تصاویر برخورد موشک به محل انفجار در بیروت

بعد از انفجار روز ۱۴ مرداد ۱۳۹۹ در بندر بیروت، تصاویری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که مدعی است تصویر برخورد یک شی، شبیه موشک یا راکت را در لحظه انفجار ثبت و ضبط کرده است. 

این تصاویر جعلی و ساختگی‌اند. ما تلاش کردیم دیروز در شبکه‌های اجتماعی توضیحاتی در این باره به مخاطبان بدهیم. برخی رسانه‌های معتبر نیز گزارش‌هایی در این باره منتشر کرده‌اند. از جمله سایت بلینگ‌کت که یکی از معتبرترین مراجع اعتبارسنجی تصاویر در دنیا است، در گزارش مفصلی که امروز منتشر شده ساختگی بودن این تصاویر را یک به یک اثبات کرده است. سایت بلینگ‌کت همان سایتی است که در زمان حمله موشکی سپاه پاسداران به هواپیمای مسافربری در تهران با تطبیق زمانی و مکانی تصاویر ضبط شده، صحت ویدئوهای منتشر شده از شلیک به هواپیما را تایید کرده بود. 

ویدئوی اول 

در این ویدئو که به نظر می‌رسد که فونت فارسی روی آن نشان می‌دهد یا در ایران ساخته شده یا توسط ایرانیان در خارج از کشور، مدعی است که تصویر یک موشک را درست در لحظه انفجار شکار کرده است.

دیروز در توییتر نوشتیم  «این فیلم به طور آشکاری ساختگی است». اینکه با نسخه‌های دیگر موجود از این فیلم همخوانی ندارد یک طرف، ابعاد غول‌آسای موشک و نحوه جاسازی آن در ویدئو یک طرف دیگر.  

پژوهشگران بلینگ‌کت با حوصله، سرعت فیلم را تا یک‌دوم و یک‌چهارم کاهش داده‌اند. با این کار پیدا است که افرادی که ویدئو را دستکاری کرده‌اند، بعد از جاسازی تصویر موشک روی دو فریم اولیه آن را در فریم‌های بعدی دنبال نکرده‌اند. 

ویدئوی دوم 

ویدئوی دوم با طرح این ادعا که توسط «دوربین حرارتی» ضبط شده باعث شد برخی به اشتباه بیفتند. این در حالی است که آنچه نمایش داده می‌شد، تصویر نگاتیو شده ویدئوی اصلی بود. به سادگی می‌تواند با استفاده از دم‌دستی‌ترین ابزارهای آنلاین از فیلتر نگاتیو استفاده کرد. 

دیروز در این‌باره در توییتر مختصرا توضیح دادیم. تصویر به شکل واضحی با موبایل فیلمبرداری شده. رنگ و نوع پردازش دوربین حرارتی متفاوت از آن چیزی است که منتشر شده است. علاوه بر این فیلم اصلی به تعداد قابل ملاحظه‌ای پیش از پخش ویدئوی جعلی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شده و در دسترس بوده است. 

سایت بلینگ‌کت این ویدئوی ساختگی را با نسخه اصلی آن روی سه سرعت با هم مقایسه کرده است. ملاحظه می‌کنید خبری از یک موشک واقعی نیست. 

یک نمونه جعلی دیگر ویدئوی نگاتیو دیگری است که ساختگی بودن آن در ویدئوی پایین کاملا مشخص و پیدا است. 

ویدئوی سوم

ویدئوی سوم هم تصویر پرنده‌ای است که برخی به اشتباه گمان کردند که ممکن است موشک باشد. اگر سرعت ویدئو را کم کنیم روشن خواهد بود که آنچه دیده شده یک پرنده است و قطعا موشک نیست. 

بلینگ‌کت این کار را هم انجام داده و ویدئوی دیگری ساخته که نشان می‌دهد چطور یک پرنده مخاطبان را به اشتباه می‌اندازد. 

جمع‌بندی

تا امروز تصاویر بسیار زیادی از انفجار بیروت در رسانه‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. از جمله برخی تصاویر دستکاری شده که در آنها ادعا شده تصویر برخورد یک شی به محل انفجار را شکار کرده‌اند. اگر راکت یا موشکی در کار بود، قاعدتا باید در اغلب ویدئوها نشانی از آن دیده می‌شد، نه اینکه فقط در یک سری تصویر که به عمد دستکاری شده‌اند دیده شود. 

ما نمی‌دانیم دقیقا انگیزه ساختن این تصاویر جعلی چه بوده، اما می‌دانیم بسیاری از مخاطبان، از جمله برخی رسانه‌ها، روزنامه‌نگاران و شخصیت‌های سیاسی به محض دیدن تصاویر به اشتباه افتاده‌ و دنبال‌کنندگانشان را هم به اشتباه انداخته‌اند. 

هنوز سوال‌ها و ابهام‌های زیادی درباره انفجار بزرگ بیروت وجود دارد، اما آنچه قطعیت دارد  این است که تصاویری که به عنوان سند حمله موشکی منتشر شده، بی‌اعتبار و جعلی‌اند. فکت‌نامه روی این تصاویر مُهر «نادرست» می‌زند.