شبکههای اجتماعی
تلگرام، توییتر، اینستاگرام، فیسبوک،...
بر اساس نظرسنجی گالوپ سیدعلی خامنهای بیتوجهترین رهبر نسبت به وضعیت معیشت مردم کشور خود است و در بین ۲۰۹ کشور جهان در رتبه ۲۰۹ قرار دارد.
نادرست
Caren Firouz/ Reuters
این گزارش به درخواست تعدادی از مخاطبان فکتنامه نوشته شده که از طریق شبکههای اجتماعی از ما خواستهاند صحت و سقم این خبر را که دست به دست چرخیده بررسی کنیم.
متن خبر از این قرار است:
موسسه گالوپ از معتبرترین موسسات نظرسنجی در جهان است که در یک پروژه نظرسنجی بینالمللی در سال ۲۰۱۸ اعلام کرد که سیدعلی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی ایران بیتوجهترین رهبر نسبت به وضعیت معیشت مردم کشور خود است. این نظر سنجی در ۲۰۹ کشور جهان صورت گرفت و سید علی خامنه ای رتبه ۲۰۹ را بدست آورد . رتبه اول از نظر توجه دولتمردان به وضعیت معیشت و رفاه مردم به دولت سوئیس رسید و پس از آن کشورهای دانمارک، سوئد، فنلاند و هلند رتبههای دوم تا پنجم جهان را بدست آوردند. دولت آمریکا رتبه ۴۲ و کانادا رتبه ۲۸ و پادشاهی اسپانیا رتبه ۱۹ جهان میباشند. ایران پس از سودان، گامبیا و سومالی رتبه ۲۰۹ جهان را کسب کرده است. طبق این نظرسنجی میزان رفاه و معیشت مردم سوئیس ۴/۹۸ از ۵ میباشد و میزان رفاه معیشت در ایران ۰/۰۲ از ۵ میباشد.
ما از طریق جستوجو در منابع معتبر ایرانی و غیرایرانی، نشانهای از چنین خبری پیدا نکردیم. برای همین سعی کردیم ببینیم منبع و منشاء آن کجا است؟
تحقیقات ما نشان میدهد، این خبر برای اولین بار در سایت رادیو پیام اسرائیل منتشر شده است. معلوم نیست منبع خبر رادیو اسرائیل کجا و چه کسی بوده، اما آنچه مشخص است خبر از روی سایت رادیو پیام اسرائیل برداشته شده و در توضیح کوتاهی در انتهایی ستون «سخن کوتاه» رادیو پیام اسرائیل نوشته شده:
یک خبر نیز در وبسایت رادیو پیام اسرائیل انتشار یافت که بعدا منابع موثق خبری گفتند که صحت نداشته و آن انجام نظرسنجی درباره علی خامنهای توسط موسسه آمریکایی گالوپ بوده، که بعد معلوم شد صحت نداشته است و از این بابت پوزش می طلبیم.
روز جمعه ۱۵ دی ماه، سایت پیک ایران این خبر را به نقل از «رادیو اسرائیل» را منتشر کرد. برخی سایتهای دیگر خبری مثل «آژانس خبر ایران» آن را در سرخط اخبار روز خود قرار دادند و اطلاعات دیگری را به متن خبر اضافه کردند.
آن طور که از شواهد و قرائن پیدا است باز این خبر همچنان داغ است و به رغم تکذیب منبع آن با سرعت در شبکههای اجتماعی دست به دست میشود، چنانکه بازنشر آن در کانال تلگرامی «آمد نیوز (صدای مردم)» در روز ۱۸ دی ماه، تا لحظه تنظیم این گزارش بیش از ۲۲۱ هزار بار دیده شده است.
جمعبندی
موسسه گالوپ یکی از بزرگترین و معتبرترین موسسات نظرسنجی در سراسر دنیا است که نتایج تحقیقاتش به شدت مورد توجه رسانههای معتبر دنیا، از جمله رسانههای فارسیزبان است. قاعدتا اگر نظرسنجی مهمی از سوی این موسسه انجام شده باشد که در آن به ایران اشاره شده باشد، حتما در رسانههای رسمی در داخل و خارج از ایران بازتاب خواهد داشت.
تاکنون موسسه گالوپ نظرسنجیای با موضوع «توجه رهبران جهان به وضعیت معیشت مردم» انجام نداده است. موسسات معتبر بینالمللی گهگاه گزارشهایی درباره محبوبیت رهبران جهان یا میزان قدرت و تاثیرگذاری سیاستمداران منتشر میکنند، اما سنجش علمی موضوعی نظیر توجه یا بیتوجهی رهبران جهان به وضعیت مردم آن هم در سطح ۲۰۹ کشور جهان (سازمان ملل تنها ۱۹۳ کشور را به رسمیت میشناسد)، آن هم از سوی یک موسسه معتبر در آمریکا، بعید و دور از ذهن است.
اما اگر به فرض هم چنین چیزی انجام شده بود حتما در رسانههای معتبر فارسی زبان با جزئیات و آدرس دقیق پوشش داده میشد.
رادیو پیام اسرائیل هم که اولین سایت خبری است که داستان نظرسنجی گالوپ و رتبه دویست و نهم رهبر ایران در توجه و رسیدگی به وضعیت معیشت مردم را منتشر کرده، خود آن را تکذیب کرده است و از بابت انتشار خبر غیر واقعی پوزش خواسته است.
تردیدی نیست این خبر یک خبر جعلی است که تولیدکننده آن با اضافه کردن برخی جزئیات و استفاده از نام چند کشور توسعهیافته اروپایی مثل سوئیس، دانمارک، سوئد، فنلاند، اسپانیا، آمریکا و کانادا و کنار هم گذاشتن نام چند کشور کمتر توسعه یافته در کنار ایران، تلاش کرده تا آن را برای مخاطب باورپذیر کند.
با این حساب فکتنامه روی این خبر جعلی مهر نادرست میزند.