کپسول‌های میخ‌دار

اخیرا ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان و کانال‌های تلگرامی در حال دست به دست شدن است با این مضمون که «کپسول‌هایی وارد بازار شده‌اند که داخل آنها میخ‌های فولادی کوچک جاسازی شده است». 

?s=20

 

 تا زمان انتشار این گزارش، دست‌کم ۱۱ کانال تلگرامی پرمخاطب این ویدیو را همراه با یک متن ثابت منتشر شده‌اند. 

«کپسول های وارد بازار شده اند که داخل آنها پر از میخ های فولادی کوچک است که فرد در صورت خوردن آن به احتمال زیاد با زخم روده و معده روبرو و در انتها می میرد! لطفا در سطح وسیع اطلاع رسانی کنید تا مردم متوجه باشند و قبل از خوردن کپسول محتویات داخل آن را چک کنند»

در این متن از مردم خواسته شده  این پست را «در سطح وسیع اطلاع‌رسانی» کنند، اما ماجرای این ویدئو چیست؟

آیا این ویدئو مربوط به ایران است؟ 

خیر. در این ویدئوها فردی  کپسولی را از بسته در می‌آورد و آن را باز می‌کند و داخل آن را نشان می‌دهد که حاوی میخ‌های کوچک است. 

برخی از این ویدئوها صدا دارند و فردی که کپسول را باز می‌کند مطالبی به زبان هندی می‌گوید. بنابراین مشخص است که ویدیو در ایران ضبط نشده است. برخی از کانال‌ها هم صدای ویدئو را حذف کرده‌اند که ممکن است مخاطب را به اشتباه بیندازد که فیلم در ایران ضبط شده است. 

آیا این ویدئو خارج از ایران هم پخش شده؟ 

بله. پیش از ایران، این ویدئو دست کم در دو کشور هند و قزاقستان نیز پخش شده و در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها دست به دست چرخیده است.

&t=14s

وب‌سایت درستی‌سنجی «بوم‌لایو» که از وبسایت‌های فعال فکت‌چکینگ در هند است، در تاریخ سوم مارس امسال (۱۳ اسفند ۹۹) گزارشی درباره این ویدیو منتشر کرده است. 

حدود یک ماه پیش در هند شایعه شده بود که این کپسول‌ها را مسلمانان برای کشتن هندوها درست کرده‌اند. در یکی از دو ویدیویی که پشت هم تدوین شده‌اند نام تجاری شرکت‌ داروسازی کپسول به زبان اردو هم نوشته شده است و فردی به زبان روسی روی آن صحبت می‌کند. 

در این ویدیو نام  «Esoral» را دید که داروی برای ریفلاکس معده است و توسط یک شرکت داروسازی در کراچی پاکستان تولید می‌شود. 

فکت‌چکرهای سایت بوم‌لایو با این شرکت‌ تماس گرفتند. این شرکت اطمینان داده بود که کپسول‌های حاوی میخ تولید و عرضه نکرده و از ماجرای این ویدئو اظهار بی‌اطلاعی کرده بود. 

فکت‌چکرهای هندی با جست‌وجوی کلیدواژه‌ها، ویدیوی مشابه دیگری پیدا کردند که کمی پیش‌تر در خارج از هند ساخته شده است. در این ویدئو نیز فردی که به زبان روسی حرف می‌زند کپسولی را باز می‌کند که تعدادی میخ در آنها تعبیه شده است. 

اتفاقا در پست‌هایی که در کانال های تلگرامی و شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان منتشر شده‌اند، این بخش هم به ویدئوی هندی وصل شده و روی آن موسیقی گذاشته شده است. 

دست آخر نویسندگان مقاله نوشته‌اند،‌با اینکه نمی‌دانند این کپسول‌ها کجا و به چه منظوری تهیه شده‌اند، اما به خوانندگان خود اطمینان داده‌اند که چنین چیزی در هند ساخته نشده است. 

علاوه بر این سایت Stop Fake در قزاقستان نیز در تاریخ ۱۷ فوریه ۲۰۲۱ (۲۹ بهمن ۹۹) مطلبی درباره شایعه‌ کپسول‌های میخ‌دار منتشر کرده که از طریق شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان در این کشور دست به دست شده‌اند. 

آیا در ایران کپسول‌های میخ‌دار پیدا شده؟ 

ما نمی‌دانیم این ویدیوها و کپسول‌ها را چه کسانی به چه منظوری ساخته‌‌ و از آنها فیلم‌برداری کرده‌اند، اما می‌دانیم که فیلم‌های پخش شده هیچ ارتباطی با ایران ندارند. همچنین می‌دانیم که تا کنون هیچ خبر رسمی یا غیررسمی درباره پیدا شدن کپسول‌های میخ‌دار در ایران گزارش نشده ادعاهای مطرح شده در این باره بی‌اساس و «نادرست» بوده‌اند. 

جمع‌بندی 

اخیرا ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان و کانال‌های تلگرامی در حال دست به دست شدن است با این مضمون که «کپسول‌هایی وارد بازار شده‌اند که داخل آنها میخ‌های فولادی کوچک جاسازی شده است». 

این ویدئو مربوط به ایران نیست و پیش‌تر در شبکه‌های اجتماعی هند با عنوان «توطئه مسلمانان برای کشتن هندوها» چرخیده است. فکت‌چکرهای هندی دنبال موضوع رفته‌اند و ماجرا را تا شرکت سازنده‌ای که نامش روی کپسول درج شده دنبال کرده‌اند. آنها در فرایند تحقیق متوجه شدند بخشی از فیلم پیش از مطرح شدن در هند به زبان روسی منتشر شده است. 

معلوم نیست این ویدیوها و کپسول‌ها را چه کسانی به چه منظوری ساخته‌‌‌اند، اما روشن است این فیلم‌ها هیچ ارتباطی با ایران ندارند. تا کنون هیچ خبر رسمی یا غیررسمی یا شایعه‌ای فراگیر درباره پیدا شدن کپسول‌های میخ‌دار در ایران گزارش نشده است. 

بنابراین فکت‌نامه این شایعه را که «کپسول‌هایی وارد بازار شده‌اند که داخل آنها میخ‌های فولادی کوچک جاسازی شده است» بی‌اساس می‌داند و به آن نشان «نادرست» می‌دهد.