ایران تا ۳ سال دیگر پانزدهمین اقتصاد بزرگ دنیا می‌شود؟!

رسانه‌های ایرانی اخیرا گزارش داده‌اند: «صندوق بین المللی پول در پایگاه داده‌های آماری خود پیش‌بینی کرده، ایران در سال ۲۰۲۱ با سه پله صعود در جایگاه پانزدهمین اقتصاد بزرگ دنیا قرار می‌گیرد».

بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد، منبع این ادعا، خبری است که خبرگزاری تسنیم در روز ۱۹ مرداد ۱۳۹۷ منتشر کرده است. این خبر به سرعت در رسانه‌های دیگر هم، از جمله صدا و سیما ایران بازنشر شد.

در متن خبر آمده است: «بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی این نهاد بین المللی تولید ناخالص داخلی ایران بر اساس شاخص قدرت خرید در سال ۲۰۱۷ بالغ بر ۱۶۴۴ میلیارد دلار بوده و ایران از این نظر در رتبه ۱۸ جهان قرار گرفته است.  صندوق بین المللی پول پیش بینی کرده است ایران در سال های ۲۰۱۸، ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ نیز همچنان هجدهمین اقتصاد بزرگ دنیا باقی بماند اما در سال 2021 با پشت سر گذاشتن سه کشور اسپانیا، عربستان و کانادا به جایگاه پانزدهم صعود کند».

بررسی ادعا:

برای درستی‌سنجی این ادعا، سراغ داده‌های صندوق بین‌المللی پول رفتیم تا آنچه را که گفته شده با آمارهای این مرکز مقایسه کنیم.

در آخرین گزارش این سازمان، حجم تولید ناخالص ملی ایران با در نظر گرفتن شاخص برابری قدرت خرید (GDP PPP) در سال ۲۰۱۷، معادل ۱۶۴۵ میلیارد دلار بوده و ایران در رتبه پانزدهم قرار گرفته است. این سازمان این شاخص را تا سال ۲۰۲۳ پیش‌بینی کرده و بر اساس این پیش‌بینی حجم تولید ناخالص ملی ایران (با در نظر گرفتن شاخص برابری قدرت خرید) بعد از سال ۲۰۲۱، بیش از ۲ هزار میلیارد دلار خواهد شد و ایران از جایگاه هجدهم به پانزدهم صعود خواهد کرد.

اما آیا این به معنی آن است که ایران ۳ سال دیگر، پانزدهمین اقتصاد بزرگ دنیا خواهد شد؟

شاخص برابری قدرت خرید چیست؟

شاخص برابری قدرت خرید، شاخصی است که تغییرات ارزش پول در کشورهای مختلف را در محاسبات منظور می‌کند. به عنوان مثال قدرت خرید یک دلار آمریکا، در ایران و آمریکا به کلی متفاوت است. با یک دلار آمریکا، در ایران می‌توان یک وعده غذایی سبک تهیه کرد، در حالی که در آمریکا با این پول می‌توان یک بطری کوچک آب معدنی از کنار خیابان خرید.

این شاخص با در نظر گرفتن نرخ تغییرات قدرت پول (تورم) در کشورهای مختلف و نرخ برابری واحد پول‌های مختلف محاسبه می‌شود.

این شاخص معمولا برای تحلیل و مقایسه اقتصاد داخلی کشورها (مثلا محاسبه خط فقر) مورد استفاده قرار می‌گیرد و قاعدتا ابزار مناسبی برای تعیین سهم کشورها از رقم ثابت اقتصاد جهان نیست. برای این کار خود شاخص تولید ناخالص ملی GDP، ابزار مناسب‌تری است.

آیا ایران الان هجدهمین و تا ۳ سال دیگر پانزدهمین اقتصاد بزرگ دنیا است؟

شاخص تولید ناخالص ملی GDP، نشان دهنده حجم اقتصاد کشورهای مختلف جهان است. معمولا برای مقایسه اقتصاد کشورهای جهان و تعیین سهم و جایگاه آنها از این شاخص استفاده می‌کنند. به عنوان مثال گروه G20 متشکل از ۲۰ کشوری است که بیشترین GDP را دارند.

بر اساس آمار صندوق بین‌المللی پول از وضعیت تولید ناخالص ملی GDP کشورهای جهان بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۳، ایران در سال ۲۰۱۷ با ۴۳۲ میلیارد دلار در جایگاه بیست و هفتمین اقتصاد بزرگ دنیا قرار دارد. پیش‌بینی این سازمان از وضعیت سال‌های آینده نشان می‌دهد، که رتبه ایران، روند نزولی را طی خواهد کرد، چنانکه در سال ۲۰۲۱ با ۴۲۰ میلیارد دلار در جایگاه ۳۷ قرار خواهد داشت و در میان کشورهای جهان ۱۰ پله سقوط خواهد داشت.

جمع‌بندی

بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد، بر اساس گزارش‌ها صندوق بین‌المللی پول، در حال حاضر ایران از نظر تولید ناخالص ملی، در مقام بیست و هفتم قرار دارد و این سازمان پیش‌بینی کرده ایران تا ۳ سال دیگر، ۱۰ رتبه سقوط خواهد کرد و سی‌هفتمین اقتصاد بزرگ دنیا خواهد بود.

با این همه با در نظر گرفتن شاخص برابری قدرت خرید، ایران در حال حاضر در جایگاه هجدهم است و تا ۳ سال دیگر به جایگاه پانزدهم ارتقا خواهد یافت، اما این شاخص ابزار مناسبی نیست که بتوان بر اساس آن اعلام کرد ایران در حال حاضر هجدهمین اقتصاد بزرگ دنیا است و به زودی به مقام پانزدهم خواهد رسید. به همان نسبت که نمی‌توان تصور کرد مصر و تایلند هم به رغم شاخص برابری قدرت خرید، نوزدهمین و بیستمین اقتصاد بزرگ دنیا باشند.

با این حساب فکت‌نامه این ادعای رسانه‌های ایرانی را که «بر اساس پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول ایران تا ۳ سال دیگر پانزدهمین اقتصاد بزرگ دنیا می‌شود»، به دلیل استناد به شاخص‌های غیرمرتبط گمراه‌کننده ارزیابی می‌کند.

https://www.sharethefacts.co/share/11c08102-3803-4581-b566-5db9e5a94765