آیا ۶۲ درصد افرادی که در دوران کرونا بیکار شده‌اند زن هستند؟

تهمینه شاوردی، عضو هیات مدیره انجمن ایرانی مطالعات زنان در گفت‌وگویی به تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۹۹ با خبرگزاری ایسنا گفته است: 

«طبق آمار ۶۲درصد افرادی که در دوران کرونا در ایران شغل خود را از دست داده اند زن هستند». 

این جمله البته به شکل دیگری در متن گزارش ایسنا منتشر شده است. در متن ایسنا نوشته شده «۶۲ بیماران کرونایی» که نقل قول درستی نیست. 

از طریق ایمیل از خانم شاوردی سوال کردیم و مطمئن شدیم که در متن خبرگزاری به اشتباه به جای «دوران کرونا» نوشته شده «بیماران کرونایی» که عبارت درستی نیست. 

از او درباره منبع گفته‌اش هم سوال کردیم که آمار او بر اساس نتایج گزارش آمارگیری نیروی کار مرکز آمار ایران در تابستان ۱۳۹۹ محاسبه شده است. 

اگر نتایج آمارگیری نیروی کار در تابستان ۹۹ را مبنا قرار دهیم جواب این سوال مثبت و آمار ۶۲ درصد درست است، اما اگر کل امار سال ۹۹ را مبنای ارزیابی قرار دهیم این نسبت کمی بزرگ‌تر خواهد شد و به ۶۶ درصد می‌رسد. به عبارتی از هر ۳ نفری که در سال گذشته کارشان را از دست داده‌اند دو تا زن و یکی مرد بوده‌اند. 

داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهند در تابستان ۱۳۹۹ سهم زنان از کاهش آمار اشتغال خالص در این فصل ۶۲ درصد است. در بهار ۹۹ این نرخ ۴۶ درصد و در پاییز و زمستان به ترتیب ۷۵ درصد و ۱۴۶ درصد بوده است. 

تا زمان نوشتن این گزارش (۶ اردیبهشت ۱۴۰۰)، هنوز آمار تفصیلی اشتغال در سال ۹۹ از سوی مرکز آمار منتشر نشده، اما میانگین‌گیری داده‌های فصلی مرکز آمار نشان می‌دهد، در مجموع دو سوم (۶۶ درصد) افرادی را که یک سال بعد از همه‌گیری کووید ۱۹ شغل‌شان را از دست داده‌اند، زنان تشکیل می‌دهند. 

طبق این آمار در سال ۹۹، از مجموع ۱,۰۱۰,۴۷۰ شغل خالص از دست رفته در این سال ۶۶۲,۸۵۲ شغل از جمعیت شاغل زنان و ۳۴۷,۶۱۸ شغل از جمعیت شاغل مردان کم شده است. 

نمودار و جدول‌ زیر خلاصه‌ای از وضعیت اشتغال زنان و مردان ایرانی در سال ۱۳۹۹ را نشان می‌دهد. 

آمار خروج زنان از بازار کار در دوران کرونا چند برابر مردان است؟ 

طبق آمار جمعیت زنانی که در سال ۹۹ به کل از بازار کار خارج شده‌اند از نیم میلیون نفر هم بیشتر است. به عبارتی یعنی «جمعیت فعال» زنان در سال ۹۹ دقیقا ۵۲۷,۲۴۴ نفر کمتر از سال ۹۸ است. این رقم حدود ۶۳ درصد کل جمعیتی است که طبق آمار از بازار کار رسمی کشور خارج شده‌ و تبدیل به جمعیت «غیرفعال» شده‌اند. 

طبق تعریف «شاغل» به افراد ۱۵ سال به بالایی گفته می‌شود که در زمان آمارگیری حداقل یک ساعت در هفته کار کرده یا به دلایلی به طور موقت کارشان را ترک کرده‌اند. 

تعریف «بیکار» هم افرادی‌اند که در زمان آمارگیری آماده به کار باشند، اما شغل نداشته باشند و حداقل در سه‌هفته گذشته جویای کار بوده‌ باشند.

«جمعیت فعال» یا «نیروی کار» حاصل جمعیت «شاغل» و «بیکار» است، بقیه جمعیت بالای ۱۶ سال کلا «جمعیت غیرفعال» تعریف می‌شوند.

حجم آسیب به اشتغال زنان در سال ۹۹ چقدر است؟‌

اگر آمار پایین اشتغال و فعالیت اقتصادی زنان را هم در نظر بگیریم، حجم آسیبی که در سال ۹۹ به اشتغال زنان وارد شده چشمگیر خواهد بود. 

طبق آمار سال ۹۸ کمتر از یک پنجم (۱۹درصد) کل نیروی کار ایران را زنان تشکیل می‌دهند. این نسبت در سال ۱۳۹۹ به کمتر از ۱۷ درصد سقوط کرده و از ۵,۲۳۸,۸۲۲ زن فعال به ۴,۳۳۶,۰۷۱ کاهش پیدا کرده است. 

سهم زنان از جمعیت شاغل هم از حدود ۱۸ درصد سال ۹۸ به کمتر از ۱۶ درصد کاهش یافته و جمعیت زنان شاغل تز ۴,۳۲۰,۵۲۵ به رقم ۳,۶۵۷,۶۷۳ زن شاغل در سال ۹۹ رسیده است. به عبارتی طی یک سال ۶۶۲,۸۵۲ شغل خالص زنان در ایران از دست رفته که معادل بیش از ۱۵ درصد جمعیت زنان شاغل در سال ۹۸ است. 

این در حالی است که محاسبات نشان می‌دهد در سال ۹۹ جمعیت مردان شاغل تنها ۱/۷درصد کمتر از سال ۹۸ است. 

نرخ مشارکت اقتصادی زنان (درصد جمعیت فعال به کل جمعیت بالای ۱۵ سال) در ایران یکی از پایین‌ترین آمار مشارکت اقتصادی زنان در سراسر دنیا است. این نرخ در سال ۹۹ به حدود ۱۴ درصد کاهش پیدا کرده است. 

جمع‌بندی

تهمینه شاوردی، عضو هیات مدیره انجمن ایرانی مطالعات زنان می‌گوید «طبق آمار ۶۲درصد افرادی که در دوران کرونا در ایران شغل خود را از دست داده اند زن هستند». 

این آمار با داده‌های گزارش فصلی مرکز آمار ایران در تابستان ۹۹ همخوانی دارد، اما اگر آمار کل سال ۹۹ را در نظر بگیریم این نسبت کمی بزرگ‌تر می‌شود و به ۶۶ درصد می‌رسد. به عبارتی دو سوم کسانی را که در سال ۹۹ شغلشان از دست رفته، زنان تشکیل می‌دهند. 

از مجموع یک میلیون شغل از دست رفته حدود ۶۶۳ هزار شغل سهم زنان است. همچنین از مجموع یک میلیون و ۴۳۰ هزار نفری که از بازار کار خارج شده‌اند، بیش از ۹۰۲ هزار نفر زن هستند. 

اگر این وضعیت را به نسبت آمار اشتغال و فعالیت اقتصادی بسیار پایین زنان در نظر بگیریم خواهیم دید جمعیت زنان شاغل در سال ۹۹ بیش از ۱۵ درصد کمتر شده، در حالی که این نسبت در مردان کمتر از ۲درصد است. روشن است زنان به مراتب بیش از مردان از هم‌زمانی رکود اقتصادی و همه‌گیری کرونا آسیب دیده‌اند. 

با این اوصاف فکت‌نامه به این گفته خانم شاوردی که «طبق آمار ۶۲درصد افرادی که در دوران کرونا در ایران شغل خود را از دست داده اند زن هستند» نشان نیمه‌درست می‌دهد.