درستی‌سنجی دومین مناظره انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰
دومین مناظره بین نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ در روز ۱۸ خرداد برگزار شد. مانند مناظره اول، این بار هم ما برخی از گفته‌های مطرح شده در این مناظره را به صورت زنده درستی‌سنجی و در شبکه‌های اجتماعی فکت‌نامه، توییتر، تلگرام و استوری اینستاگرام منتشر کردیم. در ادامه گفته‌های بررسی شده را می‌توانید ببینید:
سعید جلیلی
۲۷ درصد مردم در روستا زندگی می‌کنند.
نادرست
بر اساس آخرین سرشماری انجام شده در ایران، در سال ۱۳۹۵، دقیقا ۲۵/۹ درصد جمعیت ایران، معادل ۲۰,۷۳۰,۶۲۵ نفر در مناطق روستایی زندگی می‌کنند.
جمعیت دقیق ساکن مناطق روستایی در سرشماری سال ۱۴۰۰ مشخص خواهد شد، اما برآوردهای جمعیتی مرکز آمار نشان می‌دهد که هم جمعیت و هم نرخ روستانشینی در ایران رو به کاهش است، چنانکه تخمین زده می‌شود در حال حاضر حدپد ۲۰,۵۷۵,۰۰۰ نفر در ایران ساکن مناطق روستایی باشند. با این حساب نرخ روستانشینی در حال حاضر (۱۴۰۰) برابر ۲۴/۲ درصد است که که حدود ۲/۸ واحد درصد با عدد آقای جلیلی اختلاف دارد که معادل ۲,۳۶۷,۱۷۰ نفر است.
سالی صد هزار مجروح جاده‌ای داریم.
نادرست
بررسی آمار مجروحان در سال ۹۸ نشان می‌دهد که تنها در این سال ۳۴۷۳۰۷ نفر بر اثر سوانح جاده‌ای مجروح شده اند. که به این تعداد می‌بایست ۱۶۹۴۶ نفر فوتی در همان سال را اضافه کرد. فکت‌نامه نیز پیش‌تر در گزارشی نشان داده بود که در بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶ آمار مصدومان جاده‌ای از ۲۹۷۲۵۲ نفر در سال به ۳۳۵۹۹۵ نفر در سال رسیده است. به عبارتی آمار مجروحان جاده‌ای در ایران در یک دهه گذشته هیچ‌گاه زیر ۲۹۰ هزار نفر در سال نبوده‌است عددی که با ادعای سعید جلیلی تفاوت فاحشی دارد.
دولت معطل سه چهار کشور ماند.
نادرست
اشاره جلیلی به مذاکرات دولت روحانی با دیگر کشورها پیرامون مسائل هسته‌ای و FATF است. مذاکرات هسته‌ای میان ایران و ۵+۱ در برگیرنده ۶ کشور دیگر بوده که در این میان سه کشور اروپایی به عنوان نمایندگانی از اتحادیه اروپا حضور داشته‌اند. به عبارت دقیق‌تر کشورهای اروپایی به همراه چین، روسیه و آمریکا طرف حساب اصلی مذاکرات هسته‌ای دولت روحانی بوده‌اند و تقلیل آن به سه چهار کشور ادعای درستی نیست.
ابراهیم رئیسی:
مثل هر دانشجویی دوره‌های تحصیلی را طی کرده‌ام.
گمراه‌کننده
ابراهیم رئیسی پس از اتمام تحصیلات ابتدایی، ادامه تحصیلات خود را در حوزه‌های علمیه ادامه داده و دست آخر از «دانشگاه عالی شهید مطهری» که شرایط ویژه‌ای برای پذیرش دانشجو دارد، مدرک دکتری فقه و حقوق خصوصی گرفته است.
او در زمان اخذ دکترا معاون اول رئیس قوه قضائیه و عضو چند شورا بوده است. صرف نظر از اعتبارسنجی پایان‌نامه و مدرک تحصیلی آقای رئیسی، باید گفت این روش معمولی نیست که همه دانشجویان برای گرفتن مدرک دکتری طی می‌کنند.
ما در کرونا ۱۲۰ هزار زندانی را به مرخصی فرستادیم. در هیچ نقطه‌ای از دنیا این عمل نشده است.
بخش اول گفته غیر قابل اثبات و بخش دوم نادرست است.
آمار دقیقی از مرخصی‌های زندانیان به دلیل کرونا در دست نیست.
پیش‌تر سخنگوی قوه قضاییه نیز گفته بود که در یک سال کرونا هر روز حداقل ۵۰ هزار نفر از زندانیان در مرخصی بودند و در ایام اوج کرونا عدد مرخصی زندانیان از ۱۰۰ هزار نفر هم تجاوز کرده است. این آمارها بدون وجود گزارش آماری قابل استناد نیستند.
بر اساس بخشنامه ابراهیم رئیسی در اسفند ۹۸ زندانیان سیاسی و امنیتی که به بیش از ۵ سال حبس محکوم شده‌اند، مشمول مرخصی کرونا نمی‌شدند.
در دو سال گذشته گزارش‌های منابع حقوق بشری از شیوع کرونا در میان زندانیان منتشر شده، از جمله میتوان به شکواییه نرگس محمدی در تیر ۱۳۹۹ اشاره کرد.
علاوه بر ایران بسیاری از کشورها همچون هند، افغانستان، اندونزی، میانمار، تایلند، ترکیه نیز اقدام به اعطای مرخصی‌های ویژه ایام کرونا کرده‌اند.
محسن رضایی:
دولت قیمت بنزین را چند برابر کرده است.
گمراه‌کننده
افزایش قیمت بنزین در آبان ۱۳۹۸ تصمیم شورای هماهنگی سران قوا بود. این شورا در اردیبهشت ۱۳۹۷ با دستور رهبر جمهوری اسلامی برای «اتخاذ تصمیم‌های کلیدی در حوزه اقتصادی» تشکیل شد.
قوه قضائیه در این شورا ۳ نماینده (رئیس قوه، معاون اول و دادستان کل)، مجلس ۴ نماینده (رئیس مجلس، رئیس کمیسیون‌های اقتصادی و برنامه و بودجه، رئیس مرکز پژوهش‌ها) و دولت ۷ نماینده (رئیس جمهور، معاون اول، وزرای اقتصاد و کشور، رئیس برنامه بودجه و بانک مرکزی و معاون اقتصادی رئیس‌جمهور) دارند.
۱۳۷ میلیارد دلار در سال گذشته از منابع دولتی در جامعه خرج شده…
نادرست
محسن رضایی پیش از این با حضور در گفت‌وگوی ویژه خبری به نقل از صندوق بین‌المللی پول، این رقم را که به عنوان «یارانه‌های پنهان» توصیف می‌کرد، ۱۳۸ میلیارد دلار اعلام کرده بود.
برآوردهای مختلفی از رقم یارانه پنهان در اقتصاد ایران اعلام شده است، از جمله آنکه سازمان بین‌المللی انرژی میزان یارانه‌های پنهان در اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۹ میلادی را ۹۶ میلیارد دلار اعلام کرده بود، صندوق بین‌المللی پول در گزارشی رقم یارانه‌های پنهان در اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۹ میلادی را ۱۱۱ میلیارد دلار اعلام کرد.
در آذرماه ۹۹ نیز محمد باقر قالیباف به نقل از محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه رقم یارانه‌های پنهان را ۱۴۰۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرد.
نکته مهم استفاده از منابع یارانه‌های پنهان و بازتوزیع آن در مصارف دیگری از جمله افزایش یارانه‌های نقدی یا دیگر مصارف مستلزم واقعی شدن قیمت حامل‌های انرژی به قیمت‌های جهانی و منطقه‌ای و دیگر مواردی است که مشمول یارانه‌های پنهان هستند.
نامزدهایی که بر استفاده از این منابع اصرار می‌ورزند از گفتن الزامات استفاده از این منبع و پیامدهای حذف آنها پرهیز می‌کنند.
در یزد بیکاری در پایین‌ترین سطح خودش است.
نادرست
محسن رضایی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم، روز ۱۸ خرداد ۱۴۰۰ در دومین مناظره انتخاباتی گفته است: «در یزد به دلیل توسعه صنعتی عظیم بیکاری در پایین‌ترین سطح است.»
مرکز آمار ایران در گزارش خود از نرخ بیکاری سال ۱۳۹۹، نرخ بیکاری در استان یزد را ۱۱/۱ درصد اعلام کرده است که از میانگین نرخ بیکاری کل کشور بالاتر بود، پارسال نرخ میانگین بیکاری کل کشور ۹.۶ درصد بود.
نرخ بیکاری سال ۱۳۹۸ استان یزد نیز ۱۳/۲ درصد اعلام شد که از میانگین کشوری نرخ بیکاری در سال ۹۸، ۲.۵ واحد درصد بالاتر بود. مرکز آمار ایران نرخ بیکاری سال ۹۸ کل کشور را ۱۰/۷ درصد اعلام کرده بود.
ما ده هزار قانون و ۴۰ هزار مقررات داریم.
نادرست
این آمار دقیق و درست نیست. در سامانه قوانین و مقررات جمهوری اسلامی در مجموع ۱۲,۳۹۴ قانون مصوب و ۱۰۷,۷۶۶ مقرره (بخشنامه و مقررات و آئین‌نامه و…) بارگذاری شده است.
علیرضا زاکانی:
نرخ رشد جمعیت به ۰/۸ درصد و نرخ باروری به ۱/۷ رسیده است.
نادرست
گزارش رسمی در دست نیست که نشان دهد نرخ رشد جمعیت در حال حاضر چقدر است.
آخرین گزارش مرکز آمار در اواخر تیر ۹۹، حکایت از آن دارد که میزان باروری کل در سال ۹۸ به ۱/۸ فرزند به ازای هر زن برای کل جمعیت و ۱/۷ برای جمعیت ایرانی رسیده است.
بر اساس محاسبات مرکز آمار اگر میزان باروری کل به ۱/۵ برسد (کمتر از سال ۹۸)، نرخ رشد جمعیت در فاصله ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۵ بیشتر از آمار آقای زاکانی و حدود ۰/۹ درصد خواهد بود.
۷۰ درصد مردم ایران ورزش نمی‌کنند.
نادرست
نتایج آمارگیری «فرهنگ رفتاری خانوار» در سال ۱۳۹۶ حکایت از آن دارد که ۵۱/۱ درصد مردم ورزش می‌کنند و ۴۸/۹ درصد گفتهاند ورزش نمی‌کنند.
در همان سال ۹۶ برخی مقام‌ها، از جمله معاون وزارت ورزش آمار گفتهاند: «حدود ۷۰ درصد جمعیت کشور، هیچ گونه فعالیت ورزشی و بدنی انجام نمی‌دهند». معلوم نیست مبنای این آمار چیست. این اعداد و ارقام بدون سند قابل استناد نیستند.
۲۶ جاسوس در این دولت گرفته‌اند.
گمراه‌کننده
نمی‌دانیم منبع آمار آقای زاکانی کجاست. اما حتی اگر این آمار درست هم باشد باز نشانی بهتر از «گمراه‌کننده» نمی‌توان به آن داد.
می‌دانیم در سال‌های اخیر، افراد زیادی به اتهام جاسوسی در ایران دستگیر و بازداشت شده‌اند که لزوما به معنی «جاسوس» بودن نیست. حتی منابع جمهوری اسلامی تایید کرده‌اند در پرونده‌هایی مثل پرونده مازیار ابراهیمی افراد صرفا به دلیل اقرار تحت فشار شکنجه به جاسوسی و ترور محکوم شده‌اند.
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی:
۲۸ سازمان فرهنگی فعال در حوزه فرهنگ داریم.
غیر قابل اثبات
تا زمانی که فهرست این نهادها یا دست کم مبنای تعریف «سازمان فرهنگی فعال» مشخص نباشد، این ادعا «غیرقابل اثبات» است. پیش‌تر برخی اعداد و ارقام متفاوتی اعلام کرده‌اند. از جمله صادق زیباکلام از وجود ۲۶ نهاد فرهنگی – تبلیغاتی صحبت کرده است.
در بودجه سالانه مبالغی تحت عنوان برنامه فرهنگی برای سازمان‌ها متعددی که رسمی خارج از وزارت ارشاد در نظر گرفته می‌شود. از جمله میتوان به این نهادها اشاره کرد:
سازمان صدا و سیما/ شورای عالی انقلاب فرهنگی/ شورای فرهنگ عمومی/ شورای فرهنگی اجتماعی زنان/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی/ سازمان اوقاف و امور خیریه/ سازمان حج و زیارت/ بنیاد ۱۵ خرداد/ بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس/ شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی/ سازمان تبلیغات اسلامی/ دفتر تبلیغات اسلامی/ موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی/ دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم/ مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی/ مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی/ مجمع جهانی اهل بیت/ پژوهشگاه امام خمینی-انقلاب اسلامی/ ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر
افرادی که بر اثر کرونا فوت‌شده‌اند در کره جنوبی ۱۹۷۴ نفر، در ویتنام ۵۳ و در چین ۴۶۳۴ نفر بوده است. خیلی از این کشورها هم واکسیناسیون شروع نکرده‌اند.
آمار درست، ادعای نادرست
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم، روز ۱۸ خرداد ۱۴۰۰ در دومین مناظره انتخاباتی گفته است: «آمار افرادی که بر اثر کرونا فوت‌شده‌اند در کره جنوبی ۱۹۷۴ نفر، در ویتنام ۵۳ و در چین ۴۶۳۴ نفر بوده است. خیلی از این کشورها هم واکسیناسیون شروع نکرده‌اند.»
آمارهای اعلام شده قاضی‌زاده هاشمی از افراد فوت‌شده در این سه کشور بر اساس اعلام دولت‌هایشان، دقیق است اما ادعای او درباره واکسیناسیون «نادرست» است. هر سه کشور، مدت‌هاست واکسیناسیون خود را آغاز کرده‌اند.
محسن مهرعلیزاده:
افزایش حقوق کارگران در سه سال گذشته بالاتر از تورم بوده است.
نادرست
میزان افزایش دستمزد در سال ۹۹ کمتر از نرخ رسمی تورم بوده است.
در سال ۱۳۹۹ حداقل دستمزد کارگران (بعد از اصلاحیه تیرماه) ۱,۹۱۰,۴۲۷ تومان در ماه تعیین شد. این عدد ۲۶ درصد بیشتر از دستمزد سال ۹۸ است، در حالی که نرخ تورم رسمی بانک مرکزی ۴۱/۲ درصد بود.
در سال ۸۴ خانم‌ها در استادیوم حضور داشتند، یادش بخیر!
گمراه‌کننده
بعد از انقلاب و تشکیل جمهوری اسلامی در ایران ورود زنان به استادیوم فوتبال برای تماشای مسابقات ممنوع شد. در طول ۴۲ سال گذشته زنان ایرانی چند بار به صورت محدود موفق به ورود به ورزشگاه شدند.
اشاره آقای مهرعلیزاده به بازی ایران و بحرین در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۸۴، در مسابقات مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۶ است. بر اساس روایت محمد دادکان، رئیس وقت فدراسیون فوتبال در آن بازی خاص که تحت تاثیر حضور محمد خاتمی رئیس جمهور وقت بود، حدود ۱۵۰ زن در آخرین لحظات وارد وزرشگاه آزادی شدند.
اما آنچه مسلم است پیش از این و پس از این تاریخ امکان حضور زنان در ورزشگاه‌ها ایجاد نشده بود و آنچه در بازی ایران و بحرین یا پس از آن در بازی ایران و کامبوج در مهر ۹۸ رخ داد، موارد اتفاقی و استثنا بوده‌اند.
عبدالناصر همتی:
اف ای تی اف را دو سال در تشخیص مصلحت معطل کردید.
نادرست
به گفته رئیس وقت مجلس شورای اسلامی لوایح الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با جرائم سازمان یافته فراملی (پالرمو) و لایحه اصلاح قانون مبارزه پولشویی FATF در تاریخ ۴ مهر ۱۳۹۷ از مجلس شورای اسلامی به مجمع تشخیص مصلحت ارسال شده‌است. به عبارتی لایحه FATF بیش از ۳ سال و نیم است که منتظر نظر مجمع است.
گفته می‌شود سعیدی جلیلی که عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است، در مخالفت با تصویب این دو لایحه نقش کلیدی دارد.
دو سال گذشته ۷۵ میلیارد دلار درآمد نفتی کشور کم شده است.
نیمه‌درست
طبق آمار منتشر شده در نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی، ارزش «صادرات نفتی» ایران در سال ۹۸ برابر ۲۹/۰ میلیارد دلار و در ۹ ماهه نخست سال ۹۹ برابر ۱۴/۶ میلیارد دلار بوده است.
اگر فرض کنیم تا پایان سال ۹۹ ارزش صادرات نفتی ایران به حدود ۲۱ میلیارد دلار رسیده باشد، در این دو سال در مجموع ۵۰ میلیارد دلار بوده، در حالی که اگر به روال سه سال ۹۵ تا ۹۷ میانگین درآمد نفتی سالانه ۵۹ میلیارد بود، ارزش صادرات نفتی ایران در دو سال گذشته باید حدود ۱۱۸ میلیارد دلار می‌شد.
با این حساب میزان کاهش درآمد نفتی ۶۸ میلیارد دلار است که تقریبا نزدیک به عددی است که آقای همتی اعلام کرده است.
سالی ۱۶ میلیارد دلار هزینه دور زدن تحریم‌ها است.
غیر قابل اثبات
همتی، پیش‌تر هم آمار مشابهی داده است. او می‌گوید هزینه معاملاتی تجارت خارجی معادل ۲۰ درصد ارزش کل تجارت خارجی است. به گفته او در در دو سال گذشته که حجم تجارت خارجی سالانه حدود ۸۰ میلیارد دلار بوده است که ۲۰درصد آن معادل ۱۶ میلیارد می‌شود.
بر اساس آمار موجود میانگین تجارت غیرنفتی ایران در سال‌های ۹۸ و ۹۹ حدود ۷۹ میلیارد دلار بوده است، اما تا آنجایی که ما گشتیم گزارش رسمی و داده‌های قابل راستی‌آزمایی پیدا نکردیم که آمار آقای همتی را درباره حجم «هزینه معاملاتی» تایید کند.
پیش‌تر در سال ۹۴، محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری گفته بود طی ۸ سال به دلیل تحریم‌ها ۱۰۰ میلیارد دلار هزینه اضافی مبادلاتی به کشور تحمیل شده است.