کرونا باکتری نیست و کووید۱۹ را نمی‌توان با آنتی‌بیوتیک درمان کرد.

یک مقاله سراسر دروغ با اطلاعات جعلی، مدتی است در شبکه‌های اجتماعی انگلیسی‌زبان و در فضای مجازی فارسی دست‌به‌دست می‌شود؛ مطلبی که با جعل نظراتی منتسب به پزشکان ایتالیایی ادعا می‌کند کووید ۱۹ «باعث لختگی خون می‌شود» و بر خلاف یافته‌های علمی موجود، «ویروس نیست بلکه یک باکتری است». در این مطلب به سراغ بررسی این ادعا می‌رویم.

یک پست پرخواننده در شبکه‌های اجتماعی، اطلاعات نادرستی را درباره ماهیت و علت بروز کووید ۱۹ رواج می‌دهد؛ اینکه کووید ۱۹ باعث لخته‌شدن خون به وجود می‌آید و یک بیماری باکتریایی است.

یکی از ادعاهای این مطلب به این شرح است: «ایتالیا موفق به شکست‌دادن بیماری موسوم به کووید ۱۹ شد؛ مشکلی که چیزی نیست جز انعقاد درون‌رگی منتشر (لختگی خون). پزشکان ایتالیایی با سرپیچی از دستورات سازمان بهداشت جهانی، اقدام به کالبدشکافی از اجساد فوت‌کرده بر اثر کرونا کردند و آنچه دریافتند این بود که این عارضه نه یک ویروس بلکه یک باکتری است که باعث مرگ و به وجود آمدن لخته خون می‌شود.»

این مطلب نادرست در ادامه ادعاهای خود می‌نویسد که کووید ۱۹ باید با این سه روش درمان شود: آنتی‌بیوتیک، داروهای ضدالتهاب و داروهای ضدانعقاد خون. این مطلب، ادعاهای نادرست دیگری را نیز مطرح می‌کند.

ردپای این اطلاعات نادرست را می‌توان در توییتر فارسی، تلگرام فارسی و اینستاگرام فارسی مشاهده کرد و به نظر می‌رسد از آن دسته خبرهای نادرستی است که هنوز در فضای فارسی‌زبانان دست به دست می‌شود.

ادعای اول: «آیا پزشکان ایتالیایی سرپیچی کرده‌اند؟»

قبل از شروع بررسی فکت‌ها، بد نیست ابتدا، اصلی‌ترین ادعای این نوشته را بررسی کنیم؛ اینکه پزشکان ایتالیایی از دستورات سازمان بهداشت جهانی سرپیچی کرد‌ه‌اند و با کالبدشکافی بیماران مبتلا به کووید ۱۹ به یافته‌های جدیدی دست یافته‌اند.

بنا بر گزارش سازمان بهداشت جهانی، مسئولان چین نخستین بار در تاریخ ۱۷ دی ۱۳۹۸ این ویروس را شناسایی کردند و از آن زمان نیز، مسئولان ایتالیایی به روشنی اعلام کرده‌اند که این بیماری از طریق ویروس منتشر می‌شود و اسنادی مبنی بر سرپیچی ایتالیا یا یافته‌هایی متفاوت با یافته‌های سازمان جهانی از سوی این کشور، منتشر نشده است.

از سویی دیگر، سازمان بهداشت جهانی درباره کالبدشکافی بیماران، هیچ توصیه یا دستوری ندارد و اساسا این سازمان چنین قدرتی ندارد که جلوی کالبدشکافی را از سوی پزشکان یک کشور بگیرد. بنابراین این ادعا که از دستور سازمان بهداشت جهانی سرپیچی شده و کالبدشکافی انجام شده باشد، گزاره نادرستی است. 

ضمن اینکه سازمان بهداشت جهانی، یک سند راهنما منتشر کرده که در آن توصیه‌هایی برای کالبدشکافی از بیماران مبتلا به کرونا دیده می‌شود. در واقع این سند نشان می‌دهد که کالبدشکافی از بیماران از سوی سازمان بهداشت جهانی، مساله‌ای پذیرفته‌شده است و تنها لازم است در این زمینه، توصیه‌هایی انجام شود و گزاره سرپیچی از دستورات سازمان بهداشت جهانی، ادعایی بی‌اساس است.

خلاصه اینکه قبل از بررسی ادعاهای پزشکی این مطلب نادرست، گزاره اصلی و ابتدایی آن درباره «سرپیچی ایتالیا از دستورات سازمان بهداشت جهانی» گزاره‌ای نادرست است و اعتبار کل این مطلب را زیرسوال می‌برد.

ادعای دوم: «کووید ۱۹ یک بیماری باکتریایی است»

این ادعا از اساس غلط و نادرست است. آزمایش‌های علمی که نتایج آن در مجلات معتبر علمی مانند The Lancet منتشر شده نشان می‌دهد کووید ۱۹ بر اثر ابتلا به ویروس SARS-CoV-2 به وجود می‌آید و به هیچ وجه باکتری نیست. سازمان بهداشت جهانی نیز درباره این ویروس مطالبی را در سایت رسمی خود منتشر کرده است.

انعقاد درون‌رگی منتشر یا DIC بیماری خطرناکیست که در مبتلایان باعث به وجود آمدن لخته خون می‌شود. با وجود اینکه پژوهش‌ها نشان می‌دهد بیمارانی که کووید ۱۹ حاد دارند، ممکن است علائم لختگی خون از خود نشان دهند اما این به این معنا نیست که کووید ۱۹ اشتباه تشخیص‌داده شده یا به اشتباه درمان شده است.

ادعای سوم: «کووید ۱۹ را می‌توان با آنتی‌بیوتیک و داروهای ضدالتهاب درمان کرد»

مطالعاتی که در نشریه کالج آمریکایی قلب و عروق JACC منتشر شده نشان می‌دهد که استفاده از داروهای ضدانعقاد ممکن است ارتباطی با بهبود بیمارانی که به دلیل کووید ۱۹ بستری شده‌اند داشته باشد اما از سویی دیگر ممکن است عوارض جدی دیگری مانند خونریزی را به همراه داشته باشد.

یافته‌ها همچنین نشان می‌دهد که ضدالتهاب‌ها مانند ایبوپروفن می‌تواند در بهبود «علائم» کووید ۱۹ تاثیر داشته باشد. اما توصیه «سرویس سلامت همگانی» بریتانیا NHS این است که ابتدا از استامینوفن استفاده شود زیرا برای بسیاری از افراد، عوارض کمتری دارد.

از سویی دیگر، آنتی‌بیوتیک‌ها تنها برای بیماری‌های باکتریایی کاربرد دارد و بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی «نباید به عنوان ابزاری برای جلوگیری یا درمان کووید ۱۹» استفاده شود.

مورد عجیب سایت‌های خبری فارسی

حالا که کار بررسی بخش‌های اصلی این مقاله نادرست را به پایان رساندیم، نوبت به بررسی دقیق‌تر آن در رسانه‌های مجازی فارسی است. برخی سایت‌های ایرانی همین ادعای کذب را به عنوان تیتر خود انتخاب کرده‌اند و در ادامه وقتی اصل خبر را می‌خوانید، متوجه می‌شوید که مطلب در رد این ادعاهاست. مثلا اگر به سایت آنا نگاهی بیندازید تیتر خبر به این صورت است: «ایتالیا، تئوری توطئه سازمان بهداشت جهانی را مطرح کرد». این تیتر در نگاه اول گمراه‌کننده است و به نظر می‌رسد که دولت، پزشکان یا گروهی از متخصصان ایتالیایی چنین ادعایی کرده‌اند. در حالی که به هیچ عنوان چنین چیزی وجود ندارد. مطلب حتی در پاراگراف‌های آغازین خود نیز ادعاهای بی‌اساسی مطرح می‌کند و می‌نویسد: «پزشکان ایتالیایی ادعا می‌کنند که اطلاعات سازمان بهداشت جهانی در خصوص ویروس کووید-۱۹ دروغ است و این سازمان خیال کاهش جمعیت جهان را در سر می‌پروراند.» این ادعا نادرست است اما به عنوان لید خبر انتخاب می‌شود. بعد از چند پاراگراف که به ترجمه همین مقاله اشتباه و گمراه‌کننده پرداخته با این جمله مواجه می‌شویم: «به گفته شاراد جاشی، متخصص ریه بیمارستان مکس، این ادعا که کرونا ویروس نیست و داروهای ضدالتهابی و آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند آن را درمان کنند، احمقانه است. انتشار این اطلاعات غلط در فضای مجازی برای گمراه کردن مردم است.» مطلب در ادامه هم، دیگر ادعاهای مطرح‌شده در مطلب نادرست قبلی را تکرار می‌کند و سپس می‌نویسد که این ادعاها صحیح نیستند. این اتفاق عجیب، به غیر از سایت آنا در سایت دنیای اقتصاد نیز افتاده است. این روزنامه تیتر زده است: «پزشکان ایتالیایی: کرونا باکتری است!» در حالی که چنین تیتری نیز نادرست است. هر چند در متن خبر می‌خوانیم که این  این خبر نادرست است. در واقع به نظر می‌رسد این سایت‌ها به فناوری جدیدی دست پیدا کرده‌اند که هم تیتر اشتباه و آغاز اشتباه و جنجالی را در بر می‌گیرد و هم در ادامه ناگهان تغییر مسیر می‌دهد و به زیر سوال بردن همان ادعاها اشاره می‌کند!