۳۴میلیارد تومان بودجه سایت رهبری؟

یکی از کاربران از ما خواسته تا صحت و سقم ادعایی درباره بودجه سایت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران را بررسی کنیم.

رضا حقیقت‌نژاد، روزنامه‌نگار در توییتر نوشته است: «بودجه سایت خامنه‌ای برای امسال ۲۹ میلیارد تومان برای سال بعد ۳۴ میلیارد تومان است.» 

این توییت باعث واکنش‌هایی از سوی برخی مسئولین نزدیک به نهاد رهبری شد که بدون وارد شدن به جزییات، این توییت حقیقت‌نژاد را کذب دانستند.

 

سایت khamenei.ir، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر ایران است. در این سایت صفحه‌ای تحت عنوان «درباره ما» وجود ندارد و توضیح رسمی درباره ساختار سازمانی و شیوه فعالیت آن وجود ندارد. اما در نوار پایین سایت نام «موسسه پژوهشی، فرهنگی انقلاب اسلامی» به چشم می‌خورد. 

سایت رسمی دیگر رهبر ایران، leader.ir است که «پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری» نام دارد. در صفحه «درباره ما» این سایت نوشته شده: 

«پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری در سال ۱۳۸۱ با هدف اطلاع رسانی سریع و بی‌واسطه و ایجاد منبع قابل اطمینان اخبار و مطالب مرتبط با رهبر معظم انقلاب اسلامی، فعالیت خویش را در فضای مجازی آغاز نموده است.»

جست‌وجو در داده‌های بودجه

در لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ ( صفحه ۱۴۲، ردیف ۱۱۴۳۱۰ از جدول ۱-۷ تحت عنوان اعتبارات هزینه‌ای دستگاه‌های مجری) اعتباری برابر ۳۴ میلیارد تومان برای «موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی» در نظر گرفته شده است. ۳۱ میلیارد تومان این رقم بودجه جاری و ۳ میلیارد تومان بودجه عمرانی است.

برای اینکه بیشتر سر دربیاوریم سراغ پیوست‌های بودجه رفتیم تا ببینیم در این پیوست‌ها چه اطلاعات بیشتری می‌توانیم پیدا کنیم. 

اعتبارات جاری: در جلد اول پیوست چهارم (صفحه ۱۷۲) سه هدف کمی برای ۳۱ میلیارد تومان بودجه جاری تعریف شده است. 

اولی، «حمایت از موسسه طلوع حقیقت و فعالیت‌های فرهنگی در عرصه بین‌الملل» نام دارد که برای آن ۸ میلیارد و ۹۹۱ میلیون تومان بودجه پیش‌بینی شده است. 

ما آدرس و نشانی معتبری از «موسسه طلوع حقیقت» پیدا نکردیم، اما به نظر می‌رسد کار این موسسه تبلیغ نامه رهبر ایران خطاب به جوانان غربی است که یازدهم آذر ۱۳۹۵ منتشر شده بود. 

یک سال بعد در روز دوازدهم  آذر ماه سال‌ ۱۳۹۶ همایشی با عنوان «طلوع حقیقت» در سالگرد نگارش نامه رهبر ایران به جوانان غربی برگزار شد که گزارش آن در رسانه‌های رسمی داخل ایران منتشر شده است. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر ایران هم گزارشی از بازدید آیت‌الله خامنه‌ای از نمایشگاهی با عنوان «طلوع حقیقت» در همان ایام منتشر کرده است. 

ردیف دیگر هم یکی برای ۲۰۴ مورد «تولید محتوا و ترویج یافته‌ها» است. قیمت هر مورد ۱۹ میلیون و ۸۸۸ هزار تومان در نظر گرفته شده و سرجمع ۴ میلیارد و ۵۷ میلیون تومان خرج روی دست بودجه عمومی کشور می‌گذارد.

ردیف آخر هم مربوط به ۱۰۶۷ پروژه پژوهشی به قیمت واحد هر کدام ۱۶ میلیون و ۸۱۷ هزار تومان است. هزینه کلی این ردیف هم ۱۷ میلیارد و ۹۴۴ میلیون تومان پیش‌بینی شده است.

اعتبارات عمرانی: در  پیوست اول بودجه (صفحه ۱۶۷) که اعتبارات عمرانی دستگاه‌ها را بررسی کرده است، برای سال آینده اعتباری معادل ۳ میلیارد تومان برای «تعمیرات اساسی و خرید تجهیزات و ماشین آلات» این موسسه در نظر گرفته شده است. این مبلغ ذیل «تحقیق و ترویج معارف انقلاب اسلامی» و بخشی از اعتبارات ۱۰ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومانی است که از سال ۱۳۹۶ در نظر گرفته شده است. یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان آن در سال ۱۳۹۶ پرداخت شده و برای سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ برای هر سال ۳ میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته شده است. 

اعتبارات این موسسه در قانون بودجه سال ۱۳۹۸ (ردیف ۱۱۴۳۱۰) برابر ۲۸ میلیارد تومان، در قانون بودجه سال ۱۳۹۷، زیر مجموعه بودجه سازمان تبلیغات اسلامی (ردیف ۱۱۴۳۰۰) برابر ۲۹ میلیارد تومان، در قانون بودجه سال ۱۳۹۶، زیر مجموعه بودجه سازمان تبلیغات اسلامی (ردیف ۱۱۴۳۰۰) حدود ۲۳ میلیارد  تومان و در قانون بودجه سال ۱۳۹۵، زیر مجموعه بودجه سازمان تبلیغات اسلامی (ردیف ۱۱۴۳۰۰) برابر ۱۲ میلیارد تومان بوده است.

 

موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی چیست؟

این موسسه سایت رسمی ندارد. رضا حقیت‌نژاد خود در توییتر نتایج جست‌وجوهایش را درباره وضعیت حقوقی این موسسه منتشر کرده بود. ما خودمان هم جست‌وجو کردیم و به نتیجه‌ای مشابه رسیدیم. هیچ اطلاعاتی از ثبت این موسسه در روزنامه رسمی و اعضای هیات مدیره آن وجود ندارد و وضعیت آن از نظر سازمان ثبت اسناد، معلق است.

نتیجه استعلام در سامانه شناسه ملی اشخاص حقوقی کشور نشان می‌دهد، «موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی» در تاریخ ۲۶ بهمن ۱۳۸۷ با «فرمان رهبری» توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تاسیس شده و وضعیت کنونی آن «تعلیق شده» است. آدرس این موسسه نزدیک مجموعه بیت رهبری در تقاطع خیابان‌های جمهوری و فلسطین جنوبی است. آخرین به روزرسانی این استعلام در ۲۹ مهر ۱۳۹۸ انجام شده است.

معلوم نیست مبنای تعلیق این موسسه چیست و اگر معلق شده است، چرا در سال‌های گذشته به آن بودجه تعلق گرفته است. 

 

موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی چه کارهایی انجام می‌دهد؟

پاسخ دقیق این سوال مشخص نیست. اما آنچه مسلم است این موسسه علاوه بر سایت khamenei.ir، فعالیت‌های دیگری نیز دارد. از جمله می‌توان به انتشارات انقلاب اسلامی اشاره کرد که در زمینه نشر کتاب و لوح فشرده فعال است. آن طور که در صفحه «درباره ما» سایت نوشته شده این انتشارات از سال ۱۳۸۹ فعالیت خود را آغاز کرده است. 

مهدی فضائلی مدیرعامل سابق خبرگزاری فارس و معاون دفتر نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، در توییتر مدعی شد این موسسه «فعالیت‌های متعدد و متنوع» دارد. اما گزارش معتبری از اینکه دایره فعالیت‌های آن چقدر گسترده است در دست نیست. 

سایت رادیو فردا در گزارشی درباره فعالیت‌های دفتر حفظ و نشر آثار رهبر ایران نوشته این دفتر توسط مسعود خامنه‌ای، فرزند رهبر ایران اداره می‌شود. در این گزارش به مجموعه‌ای از فعالیت‌های این دفتر و موسسه انقلاب اسلامی اشاره شده است. در این گزارش گفته شده چهار رسانه رسمی منسوب به دفتر آیت‌الله خامنه‌ای وجود دارد که یکی (سایت leader.ir) مستقیما توسط دفتر رهبری اداره می‌شود و کار انتشار سه رسانه دیگر، یعنی سایت khamenei.ir، نشریه خط حزب‌الله و مجله مسیر بر عهده دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای یا همان موسسه انقلاب اسلامی است.

 

جمع‌بندی

تحقیق درباره ساختار تشکیلاتی و مالی دفتر رهبر ایران کار بسیار پیچیده و دشواری است. هیچ اطلاعات قطعی درباره سازوکار اداری و اقتصادی نهادهای فعال در دفتر رهبر ایران وجود ندارد. اما اطلاعاتی که ما از منابع کمکی به دست آورده‌ایم نشان می‌دهد که «موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی» یا همان دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای در قوانین بودجه سالیانه ردیف اختصاصی دارد. بودجه این موسسه برای سال آینده ۳۴ میلیارد تومان در نظر گرفته شده که ۳ میلیارد تومان آن بودجه عمرانی و ۳۱ میلیارد تومان بودجه جاری است. اینکه این بودجه جاری دقیقا صرف چه کارهایی می‌شود، دقیقا معلوم نیست، اما آن طور که در پیوست‌های بودجه آمده این پول در سه بخش هزینه می‌شود: تبلیغ نامه رهبر ایران به جوانان غربی، تولید محتوا و پروژه‌های پژوهشی. 

از سوی دیگر مشخص است که این موسسه به جز سایت khamenei.ir فعالیت‌های دیگری، از جمله انتشار کتاب و نشریه دارد. 

این موسسه بدون شک درآمدهای دیگری هم دارد، اما اینکه این درآمدها چقدر است بر ما معلوم نیست. مثلا می‌توان به درآمد حاصل از فروش کتاب و سی‌دی اشاره کرد که در بخش درآمدهای بودجه اشاره‌ای به آن نشده، پس می‌توان با اطمینان گفت به جای خزانه به دفتر رهبری واریز می‌شود. 

اما برای نتیجه درستی‌سنجی تعیین تکلیف دو واژه اهمیت زیادی دارد: «سایت رهبر ایران» و «موسسه انقلاب اسلامی»‌. دومی یک موسسه عام است که فعال‌ترین بخش آن در حوزه عمومی، یا به تعبیری ویترین آن سایت khamenei.ir یا همان پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای است. 

اگر استفاده از این واژه را در فضای محدود توییتر تکنیکی ژورنالیستی برای دادن آدرس آشنا به مخاطب فرض کنیم، آنچه گفته شده درست از آب در می‌آید، اما اگر فکر کنیم استفاده از واژه «سایت» برای تقلیل فعالیت‌های یک موسسه است، قاعدتا باید با ذکر این نکته که ما نمی‌دانیم چقدر از بودجه موسسه انقلاب اسلامی، خرج اداره سایت آیت‌الله خامنه‌ای می‌شود به آن نشان غیر قابل اثبات یا حتی نادرست بدهیم. 

با این اوصاف، آنچه که گفته شده را این طور اصلاح می‌کنیم که «در لایحه بودجه ۹۹ برای موسسه انقلاب اسلامی یا همان دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای که عمومی‌ترین فعالیت آن به‌روزرسانی سایت رهبر ایران است ۳۴ میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته شده است.»