نشر اکاذیب؛ در جهان درستی‌سنجی چه خبر است؟ (۴)

این گزارش، چهارمین شماره از سلسله‌گزارش‌هایی است که فکت‌نامه با عنوان «نشر اکاذیب» منتشر می‌کند. در این گزارش‌ها به اختصار نمونه‌هایی از اخبار جعلی را که در هفته‌ گذشته در سایت‌های درستی‌سنجی و نشریات معتبر دنیا بررسی شده‌اند، به طور خلاصه بررسی و بازخوانی می‌کنیم. تلاش می‌کنیم مروری هم به اخبار مربوط به ایران داشته باشیم.

 

مستند جنجالی؛ گل سر سبد دنیای تئوری توطئه

یکی از مهم‌ترین اتفاقات دنیای اخبار مربوط به درستی‌سنجی، مربوط به مستندی است به نام Plandemic که واکنش‌های مختلفی را به همراه داشت؛ فیلمی ۲۶ دقیقه‌ای که ما آن را در فکت‌نامه نیز بررسی کرده‌ایم و به بخشی از مهم‌ترین ادعاهای دروغ آن پرداخته‌ایم. حاشیه‌های مربوط به این مستند و واکنش‌ها به آن هنوز هم ادامه دارد و در زمان نگارش و انتشار این گزارش،‌ امکان دسترسی به آن حتی از طریق وبسایت رسمی این مستند هم ممکن نبود.

برای آشنایی با این مستند و ادعاهایی که درباره کووید ۱۹ منتشر کرده، این مطلب فکت‌نامه را از دست ندهید.

 

جهان فناوری

توییتر در خط مقدم

یکی از مهم‌ترین خبرهای این هفته در دنیای درستی‌سنجی، تصمیم توییتر برای برچسب‌زدن به محتواهای نادرست بود. توییتر روز دوشنبه ۲۲ اردیبهشت اعلام کرد از این پس بر روی توییت‌های مورد اختلاف و گمراه‌کننده که درباره کووید ۱۹ منتشر می‌شود، هشدارهایی به خوانندگان اعلام خواهد کرد. پیش از این، فیس‌بوک و یوتیوب نیز در شبکه‌های اجتماعی خود، اقدام مشابهی را انجام داده بودند.

 

واتس‌اپ و فیس‌بوک؛ ابزارهای پرخطر

گزارش یک موسسه درستی‌سنجی در آلمان به نام Corrective نشان می‌دهد بخش زیادی از اطلاعات نادرست درباره کووید ۱۹ از طریق واتس‌اپ منتقل می‌شود و خانه بسیاری از این داده‌ها، یوتیوب است. این موسسه با بررسی بازخوردها از ۱۸۰۰ خواننده خود دریافته ۴۶ درصد درخواست‌هایی که برای بررسی درستی‌سنجی به آنها فرستاده شده، متعلق به ویدئوهایی در یوتیوب است. ضمن اینکه ۳۴ درصد از این مخاطبان،‌ واتس‌اپ را به عنوان محلی برای انتشار و دست‌به‌دست شدن اطلاعات نادرست معرفی کرده‌اند.

بی‌بی‌سی هم نتایج گزارش دیگری را منتشر کرده که نشان می‌دهد که چگونه اطلاعات نادرست درباره کووید ۱۹، میلیون‌ها بار از طریق یوتیوب دیده می‌شود. 

 

ستارگان تیک‌تاک و تئوری‌های توطئه

گزارش روز چهارشنبه Rolling Stone هم سوژه‌ای ترکیبی از هنر پاپ و اطلاعات نادرست درباره کووید ۱۹ دارد. نویسنده این گزارش خواندنی، نگاهی به ستارگان خانگی اپلیکیشن تیک‌تاک انداخته که در میان رقص و تولید ویدئوهای پربیننده، چگونه به تئوری‌های توطئه درباره کووید ۱۹ دامن می‌زنند.

 

ایران، کرونا و اطلاعات نادرست

• آلمان و ترکیه ادعای جواد ظریف مبنی بر ارسال تست کرونا از ایران را تایید نکردند. به گزارش دویچه‌وله فارسی، ایران می‌گوید چند هزار کیت تست پیشرفته کرونا به آلمان، ترکیه و چند کشور دیگر ارسال کرده است. ترکیه دریافت این کیت‌ها را تکذیب کرده است. وزارت خارجه آلمان و وزارت اقتصاد این کشور هم ورود تست کرونا از ایران را تایید نکردند.

 

• بازار لایک جمع‌کردن و جلب توجه با اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده،‌ در فضای مجازی فارسی، ادامه دارد. به عنوان مثال یک کاربر توییتر، با قرار دادن عکسی مربوط به کشور برزیل، توییتی درباره وضعیت دفن بیماران کرونا در خوزستان و لرستان نوشته است.

• روزبه بوالهری،‌ روزنامه‌نگار ایرانی نیز در توییتی با اشاره به ادعای حسن روحانی درباره ابتلای کارگران به کووید ۱۹ می‌نویسد: «چه کسی دروغ می گوید؟ حسن روحانی: خوشبختانه از کارگران و پرسنل تولیدی ابتلا به کرونا نداشتیم. رئیس کانون هماهنگی شورای اسلامی کار استان فارس: تعدادی از کارگران استان مبتلا شده‌اند. اداره کل استان زنجان: تعداد زیادی از ۱۰۵ کارگر مشکوک به کرونا به سلامت به محل کار برگشتند.»

 

• حجت الاسلام محمدمهدی میرباقری، عضو مجلس خبرگان و رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم گفت: «واقعا این خبری که درباره کرونا می‌گویند دروغ است؛ این خبر این‌قدر بزرگ نیست. خطر هست ولی این طور نیست که اینها می‌گویند؛ پشت این توطئه‌ای است.» صحبت‌های او در این زمینه از تلویزیون ایران پخش شد.