آیا اسراییل علیه ایران کمیته‌ جذب ورزشکار تشکیل داده‌است؟

حمید سجادی وزیر ورزش و جوانان روز ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ در ویژه برنامه روز جوان در مشهد مدعی شد: «اسرائیل کمیته جذب ورزشکار جهت رویارویی با ورزشکاران ایرانی تشکیل داده‌است». او در این همایش گفت:

در حال حاضر کمیته‌ای در رژیم صهیونیستی شکل گرفته که قصد دارد با جذب و بکارگیری ورزشکاران حتی از دیگر کشورها دیگر طوری برنامه‌ریزی کند تا زمینه رویارویی ورزشکاران ایرانی را با ورزشکاران دارای پرچم این رژیم فراهم کنند و حتی ورزشکاران یاد شده را در قرعه ورزشی برابر ایران قرار دهند.

آیا اسرائیل تلاش سازماندهی‌شده برای رویارویی با ایران در میدان‌های ورزشی تدارک دیده‌است؟ آیا اسرائیل کمیته‌ای برای مقابله ورزشی با ایران تشکیل داده‌است؟ آیا جذب ورزشکاران خارجی برای عضویت در تیم‌های ملی در اسرائیل امری غیرعادی است؟

رویارویی ایران و اسرائیل در میدان‌های ورزشی

ایران و اسرائیل تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، رابطه دوستانه‌ای داشتند و تیم‌های ورزشی دو کشور با یکدیگر در رقابت بودند.

۴ سال پس از پیروزی انقلاب، در سال ۱۹۸۳«بیژن سیف‌خانی» فرنگی‌کار ایرانی حریفش «رابینسون کوناشویلی» از اسرائیل را در رقابت‌های کشتی آزاد و فرنگی قهرمانی جهان در کی‌یف شوروی شکست داد.

وقتی خبر پیروزی سیف‌خانی در رسانه‌های ایران منتشر شد، علی‌اکبر ولایتی وزیر وقت امور خارجه دستور بازگشت کاروان ایران به کشور را صادر کرد و این مسابقه، آخرین رقابت دو حریف در مسابقات ورزشی پس از انقلاب اسلامی محسوب می‌شود و ورزشکاران ایرانی به نوعی از مسابقه با اسرائیل منع شدند.

تصمیمی سیاسی که در پاره‌ای موارد با اعتراض چهره‌های ورزشی نیز روبرو بوده‌است. یکی از این میدان‌ها که کار را برای ورزشکاران ایرانی بسیار سخت کرده، ورزش جودو است، جایی که هم ایران و هم اسرائیل در آن حرفی برای گفتن دارند و خودداری ورزشکاران ایرانی از رقابت با رقبای اسرائیلی منجر به محرومیت فدراسیون جودو ایران از شرکت در مسابقات بین‌المللی شده‌است.

روشن نیست بحث تشکیل کمیته‌ای مخصوص جذب ورزشکاران خارجی برای عضویت در تیم اسرائیل جهت رویارویی با ایران از کجا نشات گرفته‌است. پیش‌تر در تاریخ ۱۴ بهمن ۱۳۹۸ خبرگزاری فارس در گزارشی با عنوان «چه کسی ورزشکاران ایرانی را می‌دزدد؟» از سناریوی مشترک اسرائیل و کشورهای عربی برای به چالش کشیدن ورزش ایران خبر داد:

این سناریو، شب کریسمس ۲۰۲۰ (۳ دی امسال) لو رفت؛ وقتی بخش عربی سایت وزارت امور خارجه رژیم صهیونیستی گزارشی منتشر کرد که تایید می‌کرد این رژیم در ژانویه ۲۰۱۷ (دی‌ماه ۱۳۹۵) با عربستان سعودی و امارات به یک توافق جامع در مورد ایجاد چالش‌های جدی ورزشی در ایران رسیده‌اند.

قرار بر این بوده که به موازات تلاش برای عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای اسلامی (که مدتی بعد توسط آمریکا در قالب معامله قرن مطرح شد)، به صورت پلکانی و هر ماه یک دردسر ویژه دامنگیر ورزش ایران شود.

تمرکز اصلی این سناریو بر قبح‌شکنی رابطه ورزشکاران و خانواده ورزشی ایران با تل‌آویو بود؛ چیزی که مهم‌ترین نمونه‌اش را در روزهای اخیر در جودو و مشخصا پرونده سعید ملایی دیدیم. 

این گزارش هیچ سند و مدرک یا منبع معتبری ارائه نکرده‌است. حتی تاکید شده که این گزارش ۲۰ دقیقه بعد از انتشار اصلاح و خیلی زود از روی وب‌سایت وزارت امور خارجه اسرائیل حذف شده‌است، بدون اینکه تصویری از وجود چنین گزارشی منتشر شود.

باور به تلاش اسرائیل برای به چالش کشیدن ورزش ایران محدود به این گزارش نیست. عباس عبدی تحلیل‌گر سیاسی نیز در یادداشتی در تاریخ ۲۶ دی ۱۴۰۰ هشدار داده که احتمال بازگشت اسرائیل به ورزش آسیا و حذف ایران از رقابت‌های بین‌المللی وجود دارد و نوشته:

اسرائیل در ورزش چندان قوی نیست ولی برای ایجاد مشکل با ایران حتی حاضر هستند از ورزشکاران دو تابعیتی استفاده کنند تا برای ورزشکاران ایران مشکل ایجاد کنند.

یعنی عباس عبدی نیز بر این باور است که جذب ورزشکاران دو تابعیتی توسط فدراسیون‌های ورزشی اسرائیل با هدف ایجاد مشکل برای ایران صورت می‌گیرد. آیا این ادعا با فکت‌های معتبر حمایت می‌شود؟

جذب ورزشکاران دو تابعیتی توسط اسرائیل؛ اهداف آشکار و پنهان

اول اینکه جذب ورزشکار حرفه‌ای برای عضویت در تیم‌های ملی، محدود به اسرائیل نیست و امری طبیعی در دنیاست.

همه کشورها برای کسب افتخارات ملی در مسابقات منطقه‌ای و جهانی تلاش می‌کنند و یکی از راه‌های مرسوم آن نیز اعطای تابعیت به ورزشکاران طراز اول سایر کشورهاست.

تسنیم در مرداد ۱۳۹۵ در گزارشی با عنوان: «چگونه می‌توان ورزشکار المپیکی خرید؟ از رونق بازار خرید و فروش ورزشکار در خاورمیانه خبر داده و نوشته:

از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ مجموعاً ۳۳۳ ورزشکار با تغییر تابعیت خود به استخدام تیم‌های ورزشی دیگر کشورها درآمده‌اند که در صدر واردکنندگان این ورزشکاران بحرین و پس‌ از آن آمریکاست.

بحرین در مجموع ۴۵ ورزشکار را به خدمت گرفته که ۳۵ نفر از آن‌ها کنیایی و اتیوپیایی هستند. آمریکا نیز در مجموع ۳۹ ورزشکار جذب کرده‌است که باز هم بیشتر آنها از ۲ کشور گفته‌شده در بالا هستند.

ایتالیا، نیجریه، فرانسه، کانادا، قطر، ترکیه، روسیه و ایرلند کشورهایی هستند که در رتبه‌های بعدی جذب مدال‌آور قرارگرفته‌اند!

فارغ از صحت اطلاعات مندرج در این گزارش، اصل گزارش مبنی بر اینکه بسیاری از کشورها با اعطای تابعیت به مدال‌آوران سایر کشورها، از آنها در تیم‌های ملی خود استفاده می‌کنند، محل تردید نیست.

چندین نفراز از مدال‌آوران ایرانی نیز در سال‌های گذشته به عضویت تیم‌های ملی سایر کشورها درآمده‌اند. بنابراین اسرائیل تنها کشوری نیست که از ورزشکاران دو تابعیتی استفاده می‌کند.

دوم، آیا هدف اسرائیل از جذب ورزشکاران دو تابعیتی رویارویی با ایران است؟ ممکن است یکی از اهداف سیاست‌گذاران اسرائیلی این باشد، ولی واقعیت‌های موجود چنین چیزی را اثبات نمی‌کند:

۱- بخش عمده شهروندان اسرائیلی تبار خارجی دارند و همانطور که یهودیانی با مهارت‌های مختلف به اسرائیل مهاجرت کرده‌اند، ورزشکاران یهودی نیز از سایر کشورها از جمله آمریکا با دریافت شهروندی دوم از اسرائیل، به عضویت تیم‌های ورزشی این کشور درآمده‌اند.

مثلا گفته می‌شود تمام اعضای تیم بیسبال اسرائیل آمریکایی هستند و هیچ کدام در خاک اسرائیل متولد نشده‌اند. واشنگتن پست در گزارشی در این خصوص می‌نویسد:

همه ۲۴ بازیکن تیم بیسبال اسرائیل تابعیت این کشور را دریافت کرده‌اند و تعدادی نیز در فکر تبدیل این کشور به خانه خود، حداقل پاره وقت هستند.

همه می‌دانند بیسبال ورزش محبوب آمریکایی‌هاست و دلیل قوی‌بودن تیم بیسبال اسرائیل در اروپا نیز برخورداری از بازیکنان آمریکایی و اعطای تابعیت به آنهاست.

۲- اسرائیل در المپیک ۲۰۱۶ با ۴۷ ورزشکار حاضر شده بود ولی پنج سال بعد همین کشور در المپیک توکیو با ۹۰ ورزشکار (۵۵ مرد و ۳۵ زن) شرکت کرد. روشن است که این کشور روی ورزش سرمایه‌گذاری کرده و می‌رود تا با جذب ورزشکاران بیشتر، حضور پررنگ‌تری در مسابقات بین‌المللی داشته باشد.

نگاهی به رشته‌هایی که اسرائیلی‌ها در آن حضور فعالانه دارند نشان می‌دهد که هدف آنها صرفا رویارویی با ایران نیست. چرا‌که سرمایه‌گذاری آنها محدود به ورزش‌هایی نیست که ایران نیز در آن حضور قوی دارد.

مثلا همین تیم بیسبال که اساسا ایران در رقابت‌های معتبر آن حضور ندارد. اگر به تیم اسرائیل در المپیک زمستانی چین نگاه کنید اسرائیل با شش ورزشکار در آن حضور یافته که هیچ کدام اسرائیلی نیستند. بلکه از سایر کشورها جذب شده و در مسابقاتی حاضرند که ایران در آن مطرح نیست مثل اسکیت نمایشی، اسکیت سرعت و اسکی.

آیا اسرائیل اخیرا کمیته جذب ورزشکار جهت رویارویی با ورزشکاران ایرانی تشکیل داده‌است؟

ما اطلاعاتی که وجود چنین کمیته‌ای را تایید کند نیافتیم، ولی بررسی ورزش اسرائیل و کمیته‌ها و انجمن‌های فعال در آن، نشان می‌دهد که اسرائیل روی ورزش حساب ویژه‌ای باز کرده‌است.

کمیته‌ها و انجمن‌هایی در ورزش اسرائیل فعال هستند تا پرچم این کشور را در مسابقات جهانی و اروپایی بالا ببرند و می‌کوشند از طریق میزبانی مسابقات مختلف ورزشی، توریست‌ها را جذب و پای آنها را به اسرائیل باز کنند.

یکی از این انجمن‌ها، The Israel Athletics Association است. یکی از وظایف این انجمن آماده‌سازی تیم‌های ملی و حضور در مسابقات بین‌المللی است. در وب سایت این انجمن به روشنی آمده:

اسرائیل کشوری است که بر پایه مهاجرت برادران یهودی ما از سراسر جهان ساخته شده است. یکی از مهمترین زمینه‌ها برای IAA جذب ورزشکاران مهاجر است که عمدتاً مهاجران از اتحاد جماهیر شوروی سابق و اتیوپی هستند.

تعداد ورزشکاران مهاجری که وارد اسرائیل شده‌اند به چند صد نفر می‌رسد. می‌توان گفت که اکثر آنها با موفقیت مراحل جذب را پشت سر گذاشته‌اند و به اسرائیلی‌های کامل تبدیل شده‌اند و به توانایی‌های خود در ورزش پی برده‌اند.

در اهداف این انجمن آمده که «می‌کوشد تصویر مثبتی از اسرائیل از طریق ورزش ارائه کند، تعداد مدال‌آوران اسرائیلی را افزایش، ورزش را توسعه و … دهد.»

یکی دیگر از قدیمی‌ترین نهادهای فعال در ورزش اسرائیل که نقشی کلیدی در توسعه تیم‌های ورزشی اسرائیل ایفا می‌کند Maccabi World Union است. مکابی تنها سازمان بین‌المللی ورزش یهودیان است که هر چهار سال یک بار المپیک ورزش یهودیان را برگزار می‌کنند. ۷۰ کشور از هر پنج قاره در مسابقات مکابی شرکت می‌کنند.

مکابی مسابقات مختلف ورزشی را در اسرائیل میزبانی می‌کند، از جمله مسابقات مارتن و دوچرخه‌سواری که هدف‌اش جذب توریست و معرفی اسرائیل و زمینه‌سازی برای سفر یهودیان و غیر یهودیان به این کشور است.

مکابی یکی از بازوهای اسرائیل برای جذب وزرشکار از سایر کشورها و تقویت تیم‌های ورزشی این کشور است. این سازمان در سال ۱۸۹۵ بنا نهاده شده است. نگاهی به برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت مکابی نشان می‌دهد که آنها روی جذب جوانان و آشنا کردن آنها با اسرائیل حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند.

اسرائیل از سرمایه‌گذاری روی ورزش به دنبال چیست؟

پژوهشگری به نام Yoav Dubinsky در سال ۲۰۱۸ در پایان‌نامه دکترای خود با عنوان «اسرائیل از ورزش برای ساخت برند ملت اسرائیل و دیپلماسی عمومی استفاده می‌کند» که در دانشگاه تنسی آمریکا از آن دفاع کرده، تلاش کرده به این سوال پاسخ دهد.

او در جریان نگارش پایان‌نامه خود با مدیران ارشد وزارتخانه‌های ورزش و فرهنگ، وزارت امور خارجه، وزارت گردشگری و فدراسیون‌ها و انجمن‌های ورزشی اسرائیل مصاحبه کرده و به این نتیجه رسیده که ورزش برای اسرائیل ابزار دیپلماسی عمومی، اصلاح نگاه‌ها به اسرائیل، جذب توریست و تبدیل اسرائیل به میهن یهودیان جهان است.

او در این مصاحبه‌ها به چرایی برگزاری مسابقات ورزشی، میزبانی بازی‌های مهم، حضور فعالانه در مجامع ورزشی و جذب ورزشکاران سایر کشورها پرداخته است. دابینسکی به نقل از یک مقام ارشد وزارت گردشگری می‌نویسد: 

ورزش به ما کمک می‌کند تا پیام اسرائیل را عادی کنیم. اسرائیل به عنوان مقصدی برای افرادی که برای مقاصد مذهبی یا در مکان‌های خاصی می‌آیند به عنوان مقصدی خطرناک تلقی می‌شود. مسابقات ورزشی در مکانی که خطرناک باشد برگزار نمی‌شود. بنابراین این به ما کمک زیادی برای عادی‌سازی اسرائیل می‌کند.

با میزبانی رویدادهای ورزشی سطح بالا، ورزشکاران و مدیران سطح بالا با کشور آشنا می‌شوند و آن را در معرض دید پیروان خود قرار می‌دهند، گردشگران می‌آیند و به اقتصاد محلی کمک می‌کنند و رسانه‌های بین‌المللی کشور را در معرض دید میلیون‌ها بیننده قرار می‌دهند.

مجموعه اطلاعات موجود نشان می‌دهد که ورزش برای اسرائیل بسیار فراتر از رویارویی با ایران است. سیاست‌گذاران این کشور می‌کوشند با ابزار ورزش، اسرائیل را برای جهانیان مقبول و روابط شان را با جهان عادی سازند.

اعطای شهروندی اسرائیل به ورزشکاران

برای اینکه بتوان زیر پرچم اسرائیل در مسابقات ورزشی شرکت کرد باید تابعیت این کشور را دریافت کرد. اسرائیل برای تسهیل بازگشت یهودیان به اسرائیل، شهروندی دوگانه را پذیرفته و هر یهودی در هر جای دنیا می‌تواند با حفظ شهروندی، تابعیت اسرائیل را هم دریافت کند.

آنچه دریافت تابعیت اسرائیل را آسان می کند قانون «Law of Return» است که با استناد به آن می‌توان تابعیت این کشور را دریافت کرد. بسیاری از ورزشکاران یهودی آمریکایی با همین قانون شهروندی اسرائیل را نیز دریافت کرده‌اند.

موسسه فوروارد در گزارشی پذیرش تابعیت اسرائیل را ساده‌ترین راه برای راهیابی به مسابقات المپیک زیر پرچم این کشور دانسته است. نگاهی به وب سایت وزارت داخله اسرائیل نشان می‌دهد که مستند به قانون «Law of Return» به سادگی می‌توان شهروندی این کشور را دریافت کرد و اتفاقا یکی از کتگوری‌های مشخص در این وب سایت کار به عنوان ورزشکار در این کشور است که به سادگی اقامت و تابعیت به آن تعلق می‌گیرد.

حمید سجادی وزیر ورزش و جوانان مدعی است: «اسرائیل کمیته جذب ورزشکار جهت رویارویی با ورزشکاران ایرانی تشکیل داده است». فکت نامه به اطلاعاتی در خصوص چنین کمیته‌ای دست نیافت ولی بررسی‌های ما نشان می‌دهد که:

• تلاش برای جذب ورزشکار امری تازه در اسرائیل نیست. اتحادیه جهانی مکابی بیش از ۱۲۰ سال است که مسابقات ورزشی یهودیان جهان را برگزار می‌کند و یکی از اهداف اش جذب ورزشکار برای حضور در تیم‌های ملی اسرائیل است. همین وظیفه را The Israel Athletics Association نیز انجام می‌دهد و هدف آنها عادی‌سازی رابطه اسرائیل با تمام دنیا، جذب یهودیان ورزشکار، جذب توریست و استفاده از ورزش برای دیپلماسی عمومی است.
• نشانه‌ای که بر تلاش اسرائیل برای جذب ورزشکار، جهت رویارویی با ورزشکاران ایرانی دلالت داشته باشد، یافت نشد چرا‌‌که اگر هدف جذب ورزشکار صرفا رویارویی با ایران بود باید در رشته‌هایی ورزشکار جذب می‌شد که ایران در آن حضور دارد، حال آنکه اسرائیل در رشته‌هایی که ایران حضور موثر بین‌المللی ندارد مثل بیسبال، آنقدر جذب ورزشکار داشته که به طور مشخص در این رشته هیچ ورزشکار اسرائیلی حضور ندارد، بلکه تمام ۲۴ عضو این تیم تابعیت اسرائیل را دریافت کرده‌اند.
• تقویت و توسعه ورزش اسرائیل، در آینده‌ای نزدیک می‌تواند برای ایران بسیار پرهزینه باشد. با سیاست فعلی جمهوری اسلامی مبنی بر خودداری از رویارویی با ورزشکاران اسرائیلی، ممکن است سایر فدراسیون‌های ورزشی نیز مثل فدراسیون جودو از حضور در مسابقات بین‌المللی محروم شوند. اسرائیل در المپیک ۲۰۱۶ با ۴۷ ورزشکار شرکت کرده بود اما در سال ۲۰۲۰ این عدد به ۹۰ ورزشکار رسید و اگر قرار باشد همین رشد را در دوره‌های بعدی المپیک، شاهد باشیم، طبیعتا قرعه‌های بیشتری میان ورزشکاران ایرانی و اسرائیلی خواهد افتاد. 

با این وجود، ما به تشکیل کمیته‌ای اختصاصی برای رویارویی با ورزش ایران در اسرائیل بر نخوردیم. از شواهد مشخص است که سیاست سرمایه‌گذاری روی ورزش در کشور اسرائیل، اهدافی بسیار بزرگتر از رویارویی با ایران را در سر می پروراند و البته ایران از عواقب این سیاست در امان نیست و احتمالا دیر یا زود رقابت نکردن با ورزشکاران اسرائیلی به چالشی بزرگ برای ایران تبدیل خواهد شد.

بنابراین ما به ادعای حمید سجادی وزیر ورزش و جوانان مبنی بر اینکه: «اسرائیل کمیته جذب ورزشکار جهت رویارویی با ورزشکاران ایرانی تشکیل داده است» نشان «نادرست» می‌دهیم.