روایت کیهان از سرنوشت محمد بن سلمان نمی‌تواند درست باشد

حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان در ستون «نکته» روز پنج‌شنبه ۲۷ اردیبهشت ماه مدعی شده محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی در درگیری‌های اول اردیبهشت ریاض کشته یا زخمی شده است. او در این ستون نوشته است:

«یک خبر به کلی سری که از سرویس اطلاعاتی و امنیتی یکی از کشورهای عربی منطقه درز کرده و به گونه‌ای در اختیار کیهان قرار گرفته، این سرویس اطلاعاتی در گزارش محرمانه خود برای مقام عالی کشور متبوع خویش با قاطعیت آورده است که در جریان درگیری‌های شنبه شب ریاض- اول اردیبهشت/۲۱ آوریل- حداقل دو گلوله به محمد بن‌ سلمان ولیعهد عربستان اصابت کرده و احتمال اینکه از دنیا رفته باشد نیز وجود دارد».

مدیر موسسه کیهان در یادداشت خود علاوه بر استناد به خبر محرمانه‌ای که از سرویس‌های اطلاعاتی کشورهای عربی درز کرده، مطالبی را هم از توییتر محمد بن نایف -ولیعهد پیشین عربستان- نقل کرده، در حالی که در حساب کاربری رسمی محمد بن نایف در توییتر، تنها ۲ توییت از سال ۲۰۱۶ منتشر شده و هیچ نشانی از گفته‌های آقای شریعتمداری در آن نیست. در حساب‌های منسوب به بن‌ نایف نیز چنین توییتی پیدا نکردیم.

کیهان این خبر را در روزهای بعد هم پیگیری کرد و در یک گزارش‌ تحلیلی با تاکید بر درگیری‌های اول اردیبهشت ۹۷ در کاخ سلطنتی الخزامی در ریاض ۳ سناریو برای غیبت «چهار هفته‌ای» بن‌سلمان تعریف کرد که اولین آنها زخمی یا کشته شدن ولیعهد عربستان در درگیری‌ها بود.

این خبر نه در مقیاس وسیع، اما مورد توجه برخی برخی رسانه‌های منطقه قرار گرفت: از جمله یک رسانه انگلیسی‌زبان پاکستانی (International The News) گزارشی با این عنوان منتشر کرد که «محمد بن‌ سلمان کجا است». این گزارش به نقل از رسانه‌های ایرانی و روسی، غیبت محمد بن‌ سلمان را سوال‌برانگیز خوانده بود.

اما در ایران داستان «غیبت بن‌ سلمان» هم در شبکه‌های اجتماعی و هم در برخی رسانه‌های رسمی بازتاب گستردهای داشت و دست به دست چرخید.

کار حتی به صفحه اول روزنامه دنیای اقتصاد هم رسید تا در نخستین روز خرداد ۱۳۹۷ تیتر اول خود را به این موضوع اختصاص دهد.

یک روز پیش‌ از آن هم خبرگزاری فارس، خبری در این‌باره منتشر کرد و  با اشاره به تردیدها نسبت به سلامت شاهزاده عربستانی، غیبت او را در مراسم فارغ‌التحصیلی دانشجویان دانشگاه افسری عبدالعزیر سوال‌برانگیز خواند.

در متن خبر آمده بود: «محمد بن سلمان تقریبا از چند روز بعد از حادثه تیراندازی در محوطه کاخ سلطنتی محله «الخزامی» واقع در ریاض در اول اردیبهشت‌ماه دیگر در انظار عمومی دیده نشده است».

 

بررسی ادعا

فکت‌نامه برای پیگیری درستی یا نادرستی این خبر، به جست‌وجو در میان اخبار پرداخت. تا پیش از ۲۷ اردیبهشت اثری از این خبر در رسانه‌ها دیده نمی‌شود. اما مشخص است که محمد بن‌سلمان، یک هفته بعد ازحوادث الخزامی در مراسم افتتاح مرکز تفریحی و سرگرمی «القدیه» حاضر بوده است.

رویترز در گزارشی که از این مراسم منتشر کرده به حضور ولیعهد عربستان در کنار ملک سلمان اشاره کرده است. همچنین در فیلم‌هایی که هم که از این مراسم منتشر شده، شاهزاده بن‌سلمان در کنار پدر خود در این مراسم حضور دارد.

در روز ۲۷ اردیبهشت ماه نیز همزمان با انتشار خبر کیهان، رسانه‌های عرب از مهمانی رییس جمهور مصر و دیدار دوستانه و غیررسمی بن‌سلمان، عبدافتاح سیسی (رییس‌جمهوری مصر)، شیخ محمد بن زاید (ولیعهد ابوظبی) و حمد بن‌عیسی (پادشاه بحرین) منتشر کردند.

رییس دفتر بن‌سلمان تصویری از این دیدار در توییتر منتشر کرد.

تاریخ برداشته شدن عکس قابل راستی‌آزمایی نیست. اما حضور مقامات عالی‌رتبه سه کشور عرب دیگر، احتمال اینکه عکسی آرشیوی را به عنوان تصویری جدید جا زده باشند کم می‌کند.

به جز این خبرگزاری آفریقانیوز هم در تاریخ ۲۹ اردیبهشت، خبری از دیدار نخست‌وزیر اتیوپی با ولیعهد عربستان منتشر کرد. عکسی از این دیدار در رسانه‌ها منتشر نشده است.

 

جمع‌بندی

عصر شنبه ۲۷ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ رسانه‌ها از وقوع درگیری در کاخ سلطنتی الخزامی در ریاض خبر دادند. به دنبال گزارش تیراندازی از محوطه کاخ سلطنتی شایعاتی مبنی بر کودتای نظامی علیه ملک سلمان گزارش شد. کمی بعد مشخص شد پادشاه عربستان هنگام درگیری در کاخ نبوده است. مقام‌های رسمی در عربستان اعلام کردند، این حادثه به دنیال ورود یک پهپاد تفریحی به محوطه کاخ رخ داده است. به جز این گزارش رسمی دیگری درباره این واقعه منتشر نشد.

حسین شریعتمداری ۲۶ روز بعد مدعی شد، به خبر محرمانه‌ای دسترسی پیدا کرده که «از یکی از سرویس‌های اطلاعاتی کشورهای عربی درز کرده است» و  در جریان درگیری‌ها، دو گلوله به محمدبن‌سلمان خورده و او زخمی شده و چه بسا از دنیا رفته است.

شواهدی نشان می‌دهد بعد از درگیری اول اردیبهشت در کاخ الخزامی، محمد بن سلمان دست کم در یک رویداد رسمی حاضر بوده است. حضور ولیعهد عربستان هم در اخبار رسانه‌های معتبر بین‌المللی منتشر شده و هم فیلم آن موجود است، که محمد بن سلمان را در کنار پادشاه این کشور نشان می‌دهد.

این به جز اخبار رسمی است که منابع خبری عرب و آفریقایی از دیدار او با مقام‌های مصر، بحرین و امارات و همچنین اتیوپی منتشر کرده‌اند. با توجه به عدم انتشار تصاویر قطعی و مستند از این دیدارها (که در آن زمان ثبت تصویر مشخص باشد)، فکت‌نامه نمی‌تواند اصالت و درستی این اخبار را تایید کند.

صرف نظر از اینکه چرا حضور رسانه‌ای ولیعهد عربستان در یک ماه اخیر به نسبت قبل کم شده، و اینکه دلایل این تغییر رفتار رسانه‌ای شاهزاده عربستانی چیست، ادعای مدیرمسئول کیهان مبنی بر احتمال کشته شدن محمد بن سلمان در حوادث کاخ الخزامی آن‌هم به استناد یک خبر محرمانه درز کرده از یک سرویس اطلاعاتی نامعلوم، نمی‌تواند درست باشد.

بنابراین فکت‌نامه این گفته حسین شریعتمداری را که «محمد بن‌ سلمان ولیعهد عربستان اول اردیبهشت کشته یا زخمی شده است»، نادرست ارزیابی می‌کند.