نخستین مناظره نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ در روز ۱۵ خرداد برگزار شد. ما برخی از گفتههای مطرح شده در این مناظره ۱۸۰ دقیقهای را به صورت زنده درستیسنجی و در شبکههای اجتماعی فکتنامه، توییتر، تلگرام و استوری اینستاگرام منتشر کردیم.
سعید جلیلی:
روزانه ۲۰۰۰ میلیارد تومن خلق پول میکنیم این پول کجا میرود؟
نادرست
مقایسه متغیرهای پولی در انتهای سالهای ۹۹ و ۹۸ نشان میدهد در سال گذشته ۱۰۰۳ هزار میلیارد تومان به حجم نقدینگی و ۱۰۳ هزار میلیارد تومان به حجم پایه پولی اضافه شده است.
اگر این رقم را به ۳۶۵ روز سال تقسیم کنیم، به طور متوسط روزی ۲۷۴۸ میلیارد تومان به حجم نقدینگی و ۲۸۲ میلیارد تومان به حجم پایه پولی اضافه شده.
در ادبیات عمومی برای توصیف افزایش حجم نقدینگی یا پایه پولی از اصطلاح «خلق» یا «چاپ» پول استفاده میکنند. اما این به معنی آن نیست که افزایش نقدینگی پولی است به دست کسی داده میشود یا جایی ذخیره میشود.
وامهای بانکی که در اختیار اشخاص، شرکتهای خصوصی، دولتی و عمومی، قرار میگیرد، بدهی دولت به دلیل کسری بودجه و معادل ریالی دلارهایی که به انواع بازار تزریق میشوند، ترکیب نقدینگی را تشکیل میدهند.
ابراهیم رئیسی:
قیمت مسکن در دولت فعلی ۷ برابر شده است.
نادرست
طبق گزارش مرکز آمار میانگین قیمت مسکن در تهران در سال ۹۹ حدود ۶/۳ برابر میانگین سال ۹۲ است.
میانگین قیمت یک متر مسکن در مناطق شهری کل کشور در نیمه اول ۹۹ دقیقا ۴/۵ برابر متوسط قیمت سال ۹۲ است.
در دوره من نه سایت بستیم نه روزنامه بستیم.
نادرست
هفتهنامه صدا در دوران ابراهیم رئیسی توقیف شده، حکم مسدود شدن سایتهای دانلود فیلم از سوی قوه قضائیه صادر شده است.
فکتنامه پیشتر در گزارشی به برخی از اقدامات قوهقضاییه ابراهیم رئیسی برای محدودیت و بستن شبکههای اجتماعی و پیامرسانها پرداخته بود. فشار علیه وزیر ارتباطات جهت فیلترینگ اینستاگرام، فیلتر کردن پیامرسان سیگنال و حذف آن از اپاستورهای ایرانی، دستورات قضایی برای مسدودسازی سایتهای دانلود فیلم و همچنین ابلاغیه محدودیت ارائه سرویس پرداخت در پیامرسانهای خارجی همگی در دوران ابراهیم رئیسی انجام شده است.
اسماعیلی: «قوه قضاییه در دوران رئیسی هیچ پیامرسانی را مسدود نکرده و به دنبال مسدودسازی فضای مجازی نیست.»
— FactNameh | فکتنامه (@factnameh) January 30, 2021
این طور نیست. شواهدی وجود دارد که ثابت میکند #قوه_قضائیه در این مدت پیگیر ایجاد محدودیت و #فیلتر کردن شبکههای اجتماعی و پیامرسانها بوده است👇https://t.co/02AY4u6Ywl pic.twitter.com/SntHu9hNt0
بیش از ۲۰۰۰ کارخانه قوه قضاییه راه انداخته است.
غیر قابل اثبات
تاکنون گزارشی منتشر نشده که در آن مشخصات کارخانهها و واحدهای تولیدی که ابراهیم رئیسی مدعی راهاندازی و نجات آنها است، ذکر شده باشد. فکتنامه آبان ۹۸ به گفته مشابهی از ابراهیم رئیسی که در آن موقع از نجات ۵۰۰ کارخانه صحبت میکرد، به دلیل تناقض نشان «نادرست» داده بود.
تنها اقدام متصور قوه قضائیه اهمال بدهی و جلوگیری از تملک واحدهای تولیدی توسط بانکها به دلیل ناتوانی از بازپرداخت وام است. معلوم نیست ضرر و زیان بانکها چگونه جبران میشود.
من در رسیدگی به پروندههای اقتصادی خط قرمز ندارم.
نادرست
ابراهیم رئیسی پیش از ریاست قوه قضائیه ۱۰ سال معاون اول و ۱۰ سال رئیس سازمان بازرسی کل کشور بوده است که بر اساس اصل ۱۷۴ قانون اساسی وظیفهاش مبارزه با فساد در ساختار اداری است.
در دو سال اخیر قوه قضائیه پروندههایی نظیر فساد در شهرداری تهران و قوه قضائیه، نزدیکان و منصوبان نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی، مثل قالیباف و آملی لاریجانی مورد پیگیرد علنی قرار نگرفتهاند.
نهادهای زیر نظر رهبری از قانون «مبارزه با فساد» مستثنی هستند و رسیدگی به پروندههای اقتصادی آنها مشروط و جزو خطوط قرمز قانونی است.
عبدالناصر همتی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری روز ۱۳ خرداد در کلابهاوس گفته است:«مقام معظم رهبری خط قرمزی برای مبارزه با فساد ندارد.»
— FactNameh | فکتنامه (@factnameh) June 3, 2021
ما به این گفته نشان «شاخدار» دادیم.۱/۴https://t.co/AHHE2uriU4 pic.twitter.com/VmSUuogWJy
کاندیدای پوششی اولین بار در دوره قبل انتخابات باب شد.
نادرست
حضور نامزدهای پوششی پیش از این در دهه ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ سابقه داشت. در سال ۱۳۶۰ همه رقبای آقای خامنهای اعلام کردند که برای معرفی فرد اصلح وارد میدان شدهاند.
در دهه ۱۳۷۰ هم هاشمی رفسنجانی در خاطراتش نوشته در انتخابات ۷۲ از جاسبی دعوت کرده برای داغ کردن تنور انتخابات به طور نمایشی ثبت نام کند.
محسن رضایی
متوسط رشد اقتصادی در دولت روحانی صفر بوده است.
نادرست
نرخ رشد اقتصادی بر اساس روایت بانک مرکزی ایران در هشت سال ۱۳۹۲ تا ۹ ماهه ۱۳۹۹ نشان میدهد که متوسط سالانه نرخ رشد اقتصادی در این دوره زمانی حدود یک درصد (۰.۹۴ درصد) بوده است.
علیرضا زاکانی
۱۱ نفر بیش از ۹۰ هزار میلیارد تومان به بانکهای بدهکار هستند.
غیر قابل اثبات
پیش از این عبدالناصر همتی نیز در زمان ریاست بانک مرکزی آمار مشابهی داده و گفته بود: حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان از این بدهیها به سیستم بانکی بازگردانده شده است. مقامهای دولت روحانی میگویند این وامها در زمان دولت قبل داده شده است.
ما گزارش رسمی پیدا نکردیم که در آن جزئیات مبلغ و تاریخ بدهی ابربدهکاران بانکی ذکر شده باشد، بنابراین نمیتوانیم به طور مستقل این ادعاها را تایید یا تکذیب کنیم.
همتی در سال ۹۸ گفته بود FATF تاثیری ندارد.
درست
همتی در بهمن ۹۸ گفته بود، کل تجارتمان را از روشهای غیرتحریمی انجام میدهیم. [FATF] تاثیری ندارد. حتی بانکهای کشورهای دوست هم با ما کار نمیکنند، ما از روشهای دیگری کار میکنم. حالا FATF اشتباه میکند ما را ببرند لیست سیاه، اما این تاثیری ندارد.
امیرحسین قاضیزاده هاشمی:
در هشت سال گذشته نقدینگی که تولید شده سرانه ۴۰۰ میلیون به هر نفر میرسد.
نادرست
براساس آمار بانک مرکزی ایران در پایان سال ۹۹ رقم نقدینگی در اقتصاد ایران به ۳۴۷۵ هزار میلیارد تومان رسید، رقم نقدینگی در پایان سال ۹۲ نزدیک به ۶۴۰ هزار میلیارد تومان بود. با این حساب طی ۸ سال گذشته ۲۸۳۵ هزار میلیارد تومان به حجم نقدینگی اضافه شده است. اگر این رقم را به متوسط جمعیت در ۸ سال گذشته (۸۰ میلیون) تقسیم کنیم به هر نفر ۳۵,۴۳۸ میلیون تومان میرسد.
محسن مهرعلیزاده:
نزدیک ۵۰ درصد مردم ایران زیر خط فقر زندگی میکنند.
غیر قابل اثبات
آمار رسمی از جمعیت زیر خط فقر در ایران وجود ندارد. مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی که در سال ۹۷ منتشر شده خواستار ارائه بسته غذایی به هفت دهک اول شده که در معرض فقر و ناامنی غذایی قرار دارند. جمعیت این هفت دهک به ۵۷ میلیون نفر میرسد.
آخرین گزارش تفصیلی یک نهاد رسمی، گزارش مرکز پژوهشها در سال ۹۵ است که در آن گفته شده نرخ فقر مطلق ۱۷ درصد است.
روزبه کردونی، رئیس موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی، چند روز پیش با اشاره به پژوهشی که در «مراکز مهم تصمیمگیر کشور» ارائه شده، گفته است: جمعیت زیر خط فقر مطلق در ایران به ۲۵ میلیون نفر رسیده است و ۳۰ درصد جمعیت زیر خط فقر مطلق هستند.
برخی منابع هم اعلام کردهاند با استفاده از دادههای آمار هزینه و درآمد خانوار نرخ فقر مطلق را ۵۰ درصد محاسبه کردهاند.
ابراهیم رئیسی شش کلاس سواد دارد.
گمراهکننده
ابراهیم رئیسی متولد سال ۱۳۳۹ در محله نوغان مشهد مقدس متولد است. براساس آنچه که در زندگینامه او آمده است رئیسی تحصیلات ابتدایی را در مدرسه جوادیه گذرانده و تحصیل در علوم حوزوی را در مدرسه نواب و مدرسه آیت الله موسوینژاد شروع کرده است او در سن ۱۵ سالگی در سال ۵۴ به حوزه علمیه قم رفته است.
پس از این تاریخ تحصیلات رئیسی منحصر به دروس حوزوی است. او در سال ۱۳۸۰ در حوزه علمیه با اتمام دوره سطح حوزه مدرک کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی را کسب کرده و در کنکور دکترای مدرسه عالی شهید مطهری در رشته فقه و حقوق خصوصی ادامه تحصیل داده است. رئیسی با تکمیل تحقیقات خود در حوزه فقه و حقوق، در نهایت رساله دکترای خود را با عنوان «تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق» دفاع کرده است.
با این وجود آنچه مسلم است تحصیلات سید ابراهیم رئیسی در نظام آموزشی کشور مختص مقطع ابتدایی است و او پس از ۱۵ سالگی تنها مشغول تحصیل در حوزههای علمیه بوده است.
ابراهیم رئیسی از ۱۶ سالگی در قوه قضاییه بوده است.
نادرست
ابراهیم رئیسی از ۱۵ سالگی به تحصیل علوم حوزوی مشغول شده است. در سال ۱۳۵۵ رئیسی به سن ۱۶ سالگی رسیده و فعالیتی از او در نظام قضایی وجود ندارد. ابراهیم رئیسی فعالیت قضایی خود را در ۲۰ سالگی به عنوان دادیاری شهرستان کرج آغاز کرده است و بعدتر دادستانی همدان را نیز بهطور همزمان بر عهده گرفت. بدین ترتیب فکت نامه این ادعای مهرعلیزاده را رد میکند.
دولت خاتمی تورم را تکرقمی کرد.
نادرست
بررسی آمارهای بانک مرکزی از نرخ تورم در دولتهای محمد خاتمی از ۷۶ تا ۸۳ نشان میدهد که پایینترین نرخ تورم سالانه در این دوره در سال ۱۳۸۰ برابر ۱۱.۴ درصد بوده است.
در دولت خاتمی در هیچ سالی نرخ تورم تک رقمی نبود، متوسط سالانه نرخ تورم در بازه زمانی ۷۶ تا ۸۳، بر اساس گزارشهای بانک مرکزی ایران ۲۱.۸ است.