فروش‌ سلاح‌های آمریکایی در خاورمیانه

علی کریمی فیروزجایی نماینده بابل در مجلس شورای اسلامی روز ۱۷ مرداد ۱۳۹۹ در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم مدعی شد: 

«۵۲ درصد سلاح‌های آمریکا راهی خاورمیانه و غرب آسیا می‌شود.» او تصریح کرد: «مقصد ۵۲ درصد سلاح‌های صادراتی آمریکا خاورمیانه و غرب آسیا بوده و هدف اصلی آمریکا از ارسال تجهیزات به این منطقه و افزایش رقابت‌های تسلیحاتی، دامن زدن به اختلافات برای امنیت‌بخشی به رژیم اشغالگر قدس است.»

چند درصد تسلیحات صادراتی آمریکا راهی خاورمیانه و غرب آسیا می‌شود؟ «فکت‌نامه» در این گزارش می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد.

 

بازار سلاح‌های آمریکایی

آمریکا بزرگ‌ترین صادر کننده تسلیحات نظامی است که با ۹۸ کشور دنیا ارتباط تجاری تسلیحاتی دارد. 

موسسه بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم، در گزارش سال ۲۰۱۹ به بررسی تجارت سلاح بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ پرداخته است. براساس این گزارش، آمریکا بزرگ‌ترین صادر کننده سلاح و عربستان به عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری آمریکا در حوزه تسلیحات نظامی، بزرگ‌ترین وارد کننده سلاح در دنیا به شمار می‌آید.

براساس این گزارش، طی پنج سال گذشته، حجم واردات سلاح توسط کشورهای منطقه خاورمیانه دو برابر شده است. مقصد ۳۵ درصد کل صادرات تسلیحات نظامی در دنیا، خاورمیانه است. عربستان، مصر، اسرائیل، قطر و عراق، پنج کشور عمده وارد کننده سلاح در منطقه خاورمیانه هستند. کشورهایی که مشتریان پروپاقرص آمریکا، انگلستان و فرانسه هستند. مصر البته طی پنج سال گذشته حجم تجارت خود را با روسیه و فرانسه به شدت افزایش داده‌اند. 

موسسه بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم، معتقد است مقصد ۵۲ درصد صادرات تسلیحاتی آمریکا و ۵۹ درصد صادرات تسلیحاتی انگلستان، خاورمیانه است.

به نوشته سایت statista، عربستان، استرالیا، ژاپن، کره جنوبی، هند، قطر، هلند، اسرائیل، امارات و افغانستان بزرگ‌ترین واردکنندگان سلاح‌های آمریکایی هستند.

رقابت تسلیحاتی در منطقه

شفاف است که آمریکا سهم بالایی از بازار تسلیحاتی منطقه خاورمیانه دارد ولی چقدر این کشور در ایجاد رقابت تسلیحاتی در منطقه نقش داشته، پرسشی نیست که به سادگی بتوان به آن پاسخ گفت چراکه علاوه بر آمریکا صادرکنندگان تسلیحات نظامی دیگری نیز در منطقه مشغول فعالیت‌اند. 

سهم کشورهای صادر کننده تسلیحات نظامی از این بازار نشان می‌دهد که بعد از آمریکا که ۳۴ درصد بازار جهانی تسلیحات نظامی را داراست روسیه نیز با ۲۲ درصد سهم، نقش فعالی دارد. حدود ۱۱ درصد بازار تسلیحاتی خاورمیانه در اختیار روسیه است.

سهم ایران در این بازار شفاف نیست. نه معلوم است که ایران چقدر و از کجا تسلیحات نظامی وارد می‌کند و نه روشن است که چه حجمی سلاح به سوریه، عراق، لبنان، یمن و سایر کشورها صادر می‌کند.

جمع‌بندی

علی کریمی فیروزجایی نماینده بابل در مجلس شورای اسلامی مدعی است: «۵۲ درصد سلاح‌های آمریکا راهی خاورمیانه و غرب آسیا می‌شود.» 

بله، گزارش‌های موسسه‌های معتبر بین‌المللی آمار اعلام شده از سوی نماینده بابل را تایید می‌کند، اما ادامه صحبت‌های او درباره نقش اسرائیل در این وضعیت تحلیل شخصی است. 

اولا آمریکا تنها وارد کننده سلاح به خاورمیانه نیست، بلکه کشورهای دیگر، از جمله روسیه نیز در این بازار حضور فعالی دارند. 

دوم، وضعیت ناپایدار منطقه خاورمیانه در چندین دهه گذشته، قطعا در بالا گرفتن رقابت تسلیحاتی نقش دارد. در این میان علاوه بر آمریکا و اسرائیل، کشورهای دیگری از جمله ایران در تغییر مناسبات امنیتی و نظامی خاورمیانه نقش فعال دارند. سهم ایران در تجارت اسلحه شفاف نیست. نه معلوم است ایران چقدر و از کجا تسلیحات نظامی وارد می‌کند و نه روشن است که چه حجمی سلاح به سوریه، عراق، لبنان، یمن و سایر کشورها صادر می‌کند.

به هر حال فکت‌نامه به اعتبار گزارش‌های معتبر بین‌المللی، صحت آمار علی کریمی فیروزجایی نماینده بابل را تایید می‌کند و به این گفته که «۵۲ درصد سلاح‌های آمریکا راهی خاورمیانه و غرب آسیا می‌شود» نشان «درست» می‌دهد.