شبکه‌های اجتماعی
تلگرام، توییتر، اینستاگرام، فیسبوک،...
بو کردن ویکس جلوی ابتلا به کرونا را می‌گیرد.
نادرست
آیا ویکس جلوی ابتلا به کرونا را می‌گیرد؟
ویدئویی که در شبکه‌های اجتماعی ایرانی دست به دست می‌شود، ادعا می‌کند با بو کردن ویکس و کافور می‌توان جلوی ورود ویروس کرونا به بدن را گرفت یا آن را ضعیف کرد. فردی که در این ویدئو خود را به عنوان پزشک معرفی می‌کند به بینندگان توصیه می‌کند ویکس را در یک ظرف آب گرم بریزند و هر نیم ساعت یا یک ساعت آن را بو کنند تا کرونا نگیرند. در این مطلب، این ادعا را بررسی می‌کنیم.
ادعا چیست؟
فردی که به نظر می‌رسد خود را پزشک معرفی می‌کند در این ویدئو ادعا می‌کند که می‌خواهد «راهکاری ساده برای کم‌اثرکردن یا بی‌اثر کردن کرونا بدهد.» این فرد ادعا می‌کند با وجود اینکه بیماری کرونا هنوز ناشناخته است اما راه‌حل درمان آن مشابه سایر بیماری‌های مشابه است.
او در ادامه به کافور اشاره می‌کند و آن را یکی از مواد طبیعی دنیا می‌داند که طبع سردی دارد. او می‌گوید: «از آنجایی که ویروس‌ها و میکروب‌ها هوازی هستند وقتی بوی کافور به آنها می‌رسد، علیل و ذلیل شده و خیلی از این ویروس‌ها می‌میرند چون طبع سرد برایشان کشنده است.»
این فرد در ادامه توصیه می‌کند افراد داروی ویکس Vicks را داخل آب گرم بریزند زیرا این دارو، کافور دارد. او ادعا می‌کند وقتی بوی ویکس داخل بدن می‌رود، باعث گرم‌شدن بدن شده و این موضوع، سیستم دفاعی بدن را تقویت می‌کند. او در پایان ویدئو می‌گوید: «این بهترین راه پیشگیری از ابتلا به کرونا است. بو کردن ویکس باعث می‌شود که ویروس وارد نشود یا باعث می‌شود که ویروس تضعیف شود.»
آیا ویکس و کافور تاثیری در پیشگیری یا درمان کرونا دارد؟
خیر. تا آنجا که ما گشتیم هیچ پژوهش علمی معتبری پیدا نکردیم که ادعای تاثیر ویکس در درمان یا پیشگیری از کرونا را تایید کند. گزارش‌هایی که در روزنامه‌های ایران منتشر شده نشان می‌دهد این ویدئو و احتمالا مطالب مشابهی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، باعث شده بسیاری گمان کنند با بو کردن ویکس یا بخور آن می‌توانند جلوی ابتلا به کووید ۱۹ را بگیرند و مردم برای تهیه ویکس به داروخانه‌ها مراجعه می‌کنند. این کار در مقطعی باعث شده ویکس در داروخانه‌های ایران کم‌یاب شود.
آیا استفاده از ویکس می تواند خطرناک باشد؟
بله. استفاده مداوم از ویکس می‌تواند باعث ایجاد بیماری تنفسی شود. مرکز پزشکی دانشگاه MIT در پاسخ به سوالی درباره تاثیر ویکس بر کرونا می‌نویسد: «استفاده از ویکس برای درمان کووید ۱۹ در عمل بی‌تاثیر است و حتی می‌تواند شما را بسیار بیمار کند.» این مرکز پزشکی توضیح می‌دهد که هر چند ویکس می‌تواند برای کاهش علائم سرماخوردگی یا گرم‌کردن پوست شما به کار رود اما اینکه بخواهید ویکس را مدام بو کنید، خطر ابتلا به بیماری «Exogenous Lipoid Pneumonia» یا به اختصار ELP را به همراه دارد؛ یک بیماری تنفسی شبیه آسم. این مرکز می‌گوید موادی که درون داروی ویکس قرار دارند می‌تواند عارضه‌ای ریوی را به وجود آورد که اثرات آن شبیه به کووید۱۹ است. این مرکز می‌گوید مصرف کم ویکس برای دردهای موضعی روی پوست یا حتی بخور کردن آن می‌تواند به شما برای سرماخوردگی یا آنلفوانزا کمک کند اما «اگر می‌خواهید برای جلوگیری از انتشار کووید ۱۹ اقدامی بکنید، ویکس را زمین بگذارید و دست‌هایتان را با صابون بشویید.»
آیا حل کردن ویکس در آب گرم خطرناک است؟
بله. در سایت Vicks که تولیدکننده اصلی و صاحب برند این دارو است، هیچ اشاره‌ای به موثر بودن آن برای کووید ۱۹ نشده است. اما در در بخش سوالات متداول این سایت هشدار داده شده «ویکس را در آب داغ حل نکنید.» همچنین گفته شده: «برای استفاده بیش از سه بار در روز (برای دردهای موضعی) اجازه پزشک بگیرید.»
نهادهای معتبر علمی چه می‌گویند؟
مراجعه به سایت‌های رسمی سلامت نیز، به ما کمک می‌کند تا به این سوال پاسخ دهیم که آیا به لحاظ علمی، بو کردن ویکس می‌تواند جلوی ویروس کرونا را بگیرد یا نه. به عنوان مثال وزارت بهداشت کانادا، سرویس سلامت همگانی بریتانیا NHS و همچنین مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا در توصیه‌های خود برای جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا، رعایت فاصله اجتماعی، شستن دست‌ها و استفاده از ماسک را پیشنهاد کرده‌اند. سازمان بهداشت جهانی نیز به صورت مشخص در بخشی که باورهای نادرست اشاره می‌کند اعلام کرده است هنوز هیچ درمان و دارویی برای کووید ۱۹ شناخته نشده است.
جمع‌بندی
ویدئویی که در آن یک فرد خود را به عنوان پزشک معرفی می‌کند و به مردم می‌گوید با بو کردن ویکس حل شده در آب گرم، می‌توانند جلوی ابتلا به کووید ۱۹ را بگیرند، حاوی اطلاعات بی‌پایه و بی‌اساس است. تا آنجایی که ما گشتیم سند معتبر علمی در تایید این ادعا پیدا نکردیم.
به گفته منابع معتبر دانشگاهی ویکس برای پیشگیری یا درمان کووید ۱۹ بی‌تاثیر است و حتی می‌تواند خطرناک هم باشد. بخش پزشکی دانشگاه MIT هشدار داده‌‌اند «هر چند ویکس می‌تواند برای کاهش علائم سرماخوردگی یا گرم‌کردن پوست شما به کار رود اما اینکه بخواهید ویکس را مدام بو کنید، خطر ابتلا به بیماری تنفسی ELP را به همراه این مرکز می‌گوید موادی که درون داروی ویکس قرار دارند می‌تواند عارضه‌ای ریوی را به وجود آورد که اثرات آن شبیه به کووید۱۹ است.»
شرکت سازنده ویکس هم درباره حل کردن ویکس در آب گرم هشدار داده و گفته مصرف بیش از دو، سه بار در روز، حتما باید با تجویز پزشک باشد.
نهادهای رسمی و بین‌المللی پزشکی و سلامت نیز مشخصا می‌گویند هیچ ماده و دارویی برای درمان کرونا به وجود نیامده است. بنابراین به این ادعا که ویکس می‌تواند جلوی ابتلا به کرونا را بگیرد نشان «نادرست» می‌دهیم.