محمدحسن ابوترابی‌فرد
امام جمعه موقت تهران
تهران شهر پانزدهم جهان در برخورداری از مترو است که پس از تکمیل خطوط به جایگاه پنجم می‌رسد.
نادرست
رتبه تهران در برخورداری از مترو
محمد حسن ابوترابی‌فرد، امام جمعه موقت تهران روز ۱۵ آذر ۹۸ در خطبه‌های نمازجمعه، مترو را دستاورد انقلاب اسلامی دانسته و مدعی شده: «امروز تهران با ۲۴۰ کیلومتر طول مترو، پانزدهمین شهر دنیا در برخورداری از این وسیله حمل و نقلی است و به لحاظ خطوط در حال ساخت نیز پنجمین شهر در جهان است.» وی به تاثیرات مثبت مترو بر پاکیزگی هوا اشاره کرده و گفته: «با اجرای طرح اخیر در افزایش نرخ سوخت، حدود ۱۱ درصد افزایش بهره‌برداری از مترو در تهران داشته‌ایم. هر خط مترو تا حدود ۱۰ درصد عوامل تاثیرگذار در آلودگی هوا را کاهش می‌دهد.»
آیا وسعت خطوط مترو، تهران را جایگاه پانزدهم جهان قرار داده و آیا با اتمام طرح‌های در حال اجرا، تهران به جایگاه پنجم می‌رسد؟ فکت‌نامه در این گزارش می‌کوشد با بررسی اسناد و گزارش‌های داخلی و بین‌المللی به این پرسش پاسخ دهد.
وسعت خطوط مترو تهران
مطالعات مترو تهران از سال ۱۳۵۰ با هدف‌گذاری سال ۱۳۷۰ توسط شرکت سوفرتو (مترو فرانسه) آغاز شد.
براساس اطلاعات مندرج در وبسایت شرکت مترو تهران، اولین خط متروی تهران یعنی خط پنج حدفاصل تهران به کرج، در روز ۱۶ اسفند ۱۳۷۷ به بهره‌برداری رسید. از آن زمان تا امروز هر سال بخشی از متروی تهران کامل شده، به طوری كه اكنون متروی تهران و حومه ۱۲۴ ايستگاه فعال دارد و از ابتدای بهره برداری تا پايان شهريور ۱۳۹۸ حدود ۸ ميليارد و ۸۸۲ ميليون و ۳۶۶ هزار و ۲۷۶ سفر با آن انجام شده است.
آخرین نقشه خطوط و ایستگاه‌های مترو تهران، شهریور ۹۸
خطوط قطار شهری مرکز به حومه در دنیا نه به نام مترو بلکه به نام کامیوتر ریل commuter rail شناخته می‌شود. خط ۵ مترو تهران (۳۹ کیلومتر) که حدفاصل تهران-کرج را پوشش می‌دهد و خط فرودگاه امام را در تعریف قطار شهری کامیوتر ریل به شمار می‌آید. اگر این میزان را از مساحت خط مترو تهران کسر کنیم. خطوط به بهره برداری رسیده مترو تهران از ۱۸۷ به حدود ۱۴۶ کیلومتر می‌رسد. در این حالت جایگاه تهران از ۲۰ به ۲۷ می‌رسد چراکه در حال حاضر شهرهای سانفرانسیسکو با ۱۷۴.۸، هنگ کنگ چین با ۱۷۴.۷، کوینگ دو چین با ۱۶۹.۴، شیکاگو با ۱۶۵.۴، آکسی آن چین با ۱۶۱.۶، دالیان چین با ۱۵۳.۵، و برلین با ۱۵۱.۷ بالاتر از تهران قرار می‌گیرند.
در ضمن جایگاه تهران در برخورداری از کامیوتر ریل در میان شهرهای جهان، در میان شهرهای کم برخوردار به شمار می‌آید و جایگاهش ۱۶۹ است.
جایگاه تهران پس از تکمیل خطوط مترو
براساس هدف گذاری شرکت مترو تهران و حومه، طول خطوط هفت‌گانه مترو تهران بعلاوه خط فرودگاه امام خمینی، پس از تکمیل به ۲۳۴.۶۸۷ کیلومتر می‌رسد. اگر تا آن زمان طول خطوط مترو شهرهای برخوردار جهان از خط مترو، از طول موجود، بیشتر نشود، تهران به جایگاه چهاردهم می‌رسید. به عبارت دیگر اگر کل خطوط مترو تهران امروز تکمیل شده بود، چهاردهمین شهر جهان با بیشترین طول مسافت خط مترو بود. ولی این اتفاق هنوز رخ نداده و معلوم نیست چه زمانی رخ دهد ضمن اینکه در اکثر شهرهای جهان، خطوط مترو همیشه در حال توسعه است و چه بسا تا تکمیل خطور مترو تهران، جایگاه تهران پایین‌تر از وضع موجود نیز قرار گیرد، چراکه ممکن است رشد توسعه مترو در دیگر شهرها بیشتر از تهران باشد.
جمع بندی
محمد حسن ابوترابی فرد، امام جمعه موقت تهران روز ۱۵ آذر ۹۸ در خطبه‌های نمازجمعه، مدعی شده: «امروز تهران با ۲۴۰ کیلومتر طول مترو، پانزدهمین شهر دنیا در برخورداری از این وسیله حمل و نقلی است و به لحاظ خطوط در حال ساخت نیز پنجمین شهر در جهان است.»
آیا وسعت خطوط مترو، تهران را جایگاه پانزدهم جهان قرار داده و آیا با اتمام طرح‌های در حال اجرا، تهران به جایگاه پنجم می‌رسد؟ فکت‌نامه این ادعا را مورد بررسی قرار داده و به این نتایج رسیده است:
۱- طول مسافت خطوط به بهره‌برداری رسیده مترو تهران ۱۸۷ کیلومتر و بیستمین شهر جهان است.
۲- طول مسافت خطوط مترو تهران پس از تکمیل به ۲۳۴.۶۸۷ می‌رسد به شرط اینکه طول مسافت خطوط مترو دیگر شهرهای جهان اضافه نشود، جایگاه تهران چهاردهم خواهد بود. به عبارت دیگر براساس طول مسافت متروی شهرهای جهان، اگر خطوط مترو تهران امروز تکمیل شده بود جایگاه تهران چهاردهم بود.
۳- ۳۹ کیلومتر خطوط مترو تهران (خط ۵ حدفاصل تهران به کرج) در تعریف صحیح کامیوتر ریل به حساب می‌آید نه مترو، که اگر این خط را از مسافت خطوط مترو تهران کسر کنیم، جایگاه تهران در میان شهرهای برخوردار جهان از خط مترو ۲۷ام خواهد بود.
بنابراین فکت‌نامه به ادعای محمد حسن ابوترابی فرد امام جمعه تهران مبنی بر اینکه «تهران شهر پانزدهم جهان در برخورداری از مترو است که پس از تکمیل خطوط به جایگاه پنجم می‌رسد» نشان «نادرست» می‌دهد.