مسعود سلطانی فر وزیر ورزش و جوانان، چهارشنبه ۷ آذر در کنفرانس منطقه‌ای حقوق کودک، از کاهش رشد طلاق در کشور خبر داده و مدعی شده: «ما به جوانان آموزش‌های پیش از ازدواج می‌دهیم تا خانواده‌ها پایداری داشته باشند و بستر درستی برای رشد و نمو فرزندان خلاق، شاداب و توانمند ایجاد شود.» او اضافه کرده: «امروز نتیجه گسترش این مراکز ، کاهش رشد طلاق بوده است». در حال حاضر بیش از ۴۰۰ مرکز آموزش های پیش از ازدواج داریم در حالی که در سه سال قبل این تعداد تنها ۵۰ مرکز بود  

اگرچه سلطانی‌فر اعلام نکرده که رشد طلاق به نسبت چه زمانی کاهش یافته ولی این پرسش کماکان باقی است که آیا واقعا شتاب رشد طلاق گرفته شده و نمودار رشد طلاق حرکت رو به بالایش متوقف شده است؟ فکت‌نامه این ادعا را با آمارهای موجود مطابقت می‌دهد تا به تصویری واقعی از وضعیت طلاق در ایران دست یابد.

 

آمار طلاق در ایران

سازمان ثبت احوال ایران، به‌عنوان مرجع رسمی آمار رویدادهای حیاتی، هنوز آماری از ثبت طلاق در سال ۱۳۹۷ منتشر نکرده است. بنابراین آخرین آمار رسمی موجود، به سال ۱۳۹۶ باز می‌گردد. رقم کل طلاق ثبت شده در این سال ۱۷۴.۵۷۸ مورد اعلام شده بود. آماری که به نسبت سال ۱۳۹۵ کاهش ۶.۴۷۱ موردی را نشان می‌دهد. سال ۱۳۹۵ رکورد بالاترین تعداد طلاق ثبت شده با عدد ۱۸۱.۰۴۹ مورد ثبت شده است.

 

آمار ازدواج و طلاق در ۴ سال گذشته

براساس آمار منتشره توسط سازمان ثبت احوال کشور، آمار کشوری ثبت شده ازدواج و طلاق در چهار سال گذشته به این شرح است:

تطابق آمار با  ادعای وزیر ورزش و جوانان

بنا به گفته وزیر ورزش و جوانان، در پی افزایش مراکز آموزش پیش از ازدواج از ۵۰ به ۴۰۰ مورد در دولت حسن روحانی، رشد طلاق، کاهش یافته است. یعنی از شتاب رشد طلاق گرفته است. آمار سازمان ثبت احوال کشور نشان می‌دهد که آمار طلاق جز در سال ۱۳۹۵ که به دلایل نامعلومی رشد چشمگیر داشته در سال ۹۳ و ۹۴ رشدی بسیار ملایم داشته  و این‌گونه نبوده که در زمینه طلاق با اتفاقی معنادار در جامعه روبرو شده بوده باشیم.

به دلایل نامعلوم، آمار طلاق به یک‌باره در سال ۱۳۹۵ رشدی معادل ۱۱ درصد را تجربه و رکورد ۱۸۱.۰۴۹ مورد را، ثبت می‌کند. یعنی به نسبت سال قبل، تعداد ۱۷.۲۹۳ مورد بیشتر طلاق ثبت می‌شود. در سال ۱۳۹۶ مجدد ثبت آمار طلاق به روند سابق باز می‌گردد و عدد  ۱۷۴.۵۷۸ را ثبت می کند که به نسبت سال ۹۵ کاهش ۶.۴۷۱ موردی را نشان می‌دهد.

آمار طلاق در سال ۹۴ به نسبت سال ۹۳ تنها ۱۹۶ مورد افزایش داشته و در سال ۹۶ به نسبت سال ۹۴ حدود ۱۰.۸۱۳ مورد افزایش داشته است.

بنابراین می‌توان گفت در سال ۱۳۹۶، آمار ثبت طلاق کاهش یافته است. آموزش‌های پیش از ازدواج می‌تواند یکی از دلایل آن باشد چرا که بیشترین آمار طلاق مربوط به کسانی است که طول مدت ازدواج‌شان کمتر از دو سال است. یعنی ممکن است افرادی که این آموزش‌ها را گرفته‌اند طلاق نگرفته‌اند. ولی این سکه روی دیگری هم دارد به این معنا که اگر ما کاهش طلاق را به این دلیل نسبت دهیم پس شاید بتوانیم کاهش آمار ازدواج را نیز به این آموزش‌ها ربط دهیم یعنی بگوییم بخشی از جوانانی که این آموزش‌ها را فراگرفته‌اند قید ازدواج را زده‌اند. چرا که آمار ازدواج در سال ۹۶ به نسبت سال ۹۵ تعداد ۹۵.۷۶۰ مورد کاهش یافته است.

نمودار تعداد طلاق های ثبت شده بر حسب طول مدت ازدواج در سال ۱۳۹۳

نسبت ازدواج به طلاق در ۴ سال گذشته

نسبت ازدواج به طلاق در ۴ سال گذشته اما خلاف ادعای وزیر ورزش و جوانان را نشان می‌دهد چراکه نمودار نسبت این دو رو به کاهش است یعنی تعداد ازدواج به نسبت تعداد طلاق‌های ثبت شده کاهش را نشان می‌دهد که در دل خود این معنا را دارد که آمار طلاق رو به افزایش است یعنی در سال ۹۳ از هر ۴.۴ ازدواج، ۱ مورد طلاق داشتیم ولی در سال ۹۶ از هر ۳.۵ ازدواج یک زوج طلاق می‌گیرند.

 

جمع‌بندی

مسعود سلطانی‌فر وزیر ورزش و جوانان از کاهش رشد طلاق در کشور خبر داده و مدعی شده: «در حال حاضر بیش از ۴۰۰ مرکز آموزش های پیش از ازدواج داریم در حالی که در سه سال قبل این تعداد تنها ۵۰ مرکز بود  که امروز نتیجه گسترش این مراکز، کاهش رشد طلاق بوده است.»

اگرچه سلطانی‌فر اعلام نکرده که رشد طلاق به نسبت به چه زمانی کاهش یافته ولی این پرسش کماکان باقی است که آیا واقعا شتاب رشد طلاق گرفته شده و نمودار رشد طلاق حرکت رو به بالایش متوقف شده است؟ نتایج بررسی‌های فکت نامه نشان می دهد که اگرچه تعداد طلاق‌های ثبت شده در سال ۹۶، نزدیک ۶۵۰۰ مورد کمتر شده، اما تعداد ازدواج‌های ثبت شده هم نزدیک به ۹۶ هزار مورد کاهش پیدا کرده است. این به معنی کاهش ۴ درصدی طلاق در شرایطی است که ازدواج ۱۴درصد کاهش داشته است. همین نسبت باعث شده تا نسبت ازدواج به طلاق به کمترین میزان خود در در ۴ سال گذشته برسد. در سال ۹۶، این نسبت به ۳.۵ رسیده است. یعنی از هر ۳ و نیم مورد ازدواج، یکی به طلاق انجامیده است.

بخش دوم اظهارات سلطانی‌فر یعنی ربط دادن کاهش آمار طلاق، به فعالیت مراکز پیش از ازدواج قابل اثبات نیست. هرچند می‌تواند ادعایی صحیح باشد مشروط به اینکه کاهش آمار طلاق در سال ۹۷ نیز کاهش را نشان دهد، چرا که آمار نشان می‌دهد بیشترین طلاق مربوط به ازدواج‌هایی است که طول عمر آن کمتر از دو سال است یعنی این آموزش‌ها ممکن است اثرات خود را در همین آمار نشان داده باشد، هرچند در هر حالتی بدون یک مطالعه علمی و تطبیقی، غیر قابل اثبات است.

منحنی رشد طلاق در ایران یک نمودار نامنظم و پرنوسان است که نشان از نبود یک الگوی ثابت دارد.

با این حساب می‌توان گفت اگرچه گفته وزیر ورزش و جوانان در مورد کاهش نرخ رشد طلاق در سال ۹۶ درست به نظر می‌رسد، اما هیچ نشانه معتبری وجود ندارد که نشان دهد نرخ رشد طلاق در در یک بازه زمانی ۲، ۵ یا ۱۰ ساله، رو به کاهش است. به همین دلیل فکت‌نامه به آن نشان «نیمه‌درست» می‌دهد.

عکس: مهدی افراخته/SNN.ir