نقشه رصد کوچ یک عقاب به مدت بیست سال

چند روز است که تصویر یک نقشه در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته می‌شود که مدعی شده نشان دهنده مسیر سفرهای یک عقاب در طول بیست سال است. خطوط سفرها‌ی این عقاب به‌روی نقشه از شمال دریای خزر تا سودان و اریتره در قاره آفریقا را دربرمی‌گیرد.

توضیحات همراه این عکس مدعی است که دستگاه جی‌پی‌اس (سامانه موقعیت‌یابی جهانی) در روسیه روی این عقاب کار گذاشته شده و این پرنده پس از بیست سال در عربستان سعودی مرده است.

اما آنچه با کمی جست‌و‌جو در اینترنت می‌توان فهمید این است که این تصویر و داستان همراهش، به جز در شبکه اجتماعی Reddit و چند سایت گمنام عربی و روسی منتشر نشده‌اند. این به این معنی است که یک نهاد تحقیقاتی از سال ۱۹۹۹ مسیرهای کوچ یک عقاب را رصد می‌کرده، بدون اینکه نتایجش را جایی منتشر کند. موارد مشابه رصد کردن کوچ پرندگان با جی‌پی‌اس با جزییات فراوان و به صورت مداوم اطلاع‌رسانی می‌شود. نمونه‌اش را می‌توان در رصد کوچ عقاب سرسفید در بنیاد هنکاک آمریکا دید.

تا اینجا می‌توان به راحتی این داستان را جعلی و زایده تخیل اهالی اینترنت دانست. اما چند سایت گمنام سعودی (faifaonline.net)، عکس‌های بیشتری از یک عقاب ظاهرا بی‌جان که یک دستگاه جی‌پی‌اس به او متصل است را به همراه این داستان منتشر کرده است. در یکی از این عکس‌ها روی یکی از دستگاه‌ها (ظاهر جی‌پی‌اس) آدرس ایمیلی است که متوجه شدیم متعلق به یک منطقه حفاظت شده در قزاقستان به نام Naurzum است. این منطقه بخشی از منطقه سار‌ی‌آرقا و جزو میراث جهانی یونسکو است. روی نقشه هم قزاقستان یکی از مسیرهای پر رفت و آمد است.

اما از کجا معلوم که این همان عقاب است؟ در یکی از عکس‌ها مرد جوانی دیده می‌شود که لباس عربی و خنجر سنتی موسوم به جنبیه بر کمر دارد که در بسیاری از کشور‌های شبه‌جزیره عربستان به همراه لباس سنتی استفاده می‌شود. این می‌تواند تاییدی باشد بر ادعای مرگ عقاب در عربستان. 

با آدرس ایمیل در عکس تماس گرفتیم و درباره صحت این داستان سوال کردیم نماینده منطقه حفاظت شده نارزوم در قزاقستان به سوال ما پاسخ داد و موضوع نقشه را روشن کرد. او برای فکت‌نامه نوشت: درباره این نقشه یک سوتفاهم پیش آمده است. نقشه، مسیر پرواز ۲۰ عقاب را در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد. نه مسیر یک عقاب در طول بیست سال.

تصویر نقشه‌ای در شبکه اجتماعی توییتر منتشر شده که ادعا می‌شود مسیر حرکت یک عقاب طی ۲۰ سال تا زمان مرگش در عربستان است. گفته شده در این ۲۰ سال به عقاب یک جی‌پی‌اسی وصل بوده.

خطوط سفرهایی که در این نقشه نشان داده شده از شمال دریای خزر تا سودان و اریتره در قاره آفریقا را دربرمی‌گیرد.

ما این ادعا را بررسی کردیم و با سرنخ‌هایی که از عکس‌های عقاب به دست آوردیم توانستیم با مسئول این پروژه تحقیقی که در واقع منطقه حفاظت شده نارزوم در قزاقستان بود، تماس بگیریم.

نماینده این منطقه در پاسخ ایمیل ما درباره چند و چون این ماجرا نوشت: «درباره این نقشه یک سوءتفاهم پیش آمده است. نقشه، مسیر پرواز ۲۰ عقاب را در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد. نه مسیر یک عقاب در طول بیست سال.»

به این ترتیب فکتنامه به این ادعا که این «نقشه رصد کوچ یک عقاب از روسیه تا عربستان، به مدت بیست سال با استفاده از جی‌‌پی‌اس» است نشان نادرست می‌دهد.

توضیح: فکتنامه پیش از دریافت جواب مسئول این پروژه به این نقشه نشان غیرقابل اثبات داده بود که در تاریخ ۱۳ اسفند سال ۱۳۹۷ به‌روز شد.