واقعیات درباره ویدیوی «اعضای سفارت آمریکا در نماز جمعه»

ویدیویی از یکی از نماز جمعه‌های اوایل انقلاب در شبکه‌های اجتماعی به همراه توضیحاتی نادرست در حال دست به دست شدن است.

با توجه به لوگوی روی این ویدیو، ظاهرا برای نخستین‌بار یک کانال تلگرامی به اسم «بولور» آن را در فضای مجازی فارسی منتشر کرده است.

این ویدیوی دو دقیقه‌ای نماز جمعه‌ای را به امامت آیت‌الله حسینعلی منتظری نشان می‌دهد. در صف اول و در کنار امام جماعت دو نفر که به وضوح نماز خواندن نمی‌دانند، مراسم را همراهی می‌کنند. یکی از آن‌ها کلاه کیپای کلیمیان به سر دارد. گفتاری روی ویدیو نیست تا اطلاعاتی درباره آنچه می‌بینیم بدهد.

در بسیاری موارد، این ویدیو با این توضیح نادرست در شبکه‌های اجتماعی پخش شد:‌

«فیلمی نادیده از نماز جمعه ۴ آبان ۵۸ به امامت آیت‌الله منتظری چند روز پیش از تسخیر سفارت آمریکا که در صف اول نماز اعضای سفارت آمریکا، انگلیس و یک یهودی شرکت دارند.»

عده‌ای آن را نشانه نیت نفوذ غربی‌ها در بین مردم انقلابی و در نماز جمعه جمهوری اسلامیِ جوان دانستند:

/?utm_source=ig_web_copy_link

حتی برخی فرد حاضر در تصویر را «سفیر آمریکا» معرفی کردند!

/

در واکنش به این ماجرا، کانال تلگرام سهند ایرانمهر به قصد تصحیح این موضوع، ویدیو را مرتبط به ماجرای حضور یک مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا - هنری پرکت - در نماز جمعه تهران، چند روز پیش از تسخیر سفارت آمریکا می‌کند. در واقع، این متن بازنویسی مطلبی است که سایت بی‌بی‌سی فارسی پیشتر با عنوان «'نمایش قدرت' آیت الله منتظری برای فرستاده آمریکا در نماز جمعه» در سال ۱۳۹۳ منتشر کرده و به تفصیل به آن پرداخته بود. متاسفانه این توضیحات نادرست در برخی سایت‌های خبری مثل انصاف نیوز نیز بازتاب یافت.

اما واقعیت این است که این ویدیو ارتباطی با حضور دیپلمات آمریکایی در نماز جمعه، چند روز پیش از اشغال سفارت ندارد.

این تصاویر نماز جمعه هفتم دی ۱۳۵۸ است. نسخه دو دقیقه‌ای از این ویدیو (متعلق به خبرگزاری رویترز) در آرشیو سایت بایگانی تصویر «‌British Pathé» در دسترس است. طبق اطلاعات شناسه این فیلم دو فردی که نزدیک به آیت‌الله منتظری جیمی آلن کشیش آمریکایی و آبراهام هرشبرگ ربی مکزیکی هستند.

در نخستین ما‌ه‌های پس از اشغال سفارت آمریکا توسط دانشجویان موسوم به پیرو خط امام، گروه‌های گوناگونی از شخصیت‌های فرهنگی و مذهبی جهان به  ایران می‌آمدند تا برای آزادی پنجاه گروگان پادرمیانی کنند.

با فرا رسیدن کریسمس، گروه‌هایی از روحانیون مسیحی به تهران سفر کردند تا با گروگان‌ها دیدار کنند و برای مراسم کریسمس در کنار آنان باشند. جیمی آلن - کشیش برجسته که پیشتر رییس کنوانسیون بپتیست جنوبی بود - یکی از چندین رهبر مذهبی بود که در آن روزها راهی تهران شد. از آنجایی که دستکم سه نفر از گروگان‌ها یهودی بودند، مقامات ایران با پیشنهاد سازمان ملل متحد موافقت کردند که یک ربی هم جزو دیدارکنندگان باشد به شرطی که این ربی آمریکایی یا اسراییلی نباشد. به همین خاطر آبراهام هرشبرگ - ربی اعظم مکزیکوسیتی- اجازه پیدا کرد به تهران سفر کند. در جست‌وجو‌های خود به اسناد متعددی برخوردیم که این سفر را در آن روزها تایید می‌کنند. یک گزارش‌ خبری، یک گزارش مجلس نمایندگان آمریکا (صفحه ۷۰) و همچنین یک یادداشت برای رییس جمهوری وقت آمریکا که جیمی آلن در ارتباط با سفرش به ایران درخواست دیدار کرده است. براساس این گزارش‌ها،‌ آلن در این سفر با آیت‌الله خمینی نیز دیدار کرده است. 

طبق  اطلاعات موجود در سایت «British Pathé» ربی هرشبرگ و کشیش آلن هر دو سخنرانان پیش از خطبه‌ نماز جمعه بودند. در بخشی از این توضیحات آمده که «کشیش آلن، خطاب به جمعیت بزرگی حاضر، خواستار راه‌حلی فوری برای پایان بحران فعلی شد. نظری که توسط ربی هرشبرگ نیز تکرار شد».

جمع‌بندی

ویدیوی کوتاهی از نماز جمعه‌ای در سال ۱۳۵۸ در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد با توضیحات نادرستی که آن را مربوط به «چند روز پیش از اشغال سفارت آمریکا» و اینکه «در صف اول نماز اعضای سفارت آمریکا، انگلیس و یک یهودی شرکت دارند». حتی توضیحات یک خبرنگار که آن را مربوط به حضور(مستند شده) دیپلمات‌های آمریکایی در نماز جمعه چهارم آبان دانست، نیز درست نیست.

نسخه‌ای از این کلیپ که پیشتر کمتر در رسانه‌های فارسی منتشر شده بود، به همراه توضیحاتی در سایت بایگانی تصویر British Pathé موجود است. براساس توضیحات این ویدیو، تصاویری است از نماز جمعه تهران در ۷ دی ۱۳۵۸ (چند ماه بعد از اشغال سفارت) و جیمی آلن کشیش آمریکایی و آبراهام هرشبرگ ربی اعظم مکزیکوسیتی را نشان می‌دهد که برای دیدار به ایران سفر کرده بودند. آلن و هرشبرگ سخنرانان پیش از خطبه بودند و خواستار راه‌حلی فوری برای آزادی گروگان‌های آمریکایی شدند.