نوشیدن آب سرد عامل ایجاد کبد چرب نیست

دکتر مدیا عابدیان در برنامه «انارستان» شبکه افق در ادعایی مطرح کرد که «خوردن آب سرد بسیار کبد رو چرب می‌کند و باید به کلی ممنوع شود» به گفته او دلیل این عارضه این است که با خوردن آب سرد «غذا هضم نشده وارد کبد می‌شود و به کبد خیلی فشار می‌آید و آن را به صورت چربی دور خودش ذخیره می‌کند».

عابدیان که مدرک پزشکی عمومی دارد و مهمان قسمت‌های متعددی از برنامه «انارستان» بوده، درباره کسی که آب سر می‌نوشد می‌گوید «فرد به خودش می‌آید و می‌بیند که کبد چرب با درجه سه دارد».

بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد که این ادعای عابدیان با علم پزشکی روز هم‌خوان نیست و پایه علمی ندارد.

عوامل ایجاد کبد چرب

کبد چرب می‌تواند ناشی از اختلالات متابولیک (NAFLD) یا مصرف الکل (AFLD) و یا ترکیبی از این دو باشد. بر اساس تحقیقات عوامل ایجاد کبد چرب غیر الکلی اغلب مصرف بیش از حد کالری، چربی و قند، چاقی، مقاومت به انسولین، دیابت نوع ۲ و اختلالات متابولیک است؛ در حالی کبد چرب الکلی حاصل مصرف مزمن و بالای الکل است.

مقاله مروری مقایسه‌ای بین کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) و کبد چرب الکلی (AFLD) انجام می‌دهد و مسیرهای مولکولی مشترک و متمایز آن‌ها را بررسی می‌کند. نویسندگان نشان می‌دهند که هر دو بیماری شامل انباشت چربی، استرس اکسیداتیو، مقاومت به انسولین، التهاب و تأثیر رژیم غذایی هستند با این حال، برخی مسیرهای سلولی و مولکولی خاص فقط در یکی از این دو نوع فعال هستند و باعث تفاوت‌های جزیی در روند بیماری می‌شوند.

در هیچ‌کدام از تحقیقات اما ارتباطی بین ایجاد کبد چرب و دمای آبی که نوشیده می‌شود عنوان نشده است. یک مقاله مروری در «Lipids in Health and Disease» توضیح می‌دهد که مقاومت به انسولین نقش کلیدی در این فرایند دارد؛ وقتی بافت چربی نسبت به انسولین حساسیتش را از دست می‌دهد، مهار لیپولیز با انسولین کاهش می‌یابد، در نتیجه اسیدهای چرب آزاد بیشتری وارد جریان خون می‌شوند و به کبد می‌رسند. همچین افزایش سنتز چربی در کبد (DNL) که به‌وسیله انسولین تحریک می‌شود، یکی از مکانیزم‌های مهم در تولید تری‌گلیسیرید در هپاتوسیت‌ها عنوان شده است.

علاوه بر این تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که مصرف زیاد شکر (به‌ویژه فروکتوز) و رژیم‌های پرچرب می‌تواند منجر به تجمع چربی در کبد شود. (لینک ۱، لینک ۲)

همچنین، یک مرور نظام‌مند از متا آنالیزها نشان می‌دهد که عوامل تغذیه‌ای، سبک زندگی و عوامل متابولیک مثل چاقی و مقاومت انسولین ارتباط بسیار قوی‌ با ایجاد کبد چرب غیرالکلی دارند.

بنابراین مدل علمی معتبر کبد چرب، بر «متابولیسم و سوخت‌وساز چربی» تمرکز دارد نه تاثیر دمای نوشیدنی.

«مؤسسهٔ ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی» (NIDDK) زیرمجموعهٔ «مؤسسه ملی سلامت» آمریکا نیز نوشیدن آب سرد را در فهرست علل بیماری کبد چرب قرار نمی‌دهد.

ارتباط میان نوشیدن آب سرد و هضم غذا

در بخشی از این ادعا عنوان شده که «غذا هضم نشده وارد کبد می‌شود و به کبد خیلی فشار می‌آید و آن را به صورت چربی دور خودش ذخیره می‌کند». این ادعا هم نادرست است. در فیزیولوژی انسانی، غذا در معده و روده هضم و جذب می‌شود، سپس بخش‌هایی از آن مثل گلوکز و اسیدهای چرب جذب شده و به کبد منتقل می‌شوند. هیچ پژوهش یا مقاله علمی معتبری تأیید نمی‌کند که نوشیدن آب سرد باعث اختلال در هضم یا بد هضم شدن غذا می‌شود.

از سوی دیگر حتی اگر هضم غذا دچار اختلال شود، به این معنا نیست که «غذا هضم نشده وارد کبد شود و به صورت چربی دور آن ذخیره شود». گرچه برخی اختلالات گوارشی مثل نفوذپذیری روده بیش از حد یا عدم تعادل در میکروب‌های طبیعی روده می‌تواند در پیشرفت بیماری کبد چرب نقش داشته باشد اما به معنی این نیست که هر سوء‌هضمی باعث کبد چرب شود.

با این توضیحات فکت‌نامه به ادعای طرح شده که «نوشیدن آب سرد عامل ایجاد کبد چرب است» نشان نادرست می‌دهد.