بله، تراز تجاری ایران همچنان مثبت است ولی...

حسن روحانی، روز چهارشنبه سوم مهر ۱۳۹۸ در مجمع عمومی سازمان ملل متحد گفته است: 

«به رغم همه سنگ اندازی های دولت آمریکا، به حرکت در مسیر رشد و سازندگی اقتصاد و جامعه ایران، ادامه داده ایم... تراز تجاری کشور، همچنان مثبت است».

در ایران تراز تجاری بر مبنای تعادل میان واردات و صادرات غیرنفتی محاسبه می‌شود. منبع رسمی انتشار آمار تجارت خارجی (بدون احتساب نفت) گمرک ایران است. 

بر اساس گزارش عملکرد تجاری سال ۱۳۹۷ منتشر شده در سایت سازمان تجارت ایران، تراز تجاری ایران در سال ۱۳۹۷ مثبت است.

در این سال ارزش دلاری صادرات غیر نفتی ایران ۴۴/۳۲۰ میلیارد دلار و حجم واردات ۴۲/۶۱۲ میلیارد دلار بوده است. بنابراین می‌توان گفت تراز تجاری ایران در سال گذشته ۱/۶۹۸ میلیارد دلار مثبت بوده است. 

حسن روحانی از واژه «همچنان» استفاده کرده، اما آمارهای رسمی نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۶ تراز تجاری ایران حدود ۷/۴ میلیارد دلار منفی بوده است. اما در سال ۱۳۹۵ این رقم مثبت ۲۴۶ میلیون دلار اعلام شده است. 

با این حساب ادعای رئیس‌جمهوری ایران درباره مثبت بودن تراز تجاری تقریبا درست به نظر می‌رسد، اما کمی دقت نشان می‌دهد هم میزان صادرات و بیش از آن واردات در سال ۱۳۹۷ کاهش داشته است. این مساله بی‌ارتباط با تحریم و کاهش ارزش پول ملی نیست. در واقع بیش از آنکه نشان‌دهنده رونق تجارت باشد، نشان از وجود بحران در تجارت خارجی دارد. 

تحریم‌ها فرایند صادرات و واردات را در ایران مختل کرده، از سوی دیگر کاهش ارزش پول ملی و قدرت خرید مردم، تقاضای واردات را کاهش داده است. 

در واقع مثبت شدن تراز تجاری ایران در سال گذشته یک توفیق اجباری است و بیش از آنکه نشانه مثبت رونق تجارت خارجی باشد، نشانه‌ شرایط بحرانی و غیرعادی است. 

با این وصف فکت‌نامه این ادعای روحانی را که «تراز تجاری ایران همچنان مثبت است»، گمراه‌کننده می‌داند.