زنان یا مردان، جمعیت کدام بیشتر است؟

مولوی عبدالحمید اسماعیل زهی، امام جمعه اهل سنت زاهدان، در گفت‌گوی خود با روزنامه شهروند گفته است: «از لحاظ عقلی هم اگر بخواهیم به این مساله [چندهمسری] نگاه کنیم، عقل هم می‌گوید که درست است. درست است که برای زنان سخت است ولی الان در جامعه ما جمعیت زنان بیشتر از مردان است. جنگ‌ها مثل جنگ ایران و عراق جمعیت مردان را کمتر کرده است. تعدد همسر از لحاظ شرعی درست است و حکمتی در حکم خداوند است ولی خداوند مشروط کرده که باید عدالت رعایت شود. اگر عدالت رعایت شود، حقوق زنان ضایع نمی‌شود.»

فکت‌نامه برای بررسی این اظهار نظر، بدون توجه به نظر فقهی یا استدلال شخصی مولوی عبدالحمید، صرفا فکت مورد اشاره او را زیر ذره‌بین گذاشته و در جست‌وجوی پاسخ به این سوال برمی‌آید که آیا جمعیت زنان در ایران بیش از جمعیت مردان است؟

دفاع از چندهمسری با استدلالِ جمعیت بیشتر زنان نسبت به مردان، مختص مولوی عبدالحمید نیست و محدود به سال‌های اخیر نمی‌شود.

از جمله می‌توان به اظهارات آیت‌الله خمینی در مهرماه ۱۳۵۸ در مصاحبه‌اش با اوریانا فالاچی، روزنامه‌نگار ایتالیایی اشاره کرد:

«بعد از اینکه امام به او [فالاچی] گفت: مجبور نیستی چادر سرت کنی و او چادرش را برداشت، از رهبر مذهبی ایران درباره وضع زنان در ایران سوال کرد. اما در پاسخ گفتند «این قانون که به مرد اجازه می‌دهد چهار زن بگیرد خیلی مترقی است. زیرا زنان تعداد بسیار بیشتری نسبت به مردان دارند. شما کدام یک را ترجیح می‌دهی؟ اینکه یک زن با مردی که قبلا ازدواج کرده ازدواج کند، یا اینکه تبدیل به یک فاحشه شود؟»

این قسمت البته در روایت پرتال رسمی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران وجود ندارد، اما روزنامه کیهان در پنجم مهرماه ۱۳۵۸، جمله بالا را در صفحه اول خود منتشر کرده است.

فکت‌نامه مصمم است موضوع نسبت جمعیت مردان و زنان را دقیق مورد بررسی قرار دهد.

بررسی ادعا

داده‌های سرشماری مرکز آمار ایران معتبرترین منبعی است که می‌توان به آن مراجعه کرد. بر اساس آخرین سرشماری انجام شده، نسبت جنسی (نسبت جمعیت مردان به زنان) در کشور ۱۰۳ درصد و در تمام مناطق بیش از ۱۰۰ درصد است. به این معنی که جمعیت مردان در کشور بیش از زنان است.

طبق نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت مردان در کل کشور ۴۰میلیون و ۴۹۸هزار و ۴۴۲ نفر و جمعیت زنان کل کشور ۳۹ میلیون و ۴۲۷ هزار و ۸۲۸ نفر بوده است. به عبارتی جمعیت مردان بیش از یک میلیون نفر بیشتر از زنان بوده است.

حتی در خود استان سیستان و بلوچستان جمعیت مردان بیش از ۷۱۵ هزار نفر و جمعیت زنان کمتر از ۷۱۲ هزار نفر بوده است.

فکت‌نامه برای اطمینان بیشتر اختلاف جمعیت مردان و زنان را با توجه ترکیب سنی با هم مقایسه کرده است. منبع این مقایسه داده‌های خام جدول‌های سرشماری سال ۱۳۹۵ است.

جدول زیر نشان می‌دهد جمعیت مردان مناطق مختلف کل کشور چقدر از جمعیت زنان بیشتر است. ردیف‌هایی که متن آنها با رنگ قرمز مشخص شده، وضعیت‌هایی است که جمعیت زنان بیشتر از جمعیت مردان است.

جدول بالا به طور دقیق نشان می‌دهد به جز طیف ۵۰ تا ۷۰ سال، به نفع مردان است. این گروه از جامعه در زمان آغاز جنگ بین ۱۴ تا ۳۴ ساله بودند و شاید کاهش جمعیت مردان به دلیل جنگ در این طیف مصداق داشته باشد، با این حال فاصله‌ طیف سنی ۵۰ تا ۷۰ ساله‌ها با میانگین سنی ازدواج فاصله نسبتا زیادی است، و قاعدتا نمی‌تواند افراد مورد اشاره مولوی عبدالحمید باشند. بر اساس آمار مرکز آمار، میانگین سن اولین ازدواج  در سال ۱۳۹۰ برای مردان ۲۶ سال و در میان زنان ۲۳ سال بوده است.

جمع‌بندی

گفته‌های مولوی عبدالحمید دو وجه دارد. یکی موضوع دفاع از چندهمسری که ممکن است مبنای اعتقادی و دینی داشته یا نظر شخصی ایشان باشد. بررسی این قسمت موضوع کار فکت‌نامه نیست.

اما قسمت دوم، یعنی استدلال «عقلی» و استناد به این فکت که «جمعیت زنان بیشتر از مردان است»، با آمار و اطلاعات معتبر، همخوانی ندارد.

تردیدی نیست که جمعیت مردان در ایران در همه مناطق کشور و در همه طیف‌های سنی (به جز طیف ۵۰ تا ۷۰ سال) بیشتر از جمعیت زنان است و به همین اعتبار فکت‌نامه ادعای مولوی عبدالحمید را «نادرست» ارزیابی می‌کند.