آیا قیمت مسکن طی سه سال ۶ برابر شده است؟

سعید جلیلی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم می‌گوید: «قیمت مسکن طی سه سال ۶ برابر شده است.» 

آقای جلیلی که در حال حاضر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و نماینده رهبر جمهوری اسلامی در شورای عالی امنیت است در یک گفت‌وگوی انتخاباتی با عنوان «روایت یازدهم: مسکن» گفته است: 

«اینکه شما در بازه زمانی سه سال، قیمت مسکن شش برابر بشود، اینجا دولت چه نقشی داشته؟ مجلس چه نقشی داشته اینکه قیمت [مسکن] شش برابر بشود، این رقم کمی نیست، آن هم در سه سال، آن هم در زمانی که همین آقایان مسئولیت‌های بزرگ داشتند و باید بگویند چه نقشی ایفا کردند؟» 

اما آیا این ادعا درست است؟ 

پیش از هر چیز باید ببینیم منظور آقای جلیلی از ۳ سال، کدام دوره زمانی است؟ او در سخنان خود در این ویدیوی تبلیغاتی به دوره زمانی روشنی که چنین تحولات قیمتی در آن رخ داده، ارایه نمی‌کند تا بدانیم شش برابرشدن قیمت‌های مورد نظر او در کدام سه سال اتفاق افتاده است.

در مرحله بعد باید محدوده جغرافیایی افزایش قیمت مسکن مشخص باشد، اینکه ۶ برابر شدن قیمت مسکن که سعید جلیلی از آن سخن گفته مربوط به افزایش متوسط قیمت مسکن در کل مناطق شهری ایران است یا اینکه صرفا ناظر به تحولات قیمتی در محدوده شهر تهران است.

به رغم آنکه در سخنان سعید جلیلی نه دوره زمانی سه ساله ادعا شده و نه محدوده جغرافیایی این تحولات قیمتی و شش برابر شدن قیمت مسکن روشن نیست، اما تلاش می‌کنیم با بررسی تغییرات قیمتی بر اساس آمارهای موجود در در دوره‌های زمانی مختلف و در دو سطح جغرافیایی شهر تهران و مناطق شهری ایران بررسی کنیم.

تغییرات قیمت مسکن تهران بر اساس آمار بانک مرکزی

بانک مرکزی هر ماه «گزارش تحولات بازار معاملات مسکن شهر تهران» را منتشر می‌کند که نتایج آن از ابتدای سال ۱۳۹۶ تا اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ روی وب‌سایت بانک مرکزی در دسترس است.

اگر از این داده‌ها میانگین سالانه بگیریم به این نتیجه می‌رسیم قیمت یک متر مربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی شهر تهران در سال ۱۳۹۶ به حدود ۴ میلیون و ۸۹۹ هزار تومان و در سال ۹۹ یعنی سه سال بعد به ۲۳ میلیون و ۸۶۶ هزار تومان بوده است. این نشان می‌دهد قیمت مسکن در پایتخت طی این مدت رشد ۳۸۷ درصدی داشته یا ۴/۸ برابر شده است. 

اما بانک مرکزی ایران اطلاعات تحولات قیمتی زیربنای مسکونی در دو ماه نخست امسال نیز را منتشر کرده است و اگر یافته‌های قیمتی این دو ماه را در این محاسبات دخالت دهیم معلوم می‌شود که میانگین هر متر مربع زیربنای مسکونی دادوستد شده در شهر تهران در این دو ماهه به حدودا ۲۹ میلیون و ۶۰ هزار تومان رسیده است، مقایسه این رقم با میانگین قیمت در سال ۹۶ نشان می‌دهد که در این دوره زمانی اندکی بیش از سه ساله، قیمت یک مترمربع زیربنای مسکونی در پایتخت ایران تقریبا شش برابر (۵/۹) شده و به عبارتی ۴۹۳ درصد رشد کرده است.

علاوه بر این بیشترین تورم قیمت مسکن در پاییز پارسال اتفاق افتاده است. اگر قیمت مسکن در مهر و آبان ۹۹ را به نسبت مدت مشابه در سال ۹۶ محاسبه کنیم اعداد حاصل نزدیک به آمار آقای جلیلی خواهد شد. یعنی متوسط قیمت خانه در این دو ماه دقیقا ۵/۶ برابر متوسط قیمت خانه در مهر و آبان ۹۶ بوده است. 

تغییرات قیمت مسکن تهران بر اساس گزارش‌های مرکز آمار

بر اساس گزارش‌های مرکز آمار ایران از «اطلاعات قیمت و اجاره مسکن شهر تهران» میانگین قیمت هر مترمربع زیربنای مسکونی در شهر تهران در سال ۱۳۹۲ که سال آغاز به کار دولت نخست حسن روحانی بود، بیش از ۳ میلیون و ۷۷۳ هزار تومان گزارش شد، چهار سال بعد و در پایان دولت اول حسن روحانی در سال ۱۳۹۶، متوسط قیمت هر مترمربع زیربنای مسکونی در شهر تهران به ۵ میلیون و ۷۸ هزار تومان رسید که رشدی ۳۵ درصدی را تجربه کرد.    

مرکز آمار ایران اطلاعات قیمت و اجاره مسکن شهر تهران تا فصل پاییز پارسال را منتشر کرده است و با این حساب میانگین قیمت سالانه پارسال در دست نیست، اما مقایسه میانگین قیمت یک متر مربع زیربنای مسکونی در شهر تهران در سه فصل پارسال در مقایسه با متوسط قیمت هر مترمربع زیربنای مسکونی در پایتخت در سال ۹۶ بیانگر رشد ۳۷۱ درصدی است. به عبارتی متوسط قیمت مسکن در سال ۹۹ نزدیک به ۵ برابر سال ۹۶ است. 

اما اگر قیمت فصل پاییز ۹۹ را به نسبت فصل مشابه سال ۹۶ حساب کنیم باز هم به نسبت ۵/۶ برابر می‌رسیم که نزدیک به آمار آقای جلیلی است. 

تغییرات قیمت مسکن در مناطق شهری کل کشور

گزارش دیگر مرکز آمار ایران «اطلاعات قیمت و اجاره مسکن نقاط شهری کشور» است که فصل به فصل منتشر می‌شود. بر اساس اطلاعات و یافته‌های این گزارش متوسط هر مترمربع زیربنای مسکونی در نقاط شهری ایران در سال ۹۲ به یک میلیون و ۴۳۵ هزار و ۹۵۰ تومان می‌رسید، در سال ۹۶ یعنی پایان دولت اول حسن روحانی میانگین قیمت هر مترمربع زیربنای مسکونی در نقاط شهری ایران به بیش از یک میلیون و ۶۲۴ هزار تومان رسید که از افزایش ۱۳ درصدی در آن چهار سال خبر می‌داد.

روند تغییرات قیمت مسکن در نقاط شهری ایران در دوره دولت دوم حسن روحانی را بر اساس گزارش های مرکز آمار ایران تا نیمه نخست ۹۹ می توان دنبال کرد. بر این اساس میانگین قیمت هر مترمربع زیربنای مسکونی در نقاط شهری ایران در نیمه نخست پارسال به بیش از ۶ میلیون و ۴۵۹ هزار تومان بالغ شد. مقایسه این رقم با میانگین قیمت در سال ۹۶، افزایشی ۲۹۸ درصدی داشت.

بر این اساس، متوسط قیمت هر مترمربع زیربنای مسکونی در نقاط شهری ایران در مقایسه با قیمت‌های سال ۹۶، حدود ۳/۹ برابر شد. حال اگر مبدا مقایسه را سال آغاز به کار حسن روحانی در سال ۹۲ در نظر بگیریم و قیمت‌های نیمه اول سال ۹۹ را با آن سال مقایسه کنیم، ملاحظه می‌شود که میانگین قیمت هر مترمربع زیربنای مسکونی در نقاط شهری ایران در این دوره هفت ساله، نزدیک به ۴/۵ برابر شده و ۳۵۰ درصد رشد داشته است.

با این حساب به روایت مرکز آمار ایران از تغییرات متوسط قیمت زیربنای مسکونی در نقاط شهری ایران حتی از ابتدای آغاز به کار دولت حسن روحانی در سال ۹۲ تا نیمه نخست پارسال، شش برابر رشد نکرده است. 

جمع‌بندی

سعید جلیلی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم می‌گوید: «قیمت مسکن طی سه سال ۶ برابر شده است.» 

این ادعا اگرچه دقیق و درست نیست، اما دست کم در مورد تهران، فاصله چندانی با واقعیت ندارد. 

طبق آمارهای بانک مرکزی میانگین قیمت مسکن در تهران سال ۱۳۹۹ حدود ۵ برابر سال ۱۳۹۶ است، اما اگر قیمت مسکن در برخی ماه‌ها را به نسبت مدت مشابه سه سال قبل مقایسه کنیم به اعدادی نزدیک به آنچه آقای جلیلی گفته می‌رسیم. به طور مشخص قیمت هر متر مربع مسکن در تهران در مهر و آبان ۹۹ حدود ۵/۶ برابر قیمت‌ها در مهر و آبان ۹۶ است.

این نسبت با گزارش‌های فصلی مرکز آمار هم هم‌خوانی دارد، به طوری که میانگین قیمت یک متر خانه در تهران در پاییز ۹۹ دقیقا ۵/۶ برابر پاییز ۹۶ و میانگین قیمت متوسط سال ۹۹ حدود ۵ برابر متوسط سال ۹۶ است. 

میزان افزایش قیمت مسکن در سایر مناطق کشور به اندازه تهران نبوده است. طبق گزارش‌های مرکز آمار متوسط قیمت مسکن در مناطق شهری کل کشور در نیمه نخست سال ۹۹ حدود ۴ برابر نیمه نخست سال ۹۶ است. 

با این اوصاف فکت‌نامه به این گفته سعید جلیلی که «قیمت مسکن طی سه سال ۶ برابر شده است»، نشان «نیمه‌درست» می‌دهد.