ابراهیم رئیسی
رییس جمهوری
امروز جمهوری اسلامی جزو امن‌ترین مکان‌ها برای سرمایه‌گذاری اقتصادی است.
نادرست
ایران جزو امن‌ترین مکان‌ها برای سرمایه‌گذاری اقتصادی؟
ابراهیم رئیسی، پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ روز دوشنبه در نخستین نشست مطبوعاتی خود پس از اعلام نتایج این انتخابات گفت:
«همه سرمایه‌گذاران در سراسر دنیا بدانند که امروز جمهوری اسلامی جز امن‌ترین مکان‌ها برای سرمایه‌گذاری اقتصادی است و این امنیت را دولت برای همه کارآفرینان و سرمایه‌گذاران به‌ویژه ایرانیان خارج از کشور تضمین میکند تا بدانند وطنشان و خاکشان حتماً برای آنها و برای ما نیز اولویت سرمایه‌گذاری را حفظ خواهد کرد.»
آیا جمهوری اسلامی آنطور که ابراهیم رئیسی گفته، ایران امن‌ترین کشور جهان برای سرمایه‌گذاری است؟
آیا شاخصی برای سنجش میزان امنیت سرمایه‌گذاری در کشورها وجود دارد؟
بله. برای سنجش میزان امنیت سرمایه‌گذاری در کشورهای جهان، شرکت‌ها و موسسات اعتبارسنجی وجود دارند که با بررسی شاخص‌های مختلف اقتصادی کشورها، وضعیت مالی آنها در نهایت ریسک اعتباری کشورهای مختلف جهان یا اوراق قرضه دولتی آنها را رتبه‌بندی می‌کنند.
تعیین ریسک اعتباری کشورها از سوی این موسسات اعتبارسنجی در واقع نشانهای برای سرمایه‌گذاران است که پیش از ورود به بازار کشورهای مختلف برای سرمایه‌گذاری یا خرید اوراق قرضه دولتی این کشورها بدانند که تن به چه ریسکی می سپارند. از این بابت این رتبه‌بندی به نوعی می‌تواند بیانگر امنیت سرمایه‌گذاری در کشورهای مختلف جهان باشد.
وضعیت ایران در رتبه‌بندی امنیت سرمایه‌گذاری چگونه است؟
موسسات اعتبارسنجی «فیچ»، «مودیز و «استاندارد اند پورز» معروف‌ترین و مهم‌ترین موسسات اعتبارسنجی جهانند که با درجه‌بندی اعتباری کشورها، انواع اوراق و شرکت‌ها را منتشر می‌کنند تا سرمایه‌گذاران با توجه به این رتبه‌بندی‌ها بتوانند برای سرمایه‌گذاری به تصمیم برسند.
موسسات اعتبارسنجی فیچ و مودیز سال‌ها است ایران از فهرست درجه‌بندی اعتباری کنار گذاشته‌‌اند.
در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۵، علی طیب‌نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی دولت نخست حسن روحانی، پس از امضای توافقنامه برجام در گفت‌گو با خبرگزاری بلومبرگ، از رایزنی با این دو موسسه خبر داده بود تا یک‌بار دیگر ایران را از نظر ریسک اعتباری درجه‌بندی کنند.
موسسه مودیز از سال ٢٠٠٢ میلادی انتشار ارزیابی‌های خود از ریسک اعتباری ایران را متوقف کرد. موسسه فیچ نیز در آوریل ۲۰۰۸ ایران را از درجه‌بندی ریسک اعتباری کشورها حذف کرد، اما امتیاز و رتبه ریسک اعتباری ایران را همچنان محاسبه میکند.
در گزارش سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۰ فیچ تصویری از وضعیت اقتصادی ایران ترسیم شده است.
در بخش ریسک سیاسی، امتیاز و رتبه ریسک کوتاه مدت و بلندمدت محاسبه شده است. بر این اساس ریسک سیاسی کوتاه‌مدت ایران در سال ۲۰۲۱ از ۱۰۰ امتیاز که بیانگر پایین‌ترین ریسک سیاسی کوتاه‌مدت است به امتیاز ۵۹/۶ دست یافته است.
امتیازی که از نظر ریسک سیاسی بلندمدت در سال ۲۰۲۱ برای ایران در نظر گرفته شده، امتیاز ۵۴/۱ از ۱۰۰ است، در نهایت رتبه ایران در سال جاری میلادی، در میان ۲۰۱ کشور از نظر ریسک سیاسی کوتاه‌مدت ۱۱۰ و از ریسک سیاسی بلندمدت ۱۳۱ بوده است.
در میان ۱۸ کشور منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نیز رتبه ایران از نظر ریسک سیاسی کوتاه مدت ۸ و از لحاظ ریسک سیاسی بلندمدت ۱۳ است.
تصویر صفحه ۴۳ گزارش سه ماهه چهارم ۲۰۲۰ موسسه فیچ/ امتیاز و رتبه ریسک سیاسی کوتاه‌مدت و بلندمدت ایران
در این گزارش ریسک اقتصادی نیز به تفکیک ریسک اقتصادی بلند مدت و کوتاه مدت بررسی و امتیازدهی شده است. ایران از نظر ریسک اقتصادی کوتاه مدت از ۱۰۰ امتیاز که نشان‌دهنده حداقل ریسک اقتصادی است توانسته ۴۸/۵ امتیاز کسب کند. بر این اساس رتبه ایران در میان ۱۸ کشور خاورمیانه و شمال آفریقا ۷ و در کل جهان ۱۰۴ شده است.
امتیاز ایران از نظر ریسک اقتصادی بلندمدت در سال ۲۰۲۱ برابر ۴۶/۳ امتیاز بود که در نهایت رتبه ۱۱۵ در میان ۲۰۱ کشور بررسی شده را برای ایران رقم زد. در میان ۱۸ کشور منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نیز ایران رتبه‌ای بهتر از جایگاه هشتم ندارد.
تصویر صفحه ۴۴ گزارش سه ماهه چهارم ۲۰۲۰ موسسه فیچ/ امتیاز و رتبه ریسک اقتصادی کوتاه‌مدت و بلندمدت ایران
از سوی دیگر وب سایت «تریدینگ اکونومیکس» خلاصه‌ای مقایسه‌ای از رتبه‌بندی این موسسات اعتبار سنجی از ریسک اعتباری کشورها یا سهام شرکت‌ها و بازارهای مختلف را گردآوری میکند که محدود به موسسات فیچ، مودیز و استاندارد اند پور نیست و گزارش‌ها و رتبه‌بندی دیگر موسسات اعتبارسنجی معتبر جهانی نیز در این وب سایت بازنشر می‌شوند.
در این وبسایت نیز نامی از ایران در فهرست ریسک اعتباری کشورهای جهان مشاهده نمی‌شود، اما در صفحه مربوط به ایران در این وبسایت، امتیاز ریسک اعتباری ایران ۱۵ از ۱۰۰ ثبت شده است. در واقع ایران در با این امتیاز در میان کشورهایی «به شدت نامطمئن» این وب‌سات قرار دارد.
جمع‌بندی
ابراهیم رئیسی می‌گوید: «امروز جمهوری اسلامی جز امن‌ترین مکان‌ها برای سرمایه‌گذاری اقتصادی است.»
مبنا و معیار سنجش امنیت سرمایه‌گذاری کشورها، درجه‌ای است که از سوی موسسات معتبر اعتبارسنجی محاسبه می‌شود. مهم‌ترین موسسات معتبر اعتبارسنجی مثل فیچ و مودیز سال‌ها است ایران را از لیست درجه‌بندی اعتباری حذف کرده‌اند، اما موسسه فیچ در گزارش‌های فصلی خود همچنان امتیاز و رتبه ایران از نظر ریسک سیاسی و اقتصادی را منتشر میکند.
در گزارش سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۰ فیچ، ایران از نظر ریسک سیاسی کوتاه‌مدت در رتبه ۸ منطقه و ۱۱۰ جهان قرار دارد.
از نظر ریسک سیاسی بلندمدت رتبه ایران در خاورمیانه ۱۳ و در جهان ۱۳۱ است.
از نظر ریسک اقتصادی کوتاه‌مدت رتبه ایران در خاورمیانه و شمال آفریقا ۷ و در جهان ۱۰۴ ارزیابی شده است.
از نظر ریسک اقتصادی بلندمدت نیز ایران در رتبه ۸ منطقه و ۱۱۵ قرار دارد.
با این حساب روشن است بر خلاف ادعای ابراهیم رئیسی وضعیت ایران از نظر ریسک سیاسی و اقتصادی خوب نیست. حتی در مقایسه با کشورهای منطقه هم تعریف چندانی ندارد. با این اوصاف این ادعا که «امروز جمهوری اسلامی جز امن‌ترین مکان‌ها برای سرمایه‌گذاری اقتصادی است» بی‌پایه و اساس است و فکت‌نامه به آن نشان «نادرست» می‌دهد.