آیا درهای سالن آزادی به‌روی زنان باز شد؟

روزنامه آرمان: طلسم حضور زنان در آزادی شکست

 

این تیتر روزنامه‌ آرمان در روز یکشنبه ۲۱خرداد در روزنامه ایران، نزدیک به دولت، هم با تیتر "تعبیر یک رویا" و در روزنامه همدلی با تیتر "زنان در آزادی" منتشر شد.

ماجرای این تیترها مربوط است به این رویداد که ورزشگاه آزادی تهران از ۱۹ تا ۲۱ خرداد ماه میزبان برگزاری رقابت‎های لیگ جهانی والیبال (۲۰۱۷) بود و همزمان بحث ورود زنان ایرانی به استادیوم برای تماشای این مسابقات اوج گرفت.

سایت فدراسیون والیبال ایران، سامانه فروش بلیت رقابت‌های لیگ جهانی والیبال بازی ایران مقابل بلژیک را در دسترس عموم قرار داد و گزینه فروش بلیت برای زنان و ورود تعدادی از زنان به ورزشگاه سبب انتشار اخبار مختلف و متناقض درباره رفع ممنوعیت ورود زنان به سالن برگزاری مسابقات والیبال منتشر شد. همین تناقض‎ها بهانه‌ای شد تا به بررسی آن بپردازیم.

ابتدا مروری می‌کنیم بر ماجرای ممنوعیت ورود زنان و پس از آن برای درستی‎سنجی اول از خرید بلیت شروع می کنیم و بعد به تعداد و چگونگی راهیابی تعدادی از زنان به سالن برگزاری مسابقات را بررسی می‎کنیم.

چرا ورود زنان برای تماشای بازی‌ها ممنوع شد؟

حضور زنان ایرانی در ورزشگاه‌های ایران در سال‌های بعد از انقلاب ۵۷ و در راستای سیاست‌های حکومت جمهوری اسلامی مبنی بر جداسازی زن و مرد و دیدگاه‌های مراجع تقلید شیعه محدود شد. اما  ورود زنان به ورزش‌هایی چون والیبال، هندبال، بسکتبال، تنیس موردی نداشت تا اینکه در مسابقات جام جهانی والیبال ۲۰۱۴ در زمان مربیگری خولیو ولاسکو تعداد زیادی از زنان برای تشویق تیم ایران به سالن ۱۲هزار نفری آزادی رفتند و در آن مسابقات ایران به قهرمانی آسیا دست یافت. پس از آن بود که با انتشار عکس‌ها در فضای مجازی، مختلط نشستن زنان و مردان حساسیت‌برانگیز شد و در نهایت سبب ممنوعیت ورود زنان به استادیوم والیبال شد تا جایی که محمود افشار‌دوست، دبیر فدراسیون وقت والیبال ایران، از ممنوعیت حضور زنان در استادیوم برای تشویق تیم ملی والیبال ایران خبر داد و گفت «نبود زیرساخت‌های فرهنگی» سبب این ممنوعیت است. این در حالی است که پیش از این ورود زنان به بیشتر استادیوم‌ها ممنوع نبود و آن‌ها می‌توانستند برای تماشای ورزش‌هایی مانند والیبال و بسکتبال به سالن‌های ورزشی بروند.

با اعلام این محدودیت  زنان معترض همزمان با انجام بازی‌های جام‌جهانی مقابل استادیوم ۱۲هزار نفری تجمع کردند. تجمع این زنان به خشونت کشیده شد و تعدادی از آن‌ها مورد ضرب و شتم قرار گرفتند و برخی نیز بازداشت شدند. با وجود این، درهای سالن‌های ورزشی روی زنان بسته ماند تا آن‌که زنان تصمیم گرفتند مطالبه‌ خود را از طریق ارسال نامه به فدراسیون‌‌های جهانی والیبال و فوتبال پیگیری کنند. ۱۳۰ کنش‌گر حقوق زنان در نامه‌ای خطاب به فدراسیون جهانی والیبال به این تبعیض جنسیتی اعتراض کردند و از رییس این فدراسیون خواستند که فدراسیون والیبال ایران را در قبال این رفتار مسئول بداند. واکنش فدراسیون جهانی والیبال نیز جدا از برگزاری جلسات مختلف با مسئولان فدراسیون والیبال ایران، لغو میزبانی تعدادی از مسابقات جهانی بود.

با این اعتراضات بود که  فدراسیون جهانی والیبال با تک جنسیتی شدن محیط‌های ورزشی به شدت مخالفت کرد و به مسئولان بلند پایه این فدراسیون متذکر شد که در صورت تک جنسیتی شدن سالن‌های والیبال در ایران و ممانعت از ورود زنان به ورزشگاه، ایران از میزبانی در سطح یک لیگ جهانی والیبال محروم خواهد شد. زیرا در اساسنامه فدراسیون جهانی والیبال هرگونه انواع تبعیض‌ها جنسیتی نهی شده است و فدراسیون جهانی والیبال از ایران خواست که زمینه حضور زنان را در ورزشگاه فراهم کند.

با وجود این محمدرضا  داورزنی اعلام کرد که هیچ گونه نامه‌ رسمی و مکتوبی از سوی فدراسیون جهانی والیبال به فدارسیون ایران ابلاغ نشده است. اما بعد از  حرف و حدیث‌های زیادی که بر سر ماجرای حضور زنان در استادیوم ۱۲هزارنفری برای تماشای بازی های ملی پوشان والیبال پیش آمد، مدیران فدراسیون جهانی از رییس فدراسیون والیبال ایران و مقامات ورزش کشور این قول را گرفت که در فصل جدید موانع موجود برداشته شود و زنان برای تماشای رقابت ها بتوانند وارد ورزشگاه شوند.

فدراسیون جهانی درحالی پذیرفت که  مجوز میزبانی رقابت‌های لیگ جهانی را به ایران بدهد که با توجه به شرایط خاص فرهنگی و ملی ایران ، زنان در بخش جداگانه‌ای از سالن حضور پیدا کنند و در صورت جلوگیری از ورود زنان،  حق میزبانی از ایران سلب می‌شد و والیبال ایران به دسته پایین‌تر لیگ جهانی سقوط می‌کند.

این گونه بود که فدراسیون والیبال ایران در رقابت بین ایران و صربستان در سال ۱۳۹۵، برای فروش اینترنتی بلیت "سهمیه خانم‌ها" را نیز بر آن افزود و اعلام کرد  خرید بلیت برای زنان امکان‌پذیر است.

 

آزمون خرید بلیت سهمیه خانم‎ها: "موجود نیست"

در  سامانه فروش بلیت دو گزینه "سهمیه آقایان" و "سهمیه خانم‎ها" وجود دارد که با انتخابات گزینه "سهمیه خانم‎ها" ابتدا به خریدار بلیت تاکید می کند که "سهمیه خانم‌ها و آقایان به طور کامل از هم جدا است و به هیچ وجه امکان جابه‌جایی سهمیه‌ها وجود ندارد. از حضور تماشاگرانی که از سهمیه‌ی مقابل خرید کرده باشند در ورزشگاه جلوگیری می‌شود. "تنها پس از "قبول" این شرط به شما اجازه می‌دهد تا تعداد بلیت مورد نظر برای "سهمیه خانم‎ها" را انتخاب کنید."

تنها با یک کلیک دیگر متقاضی خرید بلیت از "سهمیه خانم‎ها" با این پیام مواجه می شود: "به تعداد خواسته شده بلیت قابل فروش برای این مسابقه در سهمیه‌ی مورد نظر موجود نیست."

نکته مهم این است که ما بارها این مسیر را برای خرید ۱ تا ۳ بلیت از "سهمیه خانم‎ها" طی کردیم اما هر بار به دربسته خوردیم. برای نمونه در حالی که سامانه فروش بلیت برای بازی ایران- بلژیک و همچنین ایران-صربستان اعلام می‌کند که "ظرفیتی که هم‌اکنون برای خرید آزاد است: ٥١درصد" و "ظرفیتی که هم‌اکنون توسط کاربران در حال خرید است: ۰ درصد" و "ظرفیتی که تا این لحظه فروخته شده است: ٤٩درصد" بازهم با انتخاب "سهمیه خانم‎ها" با همان پیام همیشگی مواجه شدیم که "به تعداد خواسته شده بلیت قابل فروش برای این مسابقه در سهمیه‌ی مورد نظر موجود نیست."

این را هم باید یادآوری کرد که در در سامانه فروش بلیت مسابقات والیبال تاکید شده که فروش بلیت فقط آنلاین است، در خود ورزشگاه بلیت فروخته نمی شود و هیچکس هم بدون بیلت به ورزشگاه مراجعه نکند.

 

پس نه امکان خرید بلیت "سهمیه خانم‎ها" از طریق اینترنتی برای عموم زنان وجود دارد، و نه حضوری.  مرتضی افجه‌ای مسئول فروش بلیت اینترنتی فدراسیون والیبال در این باره گفته که "مشکل فنی پیش آمده بود اگر نه دلیل دیگری نداشت" اما این اشکال فنی در هر سه بازی و فقط برای کسانی رخ داد که در هنگام خرید بلیت "سهمیه خانم‎ها" را انتخاب می‌کردند. به این ترتیب فدراسیون والیبال ایران با دور زدن قوانین برای عدم سلب مجوز میزبانی ایران در رقابت‌های جهانی والیبال سعی دارد تا به این ممنوعیت چهره‌ای مشروع ببخشد.

چگونگی راهیابی تعدادی از زنان به سالن

سالن ورزشگاه آزادی که به "سالن ۱۲هزار نفری" شهرت دارد برخلاف نامش "از روز اول بهره‌برداری‌ در سال ۱۳۵۳ دارای حدود ۷۵۰۰ صندلی بود" و حسن ضیاءآذری مدیرعامل سابق مجموعه ورزشی آزادی گفته است که در سال ۱۳۸۷ در جریان نوسازی این سالن "برای راحتی بیشتر تماشاگران، عرض صندلی را چند سانتی‌متر بیشتر گرفتیم که همین مساله باعث کاهش چند صد نفری گنجایش سالن شد" و به همین دلیل "از زمان تعویض صندلی‌ها در سال ۸۷ تا به امروز، سالن ورزشگاه آزادی دارای چیزی حدود ۶۹۰۰ صندلی است."

اما چند درصد از این صندلی‎ها در جریان مسابقات لیگ جهانی والیبال به زنان اختصاص یافت؟ فدراسیون والیبال به طور رسمی تعداد صندلی‎های اختصاص یافته به زنان را اعلام نکرده اما محمدرضا تابش نماینده مجلس دهم و رییس فراکسیون ورزش گفته که " ۳۰۰ صندلی به بانوان در مسابقات تیم ملی والیبال کشورمان در لیگ جهانی" اختصاص یافته بود."

این تعداد در دو بازی ایران-بلژیک و ایران-صربستان تقریبا ثابت بوده اما در بازی سوم بیشتر شده است. در گزارش های منتشر شده حداکثر تعداد زنانی که اجازه حضور سالن برگزاری مسابقات لیگ جهانی والیبال را پیدا کردند ۵۱۲ نفر اعلام شده‎ است. این آمار را علی عالی روزنامه‌نگار ورزشی روزنامه اعتماد اعلام کرده است. او  نوشته که به استادیوم رفته و مطلع شده که "۴۷۲ خانم با معرف و نزدیک به ۴۰ خانم هم با بلیت" در بازی ایران و آرژانتین اجازه حضور در سالن را پیدا کرده‌اند.

پس با مبنا قرار دادن تعداد ۶۹۰۰ صندلی موجود در سالن برگزاری مسابقات والیبال، حداقل ظرفیتی که به تماشاگران زن اختصاص یافت ۴.۳ درصد و حداکثر آن ۷.۴ درصد بوده‎است. تعداد زنانی که با بلیت و خارج بدون معرف اجازه حضور در سالن مسابقات والیبال را یافتند در هر یک از بازی های ایران-بلژیک و ایران-صربستان ۳۰ تن و در بازی ایران- آرژانتین ۴۰ تن اعلام شده است که نشان می‌دهد ظرفیت واقعی که به زنان براساس فروش بلیت اختصاص یافت بسیار کمتر یعنی بین ۰.۴ (چهار دهم) درصد تا ۰.۶ (شش دهم) درصد بوده ‎است.

اکثریت زنانی که وارد سالن برگزاری مسابقات شدند اما دارای شرایط خاص از جمله داشتن معرف‎هایی چون "مربی، بازیکن، مجلس شورای اسلامی" بودند. در این‌باره حتی خود روزنامه ایران، روزنامه نزدیک به دولت، تاکید کرده که می‌توان ورود این تماشاگران زن را "سفارشی و گزینشی" دانست. علاوه براین شقایق یزدانی همسر سیامک افروزی یکی از کادرهای فنی تیم ملی والیبال ایران هم در  توضیحی تاکید کرده که "ورود به ورزشگاه هنوز برای عموم بانوان آزاد نشده و فقط همسران و اعضای خانواده اعضای تیم ملی که اسم‌شان در در فدراسیون نوشته شده با ارائه کارت شناسایی حق ورود دارند.

علاوه براین محمدرضا تابش رییس فراکسیون ورزش مجلس دهم نیز حضور تعدادی از زنان در سالن مسابقات والیبال را "گزینشی" دانسته اما  گفته است: "من حضور گزینشی بانوان در ورزشگاه را نمی‌پسندم اما حضور آنها باید به نحوی مدیریت شود که فضای اخلاقی و شرعی حاکم بر ورزشگاه‌ها مهیا شود و کاری که آغاز کرده‌ایم را پس نزند تا خدایی نکرده در تداوم این امر مدیریتی ناکام نمانیم. بلکه باید با این حضور هدایت شده باشد تا به نتیجه نهایی دست پیدا کنیم."

وزیر ورزش  مسعود سلطانی فر در خصوص ورود زنان به استادیوم در دولت دوازدهم گفت: "این کار را باید با کمی صبر و حوصله جلو ببریم. این حق خانواده‌های ما هست که واقعا از این شور، نشاط و شعفی که در مسابقات مختلف ورزشی و در اماکن ورزشی به وجود می‌آید بهره‌مند شوند. با صبر و حوصله و هماهنگی بین همه عوامل دست‌اندرکار این مشکل را حل می کنیم."

نتیجه‌گیری

مجموع شواهد و اسناد و اظهارات نشان می‌دهد که ایجاد "سهمیه خانم‌ها" در سامانه فروش بلیت فدراسیون والبیال ایران نمایشی است و امکان خریداری بلیت در جریان سه بازی روزهای ۱۹ تا ۲۱ خرداد برای زنان از طریق این سایت وجود نداشته و تعداد بسیار محدود بیلت‌های فروخته شده (۳۰ تا ۴۰ بلیت از ۶۹۰۰ صندلی موجود)نیز جنبه نمایشی داشته است و حتی تعدادی از همین زنان با بلیت  هم اجازه ورود به سالن برگزاری مسابقات والیبال را پیدا نکردند.

تعداد صندلی‎های اختصاص داده شده به تماشاگران زن در این مسابقات حتی با در نظر گرفتن حداکثر زنانی که اجازه حضور در سالن را پیدا کردند ۷ درصد بوده‎ است که قریب به اتفاق‌شان با شرایط ویژه و معرفی‌نامه چنین اجازه‌ای را دریافت کرده‎اند.

با توجه به اینکه هیچ قانونی در ایران مبنی بر ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌ها وجود ندارد و در نظر گرفتن این نکته که مقام های دولت و رییس فراکسیون ورزش مجلس دهم اقدامات فدراسیون والیبال را در ورود گزینشی همین تعداد اندک از زنان در جهت گشایش فضای ورزشگاه‌ها عنوان می‌کنند، فکت نامه به ادعای باز شدن آزادی به روی زنان و این تیتر که "طلسم حضور زنان ‌شکست" نشان "گمراه کننده" می‌دهد.