رشد پایه پولی در سال ۹۸ چقدر بوده است؟

عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی ایران روز جمعه، ۱۳ تیرماه در صفحه اینستاگرام خود نوشت: 

«رشد پایه پولی سال گذشته بیش از متوسط ۵۰ سال اقتصاد بوده است. اما، علیرغم كسرى بودجه قابل توجه دولت، فاصله چندانی با آن متوسط نداشته است و رشد ۸.۸ درصد آن در سه ماههٔ اول سال٩٩ نیز، چندان فاصله معناداری با رشدهای فصلی سال‌های قبل ندارد.»

/?utm_source=ig_web_copy_link

میانگین رشد پایه پولی در نیم قرن اخیر در ایران چقدر بوده است؟ آیا نرخ رشد پایه پولی در سال گذشته نزدیک به میانگین نرخ باندمدت این شاخص است؟ رشد پایه پولی در بهار امسال با نرخ رشد آن در فصول مشابه سال‌های قبل چقدر تفاوت داشته است؟ فکت‌نامه در این گزارش می‌کوشد با استناد به آمارهای رسمی به این پرسش‌ها پاسخ دهد.

میانگین نرخ رشد پایه پولی در ۵۰ سال گذشته چقدر است؟

برای مقایسه نرخ رشد پایه پولی در سال ۹۸ با میانگین بلند مدت تغییرات پایه پولی ابتدا باید میانگین نرخ رشد پایه پولی را محاسبه کرد،

در وب سایت بانک مرکزی ایران در بخش بانک اطلاعات سری‌های زمانی اقتصادی رقم پایه پولی از سال ۱۳۵۲ تا سال ۱۳۹۶ درج شده است. رقم پایه پولی در سال‌های ۱۳۹۷ و ۹۸ نیز در گزارش‌های دیگر بانک مرکزی قابل استخراج است.

میانگین نرخ رشد پایه پولی در بازه زمانی ۱۳۵۲ تا ۱۳۹۸ که شامل یک دوره ۴۷ ساله می‌شود برابر ۲۴/۵ درصد است. بیشترین رشد پایه در سال ۱۳۵۳ رخ داده که در طول یک سال ۶۵ درصد به پایه پولی کشور اضافه شده است. میزان رشد پایه پولی در سال گذشته یک سوم بیشتر از میانگین دوازدهمین رکورد بزرگ در تاریخچه ۴۷ ساله آمار پایه پولی در ایران است.

نرخ رشد پایه پولی در سال ۱۳۹۸ چقدر بوده است؟

براساس جدیدترین گزارش بانک مرکزی از گزیده آمارهای اقتصادی بخش پولی و بانکی، پایه پولی در سال ۹۸ با رشد ۳۲.۷ درصدی نسبت به سال قبل از آن به رقم ۳۵۲.۵ هزار میلیارد تومان رسید.

مقایسه نرخ رشد پایه پولی در سال ۹۸ (۳۲.۷ درصد) با میانگین نرخ رشد پایه پولی در ۴۷ سال گذشته (۲۴.۵ درصد)، نشان می‌دهد که پایه پولی در سال گذشته با شدتی به میزان ۸.۲ واحد درصد بیشتر، رشد کرده است. 

 

بخش دیگری از نوشته اینستاگرامی عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی ایران متناظر به رشد پایه پولی در بهار امسال است که معتقد است رشد پایه پولی در بهار امسال «فاصله معناداری با رشد فصلی سال‌های قبل نداشته است».

نرخ رشد پایه پولی در بهار ۱۳۹۹ چقدر بوده است؟

بر اساس گزارش بانک مرکزی ایران رقم پایه پولی در پایان خردادماه امسال به ۳۸۳.۵ هزار میلیارد تومان رسید که در مقایسه با رقم پایه پولی در پایان سال ۹۷، رشدی ۸.۸ درصدی را تجربه کرد.

از آنجاییکه نرخ رشد پایه پولی به طور معمول در نیمه دوم هر سال به ویژه زمستان هر سال، شدیدتر از دیگر فصل‌هاست برای حذف اثر ردپای فصلی بهتر  است تا نرخ رشد پایه پولی در بهار امسال با رشد پایه پولی با فصل‌های مشابه سال‌های گذشته مقایسه شود.

نرخ رشد پایه پولی در بهار سال‌های قبل چقدر بوده است؟

 در جدول زیر نرخ رشد پایه پولی در بهار سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ آمده است. از مقایسه نرخ رشد پایه پولی در بهار سال‌های دهه ۹۰ چنین برمی‌آید که بالاترین نرخ رشد پایه پولی مربوط به بهار ۹۹ بوده است.

میانگین نرخ رشد پایه پولی در بهار سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ کمتر از ۴ درصد است. در حالی که نرخ رشد پایه پولی در بهار امسال ۸/۸ درصد بوده است. در واقع نرخ رشد سالانه پایه پولی در بهار ۱۳۹۹ بیش از دو برابر بیشتر از نرخ رشد سالانه پایه پولی در بهار ۱۰ سال گذشته و ۱/۶ برابر بیشتر از بالاترین رقم مربوط به بهار ۱۳۹۱ است. در واقع برخلاف ادعای رییس کل بانک مرکزی آنچه در بهار امسال اتفاق افتاده «فاصله‌ای معنادار» با شرایط ۱۰ سال گذشته دارد. 

 

جمع‌بندی

عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی می‌گوید رشد پایه پولی نه در سال گذشته و نه در بهار امسال اختلاف معناداری با میانگین رشد پایه پولی ندارد.»

اما بررسی داده‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد میانگین نرخ رشد پایه پولی از سال ۱۳۵۲ تا ۱۳۹۸ ۲۴/۵ درصد و در سال گذشته ۳۲/۷ درصد بوده است. به عبارتی میزان رشد پایه پولی یک سوم بیش از میانگین رشد ۴۷ سال گذشته است. 

از آن سو بازخوانی تغییرات سالانه رشد پایه پولی در فصل بهار ۱۰ سال گذشته نشان می‌دهد میزان رشد پایه پولی در بهار ۱۳۹۹ بیش از ۲ برابر بیشتر از میانگین ۱۰ ساله و ۱/۶ برابر بیشتر از رکورد قبلی است. 

با این حساب «فکت‌نامه» این ادعای عبدالناصر همتی را که «رشد پایه پولی سال ۱۳۹۸ فاصله چندانی با متوسط ۵۰ ساله ندارد» نشان نادرست می‌دهد.