تغییرات حجم و نرخ بنزین سهمیه‌ای در مصوبه جدید دولت

خبرهای مربوط به مصوبه جدید دولت درباره نرخ بنزین، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی داشته است. بر اساس مصوبه جدید، دولت، نرخ سوم بنزین را از نیمه دوم آذر ماه اعمال می‌کند و این بنزین، لیتری ۵۰۰۰ تومان است. بر اساس اعلام رسمی، این نرخ ۵۰۰۰ تومانی، معادل ۱۰ درصد قیمت خرید بنزین از پالایشگاه‌هاست که شناور است.

همزمان با اعلام این خبر، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت عصر سه‌شنبه در گفت‌وگویی تلویزیونی درباره مصوبه جدید دولت درباره نرخ سوم بنزین گفت: «مصوب شد که سهمیه‌های بنزین، یعنی ۶۰ لیتری که با ۱۵۰۰ تومان و ۱۰۰ لیتری که با ۳ هزار تومان افراد با کارت خودشان می‌زنند، نه در حجم و نه در نرخش تغییری ایجاد نشود.»

سخنگوی دولت پیش از این هم بارها این ادعا را مطرح کرده بود که در برنامه‌ریزی‌های دولت، هیچ تغییری متوجه قیمت و میزان بنزین‌های سهمیه‌های اول و دوم نخواهد شد.

اما این ادعا نادرست است.

تغییر در حجم سهمیه‌های اول و دوم

بر اساس مصوبه ۱۴ آبان ۱۴۰۴ هیات وزیران، سهمیه‌‌های اول و دوم خودروهای مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و همچنین خودروهای خارجی وارداتی حذف می‌شود و در واقع سهمیه‌های اول و دوم این خودروها صفر می‌شود.

همچنین بر اساس بند ۳ این مصوبه، تنها به یک خودرو از هر شخص حقیقی سهمیه بنزین ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی تعلق می‌گیرد و این اشخاص یک ماه فرصت خواهند داشت تا از میان خودروهای تحت مالکیت خود یک خودرو را برای دریافت سهمیه‌های اول و دوم سوخت به شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، معرفی کنند.

با این حساب، پس از اجرای این مصوبه دولت، مواردی از خودروها که از اختصاص بنزین به نرخ‌های اول و دوم سهمیه‌ای مستثنا شده‌اند و سهمیه‌های آنها حذف شده، در نهایت سبب خواهد شد تا سرجمع حجم توزیع بنزین‌های با نرخ ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی در سراسر ایران کاهش یابد.

افزایش قیمت برای مصرف‌کنندگان سهمیه‌های اول و دوم

برخلاف توضیحات فاطمه مهاجرانی، حجم سهمیه‌‌های نرخ اول و دوم بنزین برای دارندگان این خودروها نیز تغییر خواهد کرد.

با حذف سهمیه‌های سوخت این خودروها، عملا قیمت بنزین نیز برای آنها تغییر می‌کند.

اگر دارندگان خودروها در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، خودروهای خارجی وارداتی و همچنین کسانی که بیش از یک خودرو به نام آنهاست، تا پیش از این فقط به اندازه سهمیه‌های ۶۰ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی و ۱۰۰ لیتر بنزین ۳ هزار تومانی مصرف می‌کردند، میانگین قیمت این بنزین‌های سهمیه‌‌ای، لیتری ۲۴۳۷.۵ تومان بود؛ یعنی هزینه ماهانه خرید بنزین سهمیه‌ای برای این افراد ماهی ۳۹۰ هزار تومان بود.

حالا با حذف این سهمیه‌ها و در صورت ثابت ماندن میزان مصرف، قیمت بنزین ۵ هزار تومانی برای دارندگان این خودروها، به معنای افزایش بیش از ۱۰۵ درصدی یعنی حدود دو برابر شدن نرخ بنزین مصرفی است و آنها باید ماهانه ۸۰۰ هزار تومان برای خرید ۱۶۰ لیتر بنزین، هزینه کنند.

اما تغییر قیمت سبد بنزین مصرفی در ایران پس از اجرای این طرح، تنها محدود به این موارد نیست. بر اساس اعلام سخنگوی دولت، سوابق موجود در کارت‌های سوخت نشان می‌دهد که برای ۸۰ درصد از دارندگان کارت‌های سوخت، سهمیه‌های ۶۰ و ۱۰۰ لیتری با نرخ‌های اول و دوم سهمیه، کافی بوده و آنها نیازی به سوخت گیری با کارت‌های اضطراری جایگاه‌ها نیستند.

اگر همین اظهارات فاطمه مهاجرانی را ملاک عمل فرض کنیم، اجرای این طرح دست‌کم برای ۲۰ درصد از دارندگان کارت‌های سوخت در سراسر ایران به معنای گران‌تر شدن و تغییر میانگین قیمت سبد بنزین مصرفی آنهاست.

افزایش قیمت برای مصرف‌کنندگان خودروهای نو شماره و دوگانه‌سوز

گذشته از این موارد، در بخش دیگری از بند سوم این مصوبه هیات وزیران، سهمیه سوخت برای خودروهای نوشماره داخلی نیز حذف خواهد شد به این معنا که خریداران خودروهای داخلی نوشماره که پیش از این خودرویی به نام آنها نبوده نیز باید از بنزین ۵ هزار تومانی استفاده کنند که میانگین قیمت بنزین مصرفی در کل ایران را بالاتر می‌برد و به معنای تغییر قیمت و افزایش قیمت بنزین است.

به این مجموعه باید خودروهای دوگانه سوز را نیز افزود که در بند ۵ مصوبه دولت، قرار بر آن شده تا میزان سهمیه با نرخ دوم خودروهای دوگانه سوز از ابتدای بهمن‌ماه سال ۱۴۰۴ به نصف کاهش یابد.

طبیعتا میزان سهمیه این خودروها و میانگین قیمت بنزین برای آنها نیز تغییر خواهد کرد.

جمع بندی این موارد نشان می‌دهد، بر خلاف گفته‌های فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، مبنی بر تغییر نکردن حجم و قیمت سهمیه اول و دوم بنزین برای دارندگان خودروها، هم حجم و هم میانگین قیمت بنزین تغییر کرده است.

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، در یک گفت‌وگوی تلویزیونی در توضیح مصوبه دولت درباره نرخ سوم بنزین، گفت: حجم و نرخ سهمیه‌های اول و دوم بنزین، ۶۰ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی و ۱۰۰ لیتر بنزین ۳۰۰۰ تومانی، تغییر نمی کند.
در بند سه مصوبه دولت، سهمیه‌های اول و دوم بنزین، خودروهای مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و همچنین خودروهای خارجی وارداتی حذف شده و سهمیه بنزین آنها صفر می‌شود. همچنین سهمیه‌های بنزین تنها به یک خودرو از هر شخص حقیقی، تعلق می‌گیرد و از بهمن‌ماه، سهمیه دوم بنزین خودروهای گازسوز نصف می‌شود.
سهمیه سوخت برای خودروهای نوشماره داخلی نیز حذف خواهد شد و این افراد باید از بنزین ۵۰۰۰ تومانی استفاده کنند.
مجموعه این موارد در مصوبه دولت به معنای تغییر حجم بنزین سهمیه‌ای برای شماری از دارندگان خودرو و در مجموع این بنزین‌هاست؛ حذف و کاهش این سهمیه‌ها یعنی آنها باید بنزین مورد نیاز خود را با قیمتی بالاتر از قبل خریداری کنند که به معنای افزایش میانگین قیمت سبد بنزین مصرفی در کشور است.
میانگین قیمت بنزین مصرفی از حدود ۲۴۳۷.۵ تومان در لیتر فعلی (ترکیب سهمیه‌های ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی) به ۵۰۰۰ تومان در لیتر (نرخ آزاد) افزایش می‌یابد که به معنای افزایش بیش از ۱۰۵ درصد افزایش در نرخ مصرفی است. هزینه ماهانه خرید ۱۶۰ لیتر بنزین برای این افراد از ۳۹۰ هزار تومان به ۸۰۰ هزار تومان می‌رسد.
با این حساب، برخلاف گفته‌‌های فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت هم حجم و هم میانگین قیمت بنزین مصرفی تغییر کرده است. فکت‌نامه نیز به این گفته که «حجم و نرخ سهمیه‌های اول (۱۵۰۰ تومانی) و دوم (۳۰۰۰ تومانی) بنزین تغییر نخواهد کرد.» نشان «نادرست» می‌دهد.