزی حقیقت ندارد. نه در انگلیس و نه در سوئد اخیرا همه‌پرسی درباره «تصویب قانون اعدام برای متجاوزان به عنف» انجام نشده. ما به نظرسنجی مهمی هم ندیدیم که اخیرا در این باره انجام شده باشد. 

در مورد سوئد که چیزی گفته نشده، اما در مورد انگلیس آنچه تسنیم به آن استناد کرده نظرها و کامنت‌های فیسبوکی ۶ هزار مخاطب نشریه عامه‌پسند دیلی‌میل است که گزارشی درباره اعدام چهار متجاوز منتشر کرده است. این چهار جوان اواخر اسفند ۹۹ به جرم تجاوز به یک زن کوهنورد در مقابل چشمان همسر او در مشهد اعدام شدند. 

کسانی که کامنت گذاشته‌اند افرادی با ملیت‌های مختلف‌اند و لزوما به این دلیل که زیر مطلب یک نشریه بریتانیایی و به زبان انگلیسی نظر نوشته‌اند، شهروندان انگلیس نیستند. علاوه بر این، کامنت آنها لزوما به معنای موافقت یا مخالفت‌شان با اعدام نیست. در خبر تجاوز گروهی به یک زن کوهنورد جلوی چشم همسر او عناصری وجود دارند که احساس مخاطب را خواننده را تحریک می‌کند و موجب خشم می‌شود. ممکن است افرادی که در کامنت‌ها نوشته‌اند مجازات اعدام برای این چهار نفر عادلانه بوده، در شرایط عادی و در یک نظرسنجی یا نظرخواهی حرفه‌ای، نظر دیگری داشته‌ باشند. 

می‌توان نظرها و کامنت‌های مخاطبان یک رسانه را تحلیل و بررسی کرد و درباره آنها گزارش نوشت، اما نمی‌توان آن را معادل «خواسته» مردم یک کشور یا حتی گروهی از مردم یک کشور گرفت. به همین دلیل فکت‌نامه این عبارت را «مردم انگلیس و سوئد خواستار تصویب قانون اعدام برای متجاوزان به عنف شدند» بی‌اساس می‌داند و به آن نشان نادرست می‌دهد.