آیا هزینه ازدواج در ایران گران‌تر از بقیه کشورها است؟

محمد کاظم مدرسی، عضو شورای فرهنگ عمومی استان یزد و نایب رئیس حوزه علمیه این استان روز ۴ مرداد ۱۳۹۹ در گفتگو با خبرگزاری حوزه مدعی شد: «گران‌ترین هزینه‌های آیینی [مراسم ازدواج] مربوط به کشور ماست.» 

زمینه صحبت‌های انتقاد از کاهش ازدواج و افزایش تجرد است. فکت‌نامه پیش‌تر بخش‌های دیگری از صحبت‌های او درباره جمعیت جوانان مجرد را بررسی کرده و در گزارش مجزایی به آمارهای او نشان «نادرست» داده است.  این بار بخش دیگری از ادعای او را درستی‌سنجی می‌کنیم تا ببینیم آیا در مقایسه با سایر کشورها، هزینه برگزاری مراسم ازدواج در ایران بیشتر است؟ 

تلاش کردیم از طریق صفحه ارتباط با ما وب‌سایت او  او درباره منبع ادعایش سوال کنیم که تا این لحظه پاسخی به سوال ما داده نشده است. برای همین خود دست به کار شدیم تا ببینیم آیا این ادعا درست است؟

ضمن تاکید بر این نکته که ازدواج امر شخصی است و هزینه‌های برگزاری مراسم و مقدمات آن هم بستگی به سلایق شخصی، فرهنگی و اجتماعی دارد، سراغ منابع عمومی رفتیم تا ببینم آیا برآوردی از هزینه ازدواج در ایران و سایر کشورهای جهان وجود دارد. 

 

آیا برآوردی از هزینه ازدواج در کشورهای جهان وجود دارد؟

ما برآوردی معتبر که بر اساس طرح‌های استاندارد آماری تهیه شده باشد پیدا نکردیم. اما برخی رسانه‌ها و مجلات تخصصی براوردهایی در این باره انجام می‌دهند. به عنوان مثال بیزینس اینسایدر در آگوست ۲۰۱۸ در گزارشی به بررسی هزینه ازدواج در ۱۴ کشور دنیا پرداخته و متوسط هزینه‌های آنها را اینگونه لیست کرده است. در این گزارش منابع مورد استناد برای برآورد هزینه ذکر شده است. 

۱- امارات متحده عربی، ۱۸۵ هزار دلار

۲- استرالیا، ۶۷ هزار دلار

۳- انگلستان، ۳۵ هزار دلار

۴- کنیا، ۳۵ دلار

۵- آمریکا، ۳۳ هزار دلار

۶- کانادا، ۲۴ هزار دلار

۷- یونان، ۱۹ هزار دلار

۸- اسپانیا، ۱۹ هزار دلار

۹- هلند، ۱۷ هزار دلار

۱۰- روسیه، ۱۵ هزار دلار

۱۱- چین ۱۲ هزار دلار

۱۲- سریلانکا، ۱,۱۲۸ دلار

۱۳- مکزیک، ۹,۳۲۵ دلار 

۱۴- موریتانی، ۵۵۳ دلار

سایت ودینگ‌وایر نیز در گزارش سال ۲۰۱۹ در خصوص هزینه‌های برگزاری مراسم ازدواج در سراسر دنیا را اینگونه برآورد کرده است:

براساس این گزارش برگزاری مراسم ازدواج در آمریکا با حدود ۱۲۶ مهمان بالغ بر ۲۹ هزار دلار خواهد شد. همین مراسم با همین تعداد مهمان در پرتغال حدود ۱۷ هزار دلار هزینه بر خواهد داشت. 

هزینه مراسم ازدواج در ایران چقدر است؟ 

 روزنامه همشهری در ۲۷ آبان ۱۳۹۸ یعنی کمتر از یک سال پیش در گزارشی با عنوان «شروع یک زندگی مشترک چقدر هزینه برای مرد و زن می‌تراشد؟» به بررسی هزینه‌های ازدواج از خرید جهیزیه، تا مراسم عقد و عروسی و خرید طلا و لوازم آرایشی و هزینه آرایش و لباس عروس و عکاسی و فیلمبرداری و … پرداخته و به این نتیجه دست یافته که به طور میانگین برگزاری مراسم ازدواج در ایران ۲۰۰ میلیون تومان آب می‌خورد. 

بر اساس آمارهای بانک مرکزی میانگین قیمت دلار آزاد در سال ۱۳۹۸ حدود ۱۳ هزار تومان بوده است که با تبدیل آن به دلار حدود ۱۵ هزار دلار می‌شود. البته برای مقایسه دقیق باید این هزینه به نسبت درآمد سرانه یا بر اساس برابری قدرت خرید محاسبه شود. این رقم حدود ۲/۵ برابر سرانه درآمد ملی ایران در سال ۲۰۱۷ میلادی است.

 

آیا هزینه ازدواج در ایران با کشورهای دیگر قابل مقایسه است؟

چنانکه در بالا گفته شده داده‌های معتبری که  بتوان به عنوان آمار به آنها استناد کرد وجود ندارد. تنها فکت‌های موجود گزارش‌های پراکنده است که نمی‌توان روی آنها حساب چندانی باز کرد. نه روش ثابتی برای محاسبه یا برآورد این اطلاعات پراکنده وجود داشته و نه حتی  تعریف مشخص و ثابتی از «هزینه ازدواج» در کشورهای مختلف وجود دارد. 

بنابراین می‌توان با اطمینان نسبی گفت که در این میان آماری نیست که پایه اساس طرح ادعا یا درستی‌سنجی آن باشد. در حال حاضر اصلا چنین موضوعی قابلیت طرح ندارد. اما حتی اگر فرض کنیم این گزارش‌های پراکنده آمار معتبری بودند، باز هم موارد نقض ادعای مطرح شده وجود داشت. اگر ۱۵ هزار دلار ایران را نسبت سرانه درآمد ملی با بقیه کشورها مقایسه کنیم باز هم خواهیم دید هزینه ازدواج در ایران به نسبت کشوری مانند امارات حتی در قیاس با سرانه درآمد ملی، بسیار کمتر است. 

 

جمع‌بندی

محمد کاظم مدرسی مدعی است «گران‌ترین هزینه‌های آیینی [مراسم ازدواج] مربوط به کشور ما است.»

بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد این ادعا کاملا بی‌اساس است. 

اولا برآورد دقیق نیازمند یک طرح جامع آمارگیری از سوی نهادهای معتبر در ایران و خارج از ایران است که ما چنین برآورد معتبری پیدا نکردیم. 

دوم، حتی اگر برآوردهای پراکنده‌ برخی نشریات و گزارش‌های تخصصی منتشر می‌شوند را هم معتبر بدانیم باز هم چیزی در تایید صحبت‌های آقای مدرسی به دست نخواهد آمد. 

روزنامه همشهری در گزارشی که سال گذشته منتشر شده با احتساب هزینه‌های معمول کالا و خدمات مورد نیاز یک ازدواج، هزینه آن را حدود ۲۰۰ میلیون تومان تخمین زده است که معادل ۱۵ هزار دلار به قیمت متوسط سال گذشته و حدود به ۲/۵ برابر سرانه درآمد ملی در سال ۲۰۱۷ میلادی است. 

با این اوصاف فکت‌نامه ادعای محمدکاظم مدرسی را که «گران‌ترین هزینه‌های عروسی مربوط به کشور ما است» را بی‌‌پایه و اساس می‌داند و به آن نشان «نادرست» می‌دهد.