حضور دانشمندان سرشناس در مراسم عزاداری محرم

در روزهای گذشته تصویری در شبکه‌های اجتماعی دست به دست چرخیده است که در آن ادعا شده «چهار دانشمند خارجی که شیعه شده‌اند» در مراسم عزاداری سومین امام شیعیان حضور پیدا کرده‌اند.  این خبر در برخی رسانه‌های رسمی مثل باشگاه خبرنگاران جوان  (دوشنبه ۱۸ شهریور ۱۳۹۸) منتشر شده و برخی دیگر از رسانه‌ها مثل خبرآنلاین آن در حساب کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی بازنشر کرده‌اند. 

افراد حاضر در تصویر «پروفسور کریستین بونو از فرانسه، پروفسور خوان فرانسیسکو از اسپانیا یکی از ۱۰ دانشمند برتر جهان در زمینه هوش مصنوعی، دکتر تاراس، اقتصاددان از روسیه و دکتر روبرتو آرکادی، فیلسوف ایتالیایی و مسلط به چند زبان» معرفی شده‌اند. 

جست‌وجوی منبع عکس

ما برای درستی‌سنجی این ماجرا اول سعی کردیم سابقه آن را در تصاویر پیدا کنیم. تا آنجایی که جست‌وجوهای ما نشان می‌دهد این تصویر اولین بار یک سال پیش در تاریخ ۲۷ آبان ۱۳۹۷ در صفحه ششم روزنامه جوان در گزارشی با عنوان «دانشمندان رهیافته اروپایی خادم زائران امام‌ رضا شدند»، منتشر شده است. 

این گزارش مربوط به سفر «اعضای انجمن شهید ادواردو آنیلی» به مشهد است. گزارش تصویری این سفر چند روز پیش‌تر نیز سایت «رهیافته‌ها» منتشر شده که تعدادی از افراد را در لباس سبز در حال توزیع غذا در حرم امام هشتم شیعیان نشان می‌دهد. سایت رهیافته‌ها مطالبی را در مورد افراد خارجی که به دین اسلام و مذهب شیعه گرایش پیدا کرده‌اند بازتاب می‌دهد. 

گزارش تصویری سایت رهیافته‌ها با عنوان «خدمت دانشمندان اروپایی به زائران پیاده امام رضا» - ۲۴ آبان ۱۳۹۷

با این حساب مسلم است که این تصاویر ربطی به محرم و مراسم سوگواری امام سوم شیعیان ندارد، بلکه در مشهد و در مراسم پذیرایی از زائران برداشته شده است.

«دانشمندان خارجی» چه کسانی هستند؟

در مرحله بعد تلاش کردیم تا ببینیم این چهار نفر در رسانه‌های ایرانی اچه معرفی شده‌اند و در جست‌وجوی آزاد چه سوابقی از آنها به دست می‌آید. 

۱- کریستین بونو:

کریستین بونو، معروف به یحیی آدم سرشناسی در ایران است. رسانه‌های ایران او را «مفسر قرآن و اسلام‌شناس، دکترای الهیات و فلسفه، نویسنده، اندیشمند، استاد دانشگاه و عضو هیات مدیره فرانسوی زبان انجمن علمی عرفان اسلامی» توصیف کرده‌اند. او متولد فرایبورگ در آلمان است. ظاهرا در ۲۰ سالگی مسلمان شده و در ۲۲ سالگی شیعه شده است. 

عنوان پایان نامه دکترای او «امام خمینی، غراف ناشناخته قرن بیستم» است که در سال ۱۹۹۷ منتشر شده است.

رسانه‌های ایرانی چهارم شهریور ۱۳۹۸ خبر دادند آقای بونو در ساحل عاج درگذشته است. 

۲- خوان فرانسیسکو

در شبکه‌های اجتماعی، خوان فرانسیسکو «یکی از ۱۰ دانشمند برتر جهان در زمینه هوش مصنوعی» معرفی شده است. 

حتی در رسانه‌های ایران اطلاعات زیادی در دست نیست. پارسال روزنامه جوان درباره او نوشته: «دکتر خووان فرانسیسکو هم یک نابغه است. دکترای مخابرات، مدرک روانپزشکی و کاپیتانی کشتی از جمله رزومه او است».

در گزارشی که ۲۴ آبان ۱۳۹۶ در خبرگزاری مهر منتشر شده، جمال طاهری، مدیر انجمن ادواردو آنیلی، خوان فرانسیسکو را این طور معرفی کرده است: 

«حسین خوان فرانسیسکو دکترای مخابرات دارد و دوره‌های ویژه در شرکت IBM آمریکا دیده‌است و در آنجا هوش مصنوعی کار کرده‌است. بعد از سرطان پدرش به این فکر می‌کند من که هوش مصنوعی کار می‌کنم چرا در بحث پزشکی نمی‌توانم کمک کنم؟ بعد از آن ۷سال پزشک عمومی می‌خواند تا هوش مصنوعی را با پزشکی ادغام کند. بعد از آن با امام‌حسین آشنا می‌شود و شیعه می‌شود و به ایران می‌آید. بعد عاشق دختری می‌شود و ازدواج می‌کند. اما این بنده خدا چند سال در ایران بیکار بود. هر سازمانی که می‌رفت می‌گفت که من متخصص هوش مصنوعی هستم به او توجهی نمی‌کنند. ما پیگیری‌های زیادی کردیم و نخبه بودن ایشان را ثابت کردیم. از طرفی هم برای اینکه مدرک پزشکی‌اش تایید شود یکسال در دانشگاه شهید پزشکی کارورزی رایگان کرد و در حال حاضر در یکی از بیمارستان‌های کشور مشغول به کار است».

با این حساب مسلم است که تا پیش از این حتی در رسانه‌های ایران هم اشاره‌ای به اینکه او یک شخصیت علمی آن هم در حد «یکی از ۱۰دانشمند برتر جهان در زمینه هوش مصنوعی» دیده نمی‌شود.   ما با جست‌وجوی نام او به زبان انگلیسی هیچ سندی در تایید این ادعاها پیدا نکردیم. 

۳- تاراس چرنکو

تاراس چرنکو هم یک اقتصاددان روس دارای مدرک دکتری اقتصاد معرفی شده که از سال ۱۹۹۱ مسلمان شده است. تلویزیون ایران درباره او یک مستند تلویزیونی ساخته است.

با این همه در صفحه لینکدین او که در ایران ساخته شده در سوابق تحصیلی‌اش آمده که او در سال ۱۹۹۷ مدرک کارشناسی خود را در رشته «کسب و کار و مدیریت شرکت‌ها» از دانشگاه کاتولیک لوون در بروکسل دریافت کرده است. او در همین سال درس خود را در دانشگاه سن‌پترزبورگ در رشته مهندسی الکترونیک به پایان رسانده و مدرک فوق‌‌لیسانس گرفته و در سال ۲۰۰۱ از دانشگاه مسکو در رشته «احزاب سیاسی مسلمان» مدرک دکتری دریافت کرده است. او نوشته که در شرکت «بهمن‌گستر دهقان نیری»، در مقام مشاور مشغول فعالیت است. جست‌وجوهای ما نشان می‌دهد این شرکت در زمینه قطعات خودرو مشغول فعالیت است. 

سابقه تحصیلات او به طور مستقل قابل تایید نیست، اما مسلما میان آنچه ادعای مطرح شده درباره سوابق علمی او با سوابق تحصیلی و حرفه‌ای آقای تاراس هم‌خوانی زیادی وجود ندارد. جست‌وجوی آزاد نام او نیز نتیجه مشخصی در برندارد. 

۴- روبرتو آرکادی

با جست‌وجوی آزاد نام روبرتو آرکادی به زبان انگلیسی هم نمی‌توان به نتیجه مشخصی رسید. به هر حال فیلسوف یا زبان‌شناس برجسته‌ای با این نام ظاهرا در خارج از ایران شهرتی ندارد، در رسانه‌های فارسی هم اطلاعات زیادی از این نام در دست نیست. اما به طور جسته و گریخته ادعاهای ضد و نقیضی درباره او مطرح شده است. 

در یک گزارش در سایت رهیافته‌ها «مهندس آرکادی» مهندس «فیزیک هسته‌ای» معرفی شده که از مسیحیت به اسلام و تشیع تغییر دین و مذهب داده است. اما در یک گزارش و گفت‌وگوی دیگر که در همین سایت منتشر شده او یک تازه‌مسلمان اهل یکی از شهرهای جنوبی ایتالیا معرفی شده که در دبیرستان در رشته علوم انسانی مشغول به تحصیل بوده و سپس در دانشگاه پلی تکنیک مهندسی خوانده است. ظاهرا این گفت‌وگو در سال ۱۳۹۶ در مجله خردنامه همشهری منتشر شده است. 

جمع‌بندی

در روزهای گذشته تصویری در شبکه‌های اجتماعی دست به دست چرخیده است که در آن ادعا شده «چهار دانشمند خارجی» یک پروفسور فرانسوی، یک دانشمند اسپانیایی که جزو ۱۰ دانشمند برتر جهان در زمینه هوش مصنوعی است، یک  اقتصاددان روس و یک فیلسوف ایتالیایی که مسلط به چند زبان است، در مراسم عزاداری محرم امسال حاضر شده و اقدام به توزیع غذا کرده‌اند. 

تحقیقات ما نشان می‌دهد 

۱- این تصویر نه مربوط به امسال و مراسم سوگواری امام سوم شیعیان، بلکه مربوط به آبان سال گذشته و حضور چند خارجی مسلمان در مشهد و در حرم امام هشتم شیعیان است. 

۲- یکی از افراد این تصویر چهارم شهریور امسال در گذشته است.

۳- جست‌وجوی درباره سوابق علمی این افراد به جایی نمی‌رسد. به جز کریستین بونو که در سال ۱۹۹۷ یک پایاین‌نامه با عنوان «امام خمینی، عارف ناشناخته قرن بیستم» با جست‌وجوی آزاد نام هیچ‌کدام از این افراد نتیجه‌ای که نشان‌دهنده سوابق علمی آنها باشد به دست نمی‌آید. 

۴- با جست‌وجوی نام این افراد به زبان فارسی می‌توان به اطلاعات ضد و نقیضی دست یافت که به طور جسته و گریخته در برخی رسانه‌ها و سایت‌ها منتشر شده. با استناد به هیچ‌ یک از این اطلاعات این افراد را شخصیت‌های علمی برجسته‌ای خطاب کرد. 

۴- فکت‌نامه نمی‌تواند به طور مستقل صحت مدارک دانشگاهی منسوب به این افراد را تایید کند، اما آنچه مسلم است این افراد نه در کشورهای خود، نه در سطح جهان، جایگاه علمی خاصی ندارند. در میان این افراد آقای بونو سال‌ها در ایران زندگی کرده و با نهادهای مذهبی در ارتباط بوده است. او ظاهرا یک اسلام‌شناس شناخته شده در ایران است، اما به جز دو کتاب که یکی پایان نامه او است اثر دیگری از او به زبان فرانسوی به چاپ نرسیده است. 

با این اوصاف فکت‌نامه به دلیل تعدد اطلاعات نادرست، به خبر «حضور دانشمندان سرشناس جهان در مراسم عزاداری امام حسین» نشان شاخدار می‌دهد.