رتبه ایران در نرخ رشد توسعه زیرساخت‌های ارتباطی

محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری ایران اخیرا گفته است: مطابق گزارش سازمان جهانی مخابرات International Telecommunication Union، جمهوری اسلامی ایران در سالی که گذشت، بیشترین نرخ رشد توسعه زیرساخت‌های ارتباطی را در منطقه آسیا تجربه کرده و رتبه دومین کشور دنیا در نرخ رشد توسعه زیرساخت‌های ارتباطی را از آن خود کرده است.

به درخواست یکی از مخاطبان فکت‌نامه، تلاش کردیم تا درستی این ادعا را بررسی کنیم.

 

برای این کار، سراغ آمار و داده‌های اتحادیه بین‌المللی ارتباطات (ITU) رفتیم. در آخرین گزارش سالانه این نهاد بین‌المللی بر اساس نمایه توسعه اطلاعات و فناوری ارتباطات (IDI) در سال ۲۰۱۶، ایران با امتیاز کلی ۵/۵۸ پس از نامیبیا بیشترین رشد را در جهان داشته است. (صفحه ۳۸) سال گذشته امتیاز ایران ۵/۰۴ بوده است.

رتبه دوم ایران در واقع مربوط به رشد است، وگرنه رتبه کلی ایران میان تمام کشورهای جهان در سال ۲۰۱۶ با ۴ پله صعود نسبت به سال قبل ۸۱ است.

جدول زیر در صفحه پروفایل ایران (صفحه ۸۲  جلد دوم گزارش)، می‌تواند تصویر نسبتا دقیقی از وضعیت کلی در زمینه‌های مختلف تکنولوژی اطلاعات در مقایسه با میانگین آسیا و میانگین جهانی ترسیم کند.

چنانکه از داده‌های جدول بالا مشخص است وضعیت ایران در زمینه‌هایی چون تلفن ثابت، برخورداری از رایانه شخصی، دسترسی به اینترنت خانگی، استفاده شخصی از اینترنت، بهتر از متوسط جهانی است. حتی قیمتِ استفاده از اینترنتِ پهن‌باند و موبایل (نسبت به متوسط درآمد ملی)‌ به مراتب کمتر از متوسط جهانی است. اما در زمینه پوشش 3G و LTE و همین طور پهنای باند اینترنت، ایران حتی از متوسط آسیا هم فاصله دارد. به عنوان مثال سرانه پهنای باند در ایران در سال ۲۰۱۶ (۱۵/۲ کیلوبیت بر ثانیه به ازای هر کاربر) یک سوم متوسط سرانه آسیا  و یک پنجم متوسط جهانی است.

 

جمع‌بندی

آخرین گزارش اتحادیه بین‌المللی ارتباطات تایید می‌کند، ایران طی سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶، با پیشرفت ۰/۵۴ امتیازی در دنیا دوم و در میان کشورهای آسیایی اول است. این البته به معنی آن نیست که ایران در ردیف کشورهای پیشرفته است. جایگاه ایران در میان ۱۷۶ کشور بهتر از ۸۵ نیست که به نسبت سال ۲۰۱۵، ۴ پله ارتقا پیدا کرده است.

نگاهی به فهرست کشورهایی که بیشترین پیشرفت را داشته‌اند نشان می‌دهد، اغلب کشورهای کمتر توسعه‌یافته بیشترین پیشرفت را داشته‌اند. در این میان کمتر اثری از کشورهای توسعه‌یافته که به مرحله نسبتا پایداری رسیده‌اند، به چشم نمی‌خورد. نامیبیا، ایران، گابون، لائوس، قبرس، اندونزی، بولیوی، تیمور شرقی، ترکیه، چین، میانمار، ازبکستان و نیکاراگوئه در صدر این جدول قرار دارند.

از سوی دیگر نگاهی به جزییات نشان می‌دهد، وضعیت پیشرفت ایران، متوازن نیست. به عنوان مثال پوشش تلفن ثابت در ایران تقریبا سه برابر میانگین جهانی است، یا میزان برخورداری ایرانیان از کامپیوتر شخصی ۴۰ درصد بیشتر از میانگین کشورهای آسیایی است، اما در زمینه پهنای باند، سرانه ایرانیان یک پنجم متوسط دنیا و یک سوم متوسط کشورهای آسیایی است.

شاخص‌های ITU برای پیشرفت زیرساخت‌های ارتباطی استانداردهای کمی‌اند که بر اساس آنها می‌توان با اطمینان گفت ایران پیشرفت نسبتا چشمگیری داشته و در مقام دوم کشورهای قرار دارد که بیشترین توسعه را در زمینه‌ها مختلف داشته‌اند.

فکت‌نامه ضمن تاکید بر محدودیت‌ها و کاستی‌های کیفی، به اعتبار داده‌های گزارش اتحادیه بین‌المللی ارتباطات ادعای محمدجواد جهرمی -وزیر ارتباطات را تایید می‌کند و به این گفته که «ایران دومین کشور دنیا در نرخ رشد توسعه زیرساخت‌های ارتباطی است» نشان درست می‌دهد.