آیا مسافران به شمال هجوم برده‌اند؟

روز جمعه، ۱۶ اسفند ۱۳۹۸، در حالی که مدارس، دانشگاه‌ها به دلیل شیوع ویروس کرونا تعطیل شده و ادارات دولتی در تهران و بسیاری از شهرهای دیگر به حالت نیمه‌تعطیل درآمده است، برخی خبرگزاری‌ها و سایت‌های خبری درباره ترافیک سنگین محورهای شمالی کشور مطلب نوشته‌اند.

خبرگزاری ایسنا در توییتی با اشاره به اینکه عکس، آرشیوی است (در خود سایت به این مساله اشاره نشده است) به نقل از رئیس مرکز اطلاعات و کنترل ترافیک پلیس راهور ناجا از «ترافیک سنگین در محور کرج-چالوس»‌ خبر داده است. 

برخی خبرگزاری‌های دیگر هم از بار سنگین ترافیکی در «محور کرج چالوس» و ترافیک سنگین در «آزادراه قزوین - کرج - تهران» خبر داده‌اند. 

من و تو هم با انتشار ویدئویی از یک شهروند، منتشر کرد:

#گزارشگر: به علت شیوع ویروس#کرونا مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات تعطیل شده‌اند، ولی مردم راهی جاده‌های شمال شده‌اند.

این شبکه در پستی دیگر که هشت ساعت پس از انتشار بیش از ۱۲۰ هزار لایک و ۱۵ هزار کامنت گرفته بود ویدئویی از منتشر کرد که نشان می‌دهد ورودی‌های گیلان و مازندران بسته شده و فقط ورود خودروهای محلی مجاز است.

این خبر در صفحات برخی روزنامه‌نگاران و کاربران فعال در شبکه‌های اجتماعی بازتاب داشت.

مجموعه این گزارش‌ها و خبرها ممکن است این تصور را به وجود آورد که هجومی ترافیکی رخ داده و مردم مانند سایر تعطیلات (شب عید، میانه خرداد یا پایان شهریور) باعث بسته‌شدن جاده‌های شمالی کشور شده‌اند.

اما آیا این گونه است؟ 

بستن جاده توسط پلیس

طبق ویدئویی که از صدا و سیما به صورت زنده پخش شده، خبرنگار صدا و سیما در مصاحبه با سردار حسینی رئیس پلیس راه کشور، برخی از دوربین‌های زنده راه را نشان می‌دهد. سردار حسینی روی تصویری که ترافیک جاده هراز (محدوده امامزاده هاشم) را نشان می‌دهد، به این موضوع اشاره می‌کند که از شب گذشته، ترددهای استانی به استان‌های گیلان و مازندران کنترل شده است و ممنوعیت تردد برای همه محورها اعمال شده است. خبرنگار صدا و سیما اما این میزان ترافیک را ناشی از مسافرت‌های مردم می‌داند. در حالی که این ترافیک لزوما نشانگر مسافرت مردم نیست. به خصوص که در ادامه، مسیر بسته شده است و دلیل این ترافیک، بسته بودن راه به دست پلیس است (و نه لزوما تجمع خودروها در جاده.) این مساله درباره بقیه دوربین‌ها هم وجود دارد و به غیر از چند محور که تقریبا ترددی در آنها دیده نمی‌شود، باقی محورها نشانه ویژه‌ای که ثابت کند این افراد برای مسافرت نوروزی هجوم آورده‌اند ندارد.

روز گذشته به جز صدا و سیما بسیاری از رسانه‌های رسمی در ایران خبر داند جاده‌های منتهی به شمال به جز برای تردد خودروهای محلی بسته بوده‌ است. 

با توجه به مسدود بودن جاده‌ها ازدحام خودروها در مبادی ورودی جاده‌های غیر طبیعی نیست. خودروهایی که لزوما به قصد سفرهای نوروزی راهی شمال کشور نبوده‌اند. 

نبودن سند معتبر و عکس از ترافیک سنگین

با وجود گذشتن ساعت‌ها از انتشار خبرهایی مبنی بر هجوم مردم به جاده‌ها، سایت‌های خبری‌ای که به این موضوع اشاره کرده‌اند، عکسی از «ترافیک سنگین» منتشر نکرده‌اند، بلکه از عکس‌های آرشیوی سال‌های گذشته استفاده کرده‌اند. 

در معدود تصاویری که ظاهرا مربوط به روز جمعه‌اند، به نظر می‌رسد ترافیک به دلیل مسدود بودن جاده‌ است نه ترافیک سنگین در اثر تردد زیاد. 

وضعیت عادی تهران-کرج

در صورت هجوم خودروها به استان‌های شمالی،‌ طبق روال تعطیلات باید شاهد پس زدن بار ترافیکی سنگین و غیرمعمول در اتوبان‌ تهران کرج می‌شدیم. این در حالی است که گزارش ترافیک خاصی از این منطقه مخابره نشده است. به غیر از آن، در صورتی که تعداد زیادی از مردم برای رفتن به شمال با بسته بودن جاده مواجه شوند، بخش گسترده‌ای از ترافیک به جاده‌ها و مسیرهای منتهی به جاده‌ها منتقل می‌شود. ولی در گزارش‌های اخیر به چنین چیزی اشاره نشده است.

ترافیک سبک به استناد تصاویر آنلاین 

عکس‌های سال‌های گذشته ایسنا از شلوغی جاده چالوس در ایام تعطیلات (نوروز، میانه خرداد و انتهای شهریور) نشان می‌دهد که چه حجمی از خودرو در این جاده در حال تردد است. این در حالی است که اطلاعات موجود در سامانه ۱۴۱ (مرکز مدیریت راه‌های کشور) چنین حجمی از خودرو را نشان نمی‌دهد.

ما علاوه بر سامانه ۱۴۱ در ساعات شامگاهی روز جمعه، نقشه ترافیکی جاده‌های هراز، چالوس و قزوین-رشت را هم در گوگل بررسی کردیم. به جز مقاطعی در جاده هراز (حوالی پلور) بقیه مسیر ترافیک روان داشت. 

با این اوصاف می‌توان گفت این ادعای «ترافیک سنگین جاده‌ها»‌ به چهار دلیل مشخص، نادرست است. 

۱- هیچ سند یا عکس معتبر از ترافیک سنگین جاده‌های شمالی در روز جمعه ۱۶ اسفند منتشر نشده است.

۲- ترافیک سنگین در جاده‌هایی که از قبل توسط پلیس بسته شده است، بی‌معنا است. ایجاد ترافیک مقطعی در مبادی ورودی جاده‌های مسدود و صف بستن خودروها پشت ایست بازرسی پلیس راه غیر طبیعی نیست، حتی در خلوت‌ترین جاده‌های دنیا ترافیک مقطعی به بار می‌آورد. 

۳- وضعیت محورهای اصلی مجاور، به طور مشخص تهران-کرج برخلاف روزهای پرترافیک، عادی بوده است. این نشانه‌ای قابل اعتنا در رد ادعای ترافیک جاده چالوس است.

۴- در نقشه‌های آنلاین موجود، چه در سامانه ۱۴۱ و چه در نقشه ترافیک گوگل هیچ نشانه‌ای از وضعیت غیرعادی و ترافیک سنگین دیده نشده است. 

با این اوصاف می‌توان با اطمینان گفت این ادعا که مردم تهران در ایام تعطیلات و با وجود هشدارها، به سمت شمال کشور هجوم برده‌اند و باعث ایجاد ترافیک سنگین در جاده‌های شمالی شده‌اند، ادعایی بی‌اساس و «نادرست» است.