غلامعلی حدادعادل
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام
یادداشت‌های روزانه فروغی، بعد از هدیه من به ظریف، یک ماهه ۳ بار تجدید چاپ شد.
نادرست
هدیه حدادعادل و تجدید چاپ‌های یادداشت‌های فروغی
به تازگی غلامعلی حداد عادل عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و نماینده و رییس پیشین مجلس در گفت‌و‌گو با برنامه تلویزیونی «دستخط» مدعی شد، هدیه او به محمدجواد ظریف در مجلس موجب شد تا کتاب یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی در کمتر از یک ماه سه بار تجدید چاپ شود.
او داستان را چنین روایت می‌کند: «[یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی از سفر کنفرانس صلح پاریس] کتاب مهمی است... نیتم این بود که ایشان [ظریف] ببیند ایران از کجا به کجا رسیده است. این ایرانی که آن قدر ضعیف بوده، حالا به برکت این انقلاب آمده و با انرژی هسته‌ای به دست دانشمندان خودش بدون تکیه بر دولت بیگانه در داخل کشور تولید شده است، حالا رقیب شش کشور درجه اول دنیا شده است و آنها می‌خواهند مساله را حل کنند. خواستم این تجربه پیش چشم آقای ظریف باشد... بعدش نمی‌دانم فرصت کرد آن کتاب را بخواند یا خیر. من هم قصد رسانه‌ای کردن این موضوع را نداشتم. من پاکت غیرشفاف را با خودم برده بودم و کتاب را داخل آن پاکت گذاشته بودم. من این را به آقای ظریف دادم و ایشان هم روی میز خود گذاشت. من روی صندلی خودم نشستم. خبرنگاران حساس شدند. خبرنگار یکی از روزنامه‌ها دوربین را روی پاکت متمرکز کرده بود تا ببیند چه زمانی آقای ظریف این کتاب را باز می‌کند. در یک لحظه که این اتفاق افتاده بود، عکس را گرفتند و این خبر شد. این کتاب درست به همین دلیل ظرف یک ماه، سه بار تجدید چاپ شد.»
تاکید حداد عادل در جمله پایانی آن قدر زیاد است که مجری هم با تعجب از او می‌پرسد در یک ماه ۳ بار تجدید چاپ شده که کمتر اتفاق افتاده و حدادعادل تاکید می‌کند که این اتفاق افتاده «آن هم در این فضای نشر».
رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی و رییس پیشین مجلس ایران اصرار دارد که کتاب یادداشت‌های فروغی به دلیل اقدام او ظرف یک ماه ۳ بار تجدید چاپ شده است. او در این ادعا مصر است و عین آن را در وبسایت شخصی خود می‌آور. و این نشان می‌دهد این بیش از اغراق کلامی، یک ادعا است که از سوی یک چهره شناخته شده در حوزه فرهنگ و سیاست ایران مطرح شده است.
برای بررسی این ادعا، اول تلاش کردیم تا از طریق حساب کاربری تایید شده او، درباره منبع ادعایش سوال کنیم که پاسخی داده نشد.
بنابراین خود دست به کار شدیم تا درستی این ادعا را از طریق بازخوانی ماجرا از اول تا آخر بسنجیم.
بازخوانی ماجرا
این کتاب پیش از برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در اردیبهشت ۱۳۹۴ از سوی انتشارات سخن منتشر شده و از اوایل خرداد ماه به طور عمومی در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت.
در تاریخ ۳۰ تیر همان سال، رسانه‌ها گزارشی منتشر کردند و نوشتند محمدجواد ظریف هنگام حضور در مجلس این کتاب را به همراه داشته است. وزیر امور خارجه ایران آن روز برای تقدیم متن توافق جامع اتمی با قدرت‌های جهانی به همراه رییس سازمان انرژی اتمی ایران، در مجلس حاضر شده بود.
اول برخی رسانه‌های محافظه‌کار با دیدن تصویر روی جلد کتاب در دستان ظریف، او را متهم کردند که کتاب یک «ماسون» را در دست دارد، اما به فاصله کوتاهی مشخص شد کتاب را غلامعلی حدادعادل، رییس فراکسیون اصولگرایان مجلس نهم، به وزیر خارجه ایران هدیه داده است.
در پیگیری این خبر، ۲۸ روز بعد خبرگزاری تسنیم با انتشار گزارشی مدعی شد این اقدام حداد عادل موجب شده استقبال از این کتاب چنان زیاد شود که کتاب در انتشار چاپ دوم قرار بگیرد.
این خبر نشان می‌دهد به فاصله تقریبی یک ماه بعد از این کار، کتاب هنوز یک بار تجدید چاپ نشده است.
شاید همین برای زیر سوال بردن ادعای تجدید ۳ دوره چاپ در طول یک ماه، کافی باشد، اما برای اطمینان، تعداد دوره‌های تجدید و تاریخ آنها را به دقت بررسی می‌کنیم تا ببینیم چقدر ادعای مطرح شده، درست و معتبر است؟
کتاب چند بار و کی تجدید چاپ شد؟
متاسفانه، به رغم آنکه اطلاعات چاپ کتاب‌ها و نشریات طبق قانون به وزارت ارشاد ارائه می‌شود، اما هیچ مرجع مشخصی وجود ندارد که تاریخ و تیراژ دقیق کتاب‌ها را اعلام کند. اطلاعات موجود در کتابخانه ملی، صرفا شناسه و اطلاعات کلی یکی از چاپ‌ها را ارائه می‌کند، چنانکه در پروفایل این کتاب در کتابخانه ملی، اطلاعات مفیدی درباره تیراژ و نوبت چاپ کتاب وجود ندارد و برای پیدا کردن اطلاعات دقیق در این باره باید به اخبار و اطلاعات پراکنده‌ای که از سوی ناشر ارائه شده مراجعه کرد.
بر اساس آنچه از اخبار و اطلاعات برمی‌آید، این کتاب تا اسفند ۱۳۹۴، ۵ بار تجدید چاپ شده است.
بنا بر اعلام حساب کاربری اختصاصی که برای این کتاب در فیسبوک راه‌اندازی شده، این کتاب «به علت فروش کم‌نظیر برای هدیه نوروزی» طی دو هفته منتهی به روزهای پایانی اسفند دو بار تجدید چاپ شد.
این صفحه با توجه به کارکرد تبلیغاتی آن و همین طور به اعتبار اطلاعات اختصاصی، از جمله عکس‌هایی که به دلایل مختلف در کتاب چاپ نشده‌اند- منبع معتبری است که توسط ناشر اداره می‌شده است. با توجه به اطلاعات موجود در این صفحه، این کتاب در نیمه نخست اسفند ۱۳۹۴ برای نوبت چهارم تجدید چاپ شده است. پیش از آن در اول آبان ماه چاپ سوم کتاب از تنور چاپخانه درآمده بود. خبر چاپ دوم کتاب نیز ۱۶ مرداد ماه، در همین صفحه منتشر شده بود.
اطلاعات موجود در شبکه جامع کتاب گیسوم، که برگرفته از اطلاعات موجود در صفحه شناسنامه کتاب است، اگرچه تاریخ دقیق تجدید چاپ را به ماه ندارد اما نشان می‌دهد این کتاب ۵ بار در سال ۱۳۹۴ تجدید چاپ شده. بار اول در تیراژ ۲۲۰۰ نسخه منتشر شده و دفعات بعدی هر بار ۱۱۰۰ نسخه از کتاب چاپ و روانه بازار شده است.
اقدام حدادعادل چه تاثیری در فروش کتاب داشته است؟
اقدام حداد عادل در معرفی کتاب حتما در فروش کتاب بی‌تاثیر نبوده است، چنانکه خبر و تصویر کتاب یادداشت‌های فروغی (به عنوان سرپرست تیم مذاکره‌کنندگان ایرانی در ۱۳۲۰) در دستان جواد ظریف (سرپرست گروه مذاکره‌کنندگان ۱۳۹۴)، مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.
اما نمی‌توان همه فروش نسبتا موفق کتاب (۶۶۰۰ نسخه) را به حساب حدادعادل نوشت. به هر حال کتاب، دارای اهمیت تاریخی است و حتی بدون توصیه نیز مورد توجه جامعه روشنفکری قرار می‌گیرد. کمااینکه کتاب خاطرات فروغی که پیش‌تر از سوی انتشارات مجلس و نشر علم منتشر شده بود، مورد توجه قرار گرفته بود.
چهره‌های مطرح دیگری نیز درباره این کتاب نوشته‌اند یا در معرفی آن نقش داشته‌اند. این کتاب موضوع پرونده شماره سی و یکم مجله اندیشه پویا بود. از جمله افرادی که در این ويژه‌نامه درباره این کتاب صحبت کردند، یکی خود غلامعلی حدادعادل بود که در گفت‌وگویی مفصل درباره دلایل اهمیت این کتاب و نویسنده یادداشت‌ها صحبت کرده است. در میان تصاویر تبلیغاتی کتاب می‌توان توصیه‌های چهره‌های چون داریوش شایگان، احسان یارشاطر، منصوره اتحادیه، محمد احصایی، علی دهباشی، صادق زیباکلام و حتی آلن ایر (سخنگوی سابق فارسی‌زبان وزارت امور خارجه آمریکا)... اشاره کرد.
جمع‌بندی
جمع‌بندی
بررسی‌های ما نشان می‌دهد،
۱- کتاب یادداشت‌های فروغی پنج بار در طول یک سال تجدید چاپ شده، اما تجدید چاپ سه‌باره در یک ماه به هیچ عنوان صحت ندارد. این ادعا حتی فراتر از اغراق‌های معمول است. تجدید چاپ سه‌باره یک کتاب در عرض یک ماه، اتفاق عجیب و غریبی است که فراتر از سیر معمول تجدید چاپ کتاب‌های پرفروش است. اینکه کتاب طی حدود ۱۰ ماه، ۵ بار تجدید چاپ شود (دو بار در اسفند ماه و در آستانه عید) روندی طبیعی است، اما ۳ بار تجدید چاپ طی ۳۰ روز بعد از معرفی کتاب توسط آقای حدادعادل، برای کتابی که تیراژ اولیه‌اش ۲۲۰۰ نسخه بوده عجیب و غریب به نظر می‌رسد. این مساله حتی تعجب مجری را برمی‌انگیزد تا دوباره از او بپرسد. جواب سوال دوباره هم تاکید بر ادعای مطرح شده است.
۲- کتاب یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی، کتاب پراهمیتی است که مورد توجه بسیاری از روشنفکران قرار داشته. اقدام حدادعادل در هدیه دادن این کتاب به وزیر خارجه اگرچه بی‌تاثیر نبوده، اما نمی‌تواند تنها دلیل فروش نسبتا خوب کتاب باشد. اقدام آقای حدادعادل حتما سهمی در پرفروش شدن کتاب دارد که این سهم قابل اندازه‌گیری نیست، اما آنچه قطعا مشخص است، نه آقای حدادعادل و نه سایر کسانی که در معرفی کتاب نقشی داشته‌اند، نمی‌توانند، اعتبار چاپ چند باره کتاب را برای خود حساب کنند.
به همین دلیل فکت‌نامه این ادعا را در نادرست ارزیابی می‌کند.
