بررسی آمار حسن روحانی درباره نرخ تورم بین سال‌های ۹۲ تا ۹۶

حسن روحانی روز ۱۳ آذر ۹۷، در مراسم روز دانشجو در دانشگاه علوم پزشکی سمنان گفته است: «به اعتراف همه متخصصان اقتصاد ما در بین سال های ۹۲ و ۹۶ از تورم ۴۰ درصد به ۷ یا ۸ درصد رسیدیم».

مشخص نیست منظور رییس‌جمهوری ایران از «اعتراف همه متخصصان اقتصاد» چیست، اما دو مرجع اصلی و معتبر برای اعلام آمار تورم وجود دارند. یکی مرکز آمار ایران که یک نهاد تخصصی است که مبنای بسیاری از اطلاعات و داده‌های نهادها و سازمان‌های بین‌المللی هم هست و دیگری بانک مرکزی که داده‌ها و اطلاعات آن مرجع کارشناسی اکثر آمارهای اقتصادی از جمله تورم است.

بانک مرکز تورم شهری را محاسبه می‌کند و مرکز آمار ایران شاخص قیمت‌ها را در دو سطح شهری و روستایی محاسبه و منتشر می‌کند. در گذشته اختلاف آماری این دو مرجع محل سوال‌ها و تردیدهای بسیاری بوده، اما دقت در جزییات نشان می‌دهد تعریف متفاوت سد خانوار، شیوه نمونه‌گیری از بازار و تفاوت قیمت‌ها در شهر و روستا، می‌تواند از دلایل اختلاف آماری باشد که صحبت درباره آن خارج از حوصله این گزارش است.

آمار تورم بانک مرکزی

بر اساس آمارهای بانک مرکزی، طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ کمترین نرخ تورم سالانه مربوط به سال ۱۳۹۵ است در آن میانگین یک سالانه تورم به ۹ درصد رسید است. کمترین نرخ تورم ماهانه ۸/۶ درصد است که در ۱۲ ماه منتهی به دی و آذر سال ۹۵ ثبت شده است.

بر اساس این آمار، نرخ تورم ماهانه در ابتدای فعالیت دولت روحانی در مرداد ۹۲، دقیقا ۳۹ درصد بوده است.

میانگین نرخ تورم در سال ۱۳۹۲، ۳۴/۷درصد بوده است. در این سال بیشترین تورم ماهانه در مهر ماه (۴۰/۴درصد) و کمترین آن در فروردین ماه (۳۲/۳درصد) ثبت شده است.

بانک مرکزی میانگین نرخ تورم را در سال ۱۳۹۳، برابر ۱۵/۳ اعلام کرده است. در این سال منحنی تورم ماهانه با یک شتاب نسبتا ثابت رو به کاهش گذاشته است. مربوط به فروردین ماه (۳۲/۵درصد) و  کمترین نرخ تورم ماهانه مربوط به اسفند (۱۵/۶درصد) است.

در سال ۱۳۹۴، متوسط نرخ تورم ۱۱/۹درصد بوده. بیشترین تورم ماهانه در ماه‌های تیر  خرداد (۱۵/۶درصد) و کمترین در ماه اسفند (۱۱/۹درصد) ثبت شده است.

در سال ۱۳۹۵، میانگین نرخ تورم تک‌رقمی می‌شود و به ۹درصد می‌رسد. در این سال بیشترین نرخ تورم ماهانه مربوط به فروردین (۱۱/۲درصد) و کمترین مربوط به ماه‌‌های آذر و دی (۸/۶درصد) است.

در سال ۱۳۹۶، متوسط نرخ تورم ۹/۶ درصد است. در این سال بیشترین نرخ تورم در تیر ماه (۱۰/۱درصد) و کمترین نرخ در فروردین (۹/۵درصد) ثبت شده است.

امسال اما ورق برگشته است، چنانکه طبق آخرین آمار بانک مرکزی، نرخ تورم ۱۲ماهه منتهی به آبان ۱۳۹۷، از ۱۸/۴درصد عبور کرده است. در آبان ماه امسال شاخص کلی قیمت‌ها، ۴۰درصد بیشتر از آبان ۱۳۹۶ است، به عبارتی متوسط قیمت‌ سبد خانوار به نسبت سال قبل همین موقع ۴۰درصد افزایش پیدا کرده

آمار مرکز آمار ایران

آمارهایی که مرکز آمار ایران از شاخص قیمت‌ مصرف‌کننده منتشر کرده است، طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ کمترین نرخ تورم مربوط به سال ۱۳۹۵ است که میانگین تورم سالانه به ۶/۹درصد رسیده است.

اطلاعات جدول نرخ تورم خانوارهای کشور طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ (درصد تغییر شاخص قیمت مصرف کننده خانوارهای کشور در ١٢ ماه منتهی به ماه مورد نظر نسبت به دوره مشابه سال قبل) نشان می‌دهد، نرخ تورم ماهانه در بهمن و اسفند سال ۱۳۹۵، به زیر ۷ درصد (۶/۹درصد)‌ رسیده است.

بر اساس همین آمار، نرخ تورم ماهانه در ابتدای شروع دولت یازدهم در مرداد ۱۳۹۲، دقیقا ۳۶/۲درصد بوده است.

در سال ۱۳۹۲، بیشترین و کمترین نرخ تورم ماهانه در شهریور (۳۷/۲درصد) و فروردین (۳۰/۵درصد) ثبت شده است.

بیشترین و کمترین تورم ماهانه در سال ۱۳۹۳، در ماه‌های فروردین (۳۰/۸درصد) و اسفند (۱۴/۶درصد) و در سال ۱۳۹۴ در ماه‌های فروردین (۱۴/۳درصد) و اسفند (۱۱/۱درصد) بوده‌اند.

بیشترین نرخ تورم ماهانه در سال ۱۳۹۵، در فروردین (۱۰/۶درصد) و کمترین در اسفند (۶/۹درصد) بوده است. در سال ۱۳۹۶، نرخ تورم ماهانه در فروردین ۷درصد و در اسفند ۸/۲درصد اعلام شده است.

با این حال آمارهای مرکز آمار هم نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۷ ورق برگشته است، چنانکه در آبان ماه متوسط قیمت سبد خانوار در سراسر کشور حدود ۳۵درصد افزایش یافته و نرخ تورم ماهانه به ۱۵/۶درصد رسیده است.

شبهات به نرخ تورم

در ماه‌های اخیر برخی کارشناسان مهم داخلی و خارجی، در نرخ تورم رسمی تردید وارد می‌کنند (مثل این گزارش و این)، اما نباید فراموش کنیم صحبت روحانی مربوط به بازه زمانی سال‌های ۹۲ تا ۹۶ است. صرف نظر از برخی اظهارنظرها (مانند این گزارش وطن‌امروز) در آستانه انتخابات سال ۹۶، نشانه‌ای جدی از ایراد یک شبهه معتبر علمی به نرخ تورم به چشم نمی‌خورد.

حتی در محاسبات تورم استیو هانکه هم که در ماه‌های اخیر پرسروصدا بوده، باز هم نرخ تورم تا پیش از بهار ۹۷، یک رقمی است.

جمع‌بندی

گفته حسن روحانی مربوط به بازه زمانی سال‌های ۹۲ تا ۹۶ است، زمانی که کمتر نمونه‌ای از شبهات معتبر به آمارهای رسمی دیده می‌شود. در این دوران اگرچه اختلاف آمار دو مرجع آماری محل سوال برخی کارشناسان بوده است، اما همچنان آمارهای رسمی، به خصوص آمار بانک مرکزی، مرجع معتبر استناد کارشناسان اقتصادی و نهادهای معتبر بین‌المللی در محاسبه شاخص‌های اقتصادی ایران است.

بررسی داده‌های رسمی تورم در سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ نشان می‌دهد، کمترین نرخ تورم سالانه ثبت شده از سوی بانک مرکزی ۹ درصد و مرکز آمار ۶/۹درصد است. همچنین بررسی داده‌های این دو مرجع آماری نشان می‌دهد کمترین نرخ تورم ماهانه (۱۲ ماهه) در زمستان سال ۹۵ ثبت شده که بانک مرکزی آن را ۸/۶ و مرکز آمار ۶/۹درصد محاسبه کرده‌اند.

البته این داستان تورم تا پیش از سال ۹۷ است، چرا که به استناد همین آمارهای رسمی، نرخ تورم در سال ۹۷، دوباره رو به افزایش گذاشته تا آنجا که تا آبان ماه امسال، نرخ تورم دوازده ماهه به مرز ۱۸/۴درصد (آمار بانک مرکزی)‌ رسیده و سطح قیمت متوسط سبد خانوار نسبت به آبان ۹۶، ۴۰درصد افزایش یافته است. این واقعیت اما، تاثیری در درستی یا نادرستی گفته روحانی ندارد، چرا که او در حال صحبت درباره تورم تا پیش از سال ۹۷ است و خود می‌گوید «حال سوال اینجاست که چه شد که مشکل تورمی جدید مواجه شدیم؟».

با این حساب می‌توان گفت که به اعتبار آمارهای موجود این گفته حسن روحانی که «در بین سال‌های ۹۲ و ۹۶ از تورم ۴۰ درصد به ۷ یا ۸ درصد رسیدیم» درست است.

این مقاله نخستین‌بار در روحانی‌سنج منتشر شد

https://www.sharethefacts.co/share/82d9f5d1-ed22-44bf-8d3f-6cf33131c113