آیا طالب‌زاده ترور بیولوژیک شده‌است؟

مرگ نادر طالب‌زاده فیلمساز و برنامه‌ساز تلویزیون، در روز جمعه ۹ اردیبهشت ۱۴۰۱ بار دیگر شایعات را درباره قول مشهور «ترور بیولوژیک» او بر سر زبان‌ها انداخت. هرچند پیش از این نهادهای ذی‌ربط در بالاترین سطوح، این پرونده را بررسی کرده‌بودند و در زمان بیماری او گفته شده‌بود که «بیماری طالب‌زاده ترور بیولوژیک نیست».

هنوز نادر طالب‌زاده به خاک سپرده نشده‌بود که سردار سعید قاسمی در مراسم «وداع با پیکر نادر طالب‌زاده» عصر شنبه (۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱) در معراج شهدای تهران بر بالای پیکر او  این ادعا را تکرار کرد:

شاید کسی بگوید شهید کجا بود؟ حاج نادر مریض بود و در بیمارستان درگذشت. اما از نظر من آقا نادر شهید است. او ترور بیولوژیک شد و ما برای این مدعا هزاران دلیل داریم که اکنون مجال باز کردن همه آنها نیست. با شهادت حاج نادر، خیال صهیونیست‌ها راحت شد، آنها کار خود را کردند و به اهدافشان رسیدند، چراکه ترور بیولوژیکشان جواب داد.

قاسمی هیچ منبعی برای حرف‌هایش ارائه نمی‌دهد. او همچنین در ادامه مدعی شد:

کسی که شاگرد اول دانشگاه کلمبیا… بود را باید هم می‌زدند… حاج نادر فرماندهی لشکر سایبری ما را برعهده داشت. برادرش مرحوم حاج ناصر که او نیز ۱۲، ۱۳ سال پیش در آمریکا شهید شد، به همین ترتیب و با ترور بیولوژیک به شهادت رسید. دکتر ناصر اردوبادی در سیاتل آمریکا … با عرفان شرق و طب سوزنی غوغایی به پا کرده‌بود. همه جذب او شدند و حاج ناصر به یک پدیده بدل شد. آمریکایی‌ها گفتند باید این بساط را جمع کنیم و همین کار را هم کردند.

آیا نادر طالب‌زاده ترور بیولوژیک شد؟

هیچ سند و شاهدی وجود ندارد که چنین چیزی را تایید کند. تنها خود طالب‌زاده در مصاحبه‌ای با فارس به نقل از خبرگزاری تسنیم در ۱۴ خرداد ۹۵ تعریف می‌کند که یک سال‌ونیم پیش در عراق چمدانش گم شده و بعد که پیدا شده «سرفه‌های خونی» می‌کرده که «خدا را شکر تمام شده» ولی او فهمیده دلیل سرفه‌ها آن است که چمدانش را مسموم کرده‌اند. او به این سوال فارس که «آزمایشی دادید که نتایج مطمئنی در جهت اثبات این موضوع ارائه شود؟» جواب منفی می‌دهد.

او در توضیح مبنای ادعای بزرگش به سادگی می‌گوید که اینها را از علی کرمی شنیده: «با دکتر علی کرمی که متخصص بیو تروریست است، وقتی صحبت کردم من را به این مسائل آگاه کرد که چه اتفاقی افتاده است.» 

خبرنگار فارس می‌پرسد که «مشخص شد چه چیزی بوده این که باعث شده حال شما بدین شکل شود؟» طالب‌زاده اذعان می‌کند: «نه! متاسفانه چون در آن زمان چمدان را برای آزمایش ندادم و تا مدت‌ها هم نمی‌دانستم که ممکن است این حال بد من ارتباطی به چنین تروری داشته باشد. حالا نمی‌خواهم وارد جزئیات شوم.»

علی کرمی، از نظریه‌پردازان تئوری توطئه در مصاحبه‌ای جداگانه در ۲۵ خرداد ۹۵ با روایت ماجرای گفتگوی خود با نادر طالب‌زاده می‌گوید «حدس» می‌زند به این کارگردان سوء قصد شده ولی نشانه مشخصی را مشاهده نکرده: «آقای طالب‌زاده، درباره اتفاق‌هایی که یک سال‌ونیم پیش برای او در کشور عراق افتاده بود، صحبت کرد و حرف‌های عجیبی زد… من عامل ترور وی را تشخیص نداده‌ام زیرا چیزی را مشاهده نکرده‌ام؛ اما پس از شنیدن حرف‌های آقای طالب‌زاده، حدس زدم که قطعا آسیب جدی عمدی به وی رسیده‌است.»

کرمی در ادامه به مشکوک بودن این مساله اشاره می‌کند: «من به طالب‌زاده گفتم که این حادثه کاملا مشکوک است و از آنجایی‌ که ایشان یکی از افرادی است که ماموریت‌های خارج از کشور زیادی داشته و مواضع ایشان صریح و ضد صهیونیستی بوده، به طور قطع تحت نظر دشمن قرار داشته و احتمالا دچار سوء قصد شده‌است.»

هیچ منبع دیگری در تایید این ادعا وجود ندارد.

نتیجه پرونده پزشکی ترور بیولوژیک چه شد؟ 

با وجود عدم شواهد کافی برای این ادعا، بالاترین نهادهای نظامی و امنیتی ایران که در این موضوع ذی‌ربط هستند وارد شدند تا پرونده ترور بیولوژیک طالب‌زاده (و همین‌طور بیژن نوباوه وطن، نماینده مجلس) را بررسی کنند. «سازمان پدافند غیرعامل» وابسته ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در پرونده‌ای درباره ترور بیولوژیک طالب‌زاده تحقیقات مفصل کرد و «کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس» هم آن پرونده را بررسی و سرانجام مختومه کرد.

علاءالدین بروجردی، رئیس وقت کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در مهر ۱۳۹۵ درباره پرونده ترور بیولوژیک طالب‌زاده، بیژن نوباوه وطن (نماینده مجلس) و علی دادمان (فعال اقتصادی) به روابط عمومی مجلس گفت:

به هیچ نقطه روشنی در زمینه ترور بیولوژیکی دست پیدا نکردیم… ممکن است در صورت ارائه شواهد جدید تحقیقات ادامه پیدا کند … شواهدی دال بر ترور بیولوژیکی این افراد وجود نداشت.

تا سه سال بعد هم شاهدی به‌دست نیامد. غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل در مهر ۱۳۹۸ در برنامه تلویزیونی دستخط گفت:

تشخیص قطعی ترور بیولوژیک… قدری شواهد و قرائن می‌خواهد… دو مورد مطرح شد که نمی‌خواهم اسم آنها را ببرم، این دو مورد را کامل بررسی کردیم. بنابر پرونده پزشکی آنها و مطالعات و کارهای کارشناسی که انجام دادیم، از نظر ما ترور بیولوژیک نبود.

اما با این حال و پس از مرگ طالب‌زاده، گروهی همچنان به این شایعه دامن می‌زنند.

علت مرگ طالب‌زاده چه بود؟

طالب‌زاده سابقه بستری در بیمارستان را در سال‌های گذشته داشت. او یک‌بار در پاییز ۱۳۹۴ به‌دلیل عارضه و نارسایی قلبی در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان بقیه‌الله بستری شده و سرانجام در ۸ آذر همان سال تحت عمل جراحی قلب باز قرار گرفت. 

در شش ماه گذشته دوبار دیگر در ۸ آذر و ۱۸ دی ۱۴۰۰ به دلیل عوارض ناشی از عارضه قلبی و لختگی خون در بیمارستان و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شده‌بود. بار دوم تا و اوایل بهمن ۱۴۰۰ در بیمارستان بود.

روز چهارشنبه ۷ اردیبهشت مسعود ده‌نمکی و وحید جلیلی در اینستاگرام، خبر بستری شدن نادر طالب زاده در بخش مراقبت‌های ویژه را منتشر کردند.

بنابراین به نظر می‌رسد با توجه به سابقه بیماری و مراجعه پیاپی به بخش مراقبت‌های ویژه، همان‌طور که اعلام شده، نارسایی قلبی و لخته‌شدن خون منجر به سکته قلبی و مرگ طالب‌زاده شده‌است.

چه کسانی به این شایعه دامن می‌زنند؟

با توجه به اینکه مقامات رسمی هم ادعای ترور بیولوژیک را تایید نکرده‌اند، دیگر کمتر فرد جدی از مقامات، چنین ادعایی را تکرار می‌کند زیرا این ادعا، هزینه زیادی برای اعتبار گوینده دارد. غیر از سعید قاسمی، همسر طالب‌زاده نیز در همان مراسم این ادعا را بیان کرد. زینب مهنا گفت:

موضوعاتی که در برنامه‌هایش مطرح می‌کرد به شکلی بود که مهمانان غربی با او تماس می‌گرفتند و اصرار می‌کردند که بتوانند در برنامه‌اش حضور پیدا کنند. به همین دلیل هم ترور بیولوژیک شد.
وقتی در ابتدا موفق به ترور بیولوژیک او نشدند، نام او را به عنوان تروریست ویژه و همرسته با عماد مغنیه و مصطفی بدرالدین اعلام کردند. هیچ هنرمندی در جهان اسلام چنین جایگاهی در لیست تروریست‌ها پیدا نکرد‌‌.

همسر نادر طالب‌زاده هم جزییات بیشتری در این زمینه نمی‌گوید. ادعای او شبیه گفته‌های ابوالقاسم طالبی، کارگردان سینما و تلویزیون است که در گفت‌وگو با فارس در دسترس‌ بودن و ارتباطات بین‌المللی طالب‌زاده را شاهدی بر امکان ترور بیولوژیک می‌داند. طالبی «درباره ابهامات مطرح شده مبنی‌بر ترور بیولوژیک نادر طالب‌زاده» گفت:

واقعیت این است که ترور بیولوژیک یک ترور خاموش است و ویژگی آن این است که قابل اثبات نیست. نادر طالب‌زاده فردی بود که به‌شدت سلامت زندگی می‌کرد… نمی‌شود که فردی به‌صورت ناگهانی، اینگونه فروبپاشد. نادر اگر اینگونه هدف قرار نمی‌گرفت به راحتی تا ۹۰ سال دیگر عمر می‌کرد. آن‌ها که به ترور بیولوژیک معتقد نیستند را هم کاری نمی‌توان کرد. این‌ها شاید در وجود خدا هم شک کنند!
ترور بیولوژیک یک فرآیند علمی است… با این وجود ابزارهای علمی در برابر این پدیده تسلیم شده‌اند، کمااینکه علم در برابر پدیده‌ای علمی مانند کرونا، تسلیم شده و نمی‌تواند به سوال‌ها جواب بدهد… برخی می‌گویند همین ویروس هم محصول یکی از فعالیت‌های بیولوژیکی آمریکا بوده‌است.
… سوال من این است اگر شما به‌جای صهیونیست‌ها بودید و هنرمند موثری وجود داشت که اینگونه شما را هدف قرار داده بود، اگر آن هنرمند در دسترس شما قرار می‌گرفت، با او چه می‌کردید؟ … ترور هنرمند هزینه دارد، سراغ ترورهای خاموش می‌روند و معمولاً هم آن را اعلام نمی‌کنند، اما سال‌ها بعد احتمالاً اسناد آن هم درخواهد آمد. مطمئن باشید همان زمان هم باز عده‌ای هستند که در این مسئله تشکیک کنند! این‌ها همان دنباله‌های تقی‌زاده هستند.

صحبت‌های پراکنده و شبه‌علمی متن بالا به راحتی قابل تشخیص هستند و در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم. اما لحن صحبت‌های آقای طالبی پیداست که هیچ سندی دراین‌باره ندارند و گمانه می‌زند که با توجه به شرایط طالب‌زاده، صهیونیست‌ها او را ترور بیولوژیک کرده‌اند.

ترور بیولوژیک چیست و چطور شناسایی می‌شود؟

ترور بیولوژیک یا بیوتروریسم انتشار عمدی عوامل بیولوژیکی برای ایجاد بیماری یا مرگ در انسان، حیوانات یا گیاهان است. این عوامل بیولوژیک ممکن است باکتری، قارچ، سم یا ویروس باشند. آنها ممکن است طبیعی باشند یا به‌صورت مصنوعی آزمایشگاهی توسط انسان ایجاد شده‌باشند.

تاریخ فعالیت‌های امنیتی و جاسوسی پر از داستان‌ها و نمونه‌هایی است که فردی با عوامل بیولوژیک ترور شده‌است. عوامل بیولوژیک، از خود ردپای شیمیایی باقی می‌گذارند که در بسیاری از موارد باعث تشخیص آنها می‌شود. با این‌حال علم رو به پیشرفت است و بعید نیست دستگاه‌های امنیتی در فرآیندهای تحقیق و توسعه به عوامل بیولوژیکی دست‌پیدا کرده‌باشند که اثری از خود باقی نگذارد یا به‌راحتی قابل ردیابی نباشد. برای همین رد کردن این ادعا به‌راحتی ممکن نیست. در حقیقت مدعیان این ادعا باید دلایل محکم برای آن بیاورند.

سعید قاسمی  در مراسم «وداع با پیکر نادر طالب‌زاده» موضوع ترور بیولوژیک او را مجددا مطرح کرد: «شاید کسی بگوید شهید کجا بود؟ حاج نادر مریض بود و در بیمارستان درگذشت. اما از نظر من آقا نادر شهید است. او ترور بیولوژیک شد و ما برای این مدعا هزاران دلیل داریم که اکنون مجال باز کردن همه آنها نیست.»

هیچ شاهد و سندی برای این ادعا نیست و تنها طالب‌زاده این ادعا را مطرح کرده و پزشک مشاورش که خود از نظریه‌پردازان توطئه است این احتمال را دور از نظر ندانسته‌است. اما برای بررسی این پرونده بالاترین نهادهای نظامی و امنیتی ایران وارد شدند. «سازمان پدافند غیرعامل» در پرونده‌ای درباره ترور بیولوژیک او تحقیقات مفصل کرد و «کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس» هم آن پرونده را بررسی و سرانجام مختومه کرد.

علاءالدین بروجردی، رئیس وقت آن کمیسیون در مهر ۱۳۹۵ درباره پرونده ترور بیولوژیک نادر طالب‌زاده، بیژن نوباوه وطن و علی دادمان گفت: «به هیچ نقطه روشنی در زمینه ترور بیولوژیکی دست پیدا نکردیم… شواهدی دال بر ترور بیولوژیکی این افراد وجود نداشت.»

غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل در مهر ۱۳۹۸ در تلویزیون گفت: «تشخیص قطعی ترور بیولوژیک… قدری شواهد و قرائن می‌خواهد… دو مورد مطرح شد که نمی‌خواهم اسم آنها را ببرم، این دو مورد را کامل بررسی کردیم… ترور بیولوژیک نبود.»

طالب‌زاده بارها سابقه بستری در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان بقیه‌الله را داشته و یک‌بار در سال ۱۳۹۴ در این بیمارستان جراحی قلب باز انجام داده‌است. چند ماه گذشته نیز چند بار به بخش مراقبت‌های ویژه مراجعه کرده و علت مرگ او نارسایی قلبی و لخته‌شدن خون بوده که منجر به سکته قلبی شده است.

بنابراین فکت‌نامه به ادعای ترور بیولوژیک نادر طالب‌زاده، نشان «نادرست» می‌دهد.