شست‌وشوی سر با «تاید» مو را پرپشت نمی‌کند

ویدیوهای متفاوتی در اینستاگرام بازنشر می‌شوند که در آن افراد مختلف مخاطبان خود را دعوت می‌کنند تا موهای خود را با «تاید» بشویند. (لینک۱، لینک۲) در یکی از این ویدیوها که در صفحه‌ای با دنبال کننده‌های زیاد منتشر شده، «تاید» را «معجزه»ای برای مو معرفی می‌کند که مو را «پنج برابر ضخیم‌» می‌کند و «چربی سر» را از بین می‌برد.

این صفحه به طور کلی در ارتباط با «ریزش مو و رویش مجدد» است و صاحب پیج که با روپوش سفید در ویدیوها حاضر می‌شود خود را «مشاور مو» معرفی می‌کند. البته او در ویدیوی مربوط به معرفی «تاید» به عنوان «معجزه»، برند دیگری از پودر لباسشویی در دست دارد. چون پودر لباسشویی با برند «تاید» از اولین پودرهایی بوده که وارد ایران شد، بسیاری از آن به عنوان نام کلی پودر لباسشویی استفاده می‌کنند.

ادعای مفید بودن «تاید» و به طور کلی پودرهای لباسشویی برای شست‌وشوی موی سر نادرست است و در مواردی می‌تواند خطرناک و مشکل‌ساز باشد.

البته از آنجا که پودر لباسشویی اصولا برای لباس طراحی شده و قرار بر استفاده آن روی مو نبوده، بنابراین مطالعه مستقیمی درباره شستن مو با پودر لباسشویی و اثرات آن بر سلامت پوست و مو در میان مقالات با داوری بالا وجود ندارد. با وجود این با بررسی ترکیب‌های پودر لباسشویی و تاثیر آن‌ها بر پوست و مو می‌توان به نتیجه رسید.

ترکیبات آسیب‌رسان پودر لباسشویی برای مو

پودر لباسشویی حاوی سورفکتانت‌های آنیونی قوی مثل سدیم لوریل سولفات است که چربی طبیعی پوست و مو را از بین می‌برند. در مقاله‌ای با عنوان «ساختار لیپیدی مو: اثر سورفکتانت‌ها» که در مجله Cosmetics منتشر شده، توضیح داده شده که چربی‌های مو نقش مهمی در محافظت از مو، حفظ رطوبت، مقاومت کششی، درخشندگی و کاهش اصطکاک دارند. وقتی شوینده‌ها عمل می‌کنند، بخشی از این چربی‌ها حذف می‌شوند. برای مثال، شست‌وشوی مو با سورفکتانت‌ها می‌تواند تقریباً ۵۰٪ از چربی‌های استخراج‌پذیر سطحی مو را تنها در یک نوبت حذف کند.

مقاله توضیح می‌دهد که با حذف چربی‌های محافظ، مو ممکن است بیشتر در معرض آسیب‌های محیطی، تغییرات رطوبت، شکستگی، وز شدن (frizz) و از دست دادن درخشندگی قرار گیرد. حذف چربی‌ها همچنین می‌تواند منجر به کاهش خاصیت آب‌گریزی سطح مو، افزایش اصطکاک میان فیبرهای مو، کاهش درخشندگی و کاهش مقاومت کششی شود. اگر مو پیش‌تر آسیب دیده باشد، اثر منفی حذف چربی‌ها بیشتر خواهد بود.

همچنین یک مطالعه دیگر توضیح داد که آنزیم‌های موجود در پودر لباسشویی، مثل پروتئاز، آمیلاز و لیپاز، برای تجزیه لکه‌های پروتئینی (مثل خون یا شیر)، نشاسته و چربی طراحی شده‌اند. این آنزیم‌ها لباس را تمیزتر می‌کنند، ولی برای مو و پوست سر مناسب نیستند. مو اساساً از پروتئین کراتین ساخته شده و پروتئازها می‌توانند این ساختار را تخریب کنند.

مو و «آهکِ پودر لباسشویی»

در بخشی از ویدیو «آهک» دلیل «معجزه»‌ی پودر لباسشویی برای موها عنوان شده است. اما بررسی‌ها نشان می‌دهند که پودر لباسشویی معمولی به‌طور کلی «آهک» یا همان کلسیم‌کربنات زیادی ندارد.

طبق گزارش تحلیلی RPA برای کمیسیون اروپا درباره مواد آلی غیر سورفکتانتی و شوینده‌های مبتنی بر زئولیت، بخش مهمی از ترکیبات پودر لباسشویی معمولا از بیلدرها است؛ موادی مثل زئولیت‌ها و کربنات‌های قلیایی که وظیفه‌شان «کاهش سختی آب» و کمک به عملکرد بهتر شوینده است. این مواد یون‌های کلسیم و منیزیم موجود در آب را جذب می‌کنند تا مانع ایجاد رسوب و کاهش قدرت کف‌کنندگی نشوند. به همین دلیل، وجود ترکیبات مرتبط با کلسیم در پودر، به‌معنی وجود آهک اضافه نیست، بلکه بخشی از فرمول کنترل سختی آب است.

البته بر اساس تحقیقات منابع دانشگاهی در بعضی پودرهای لباسشویی صنعتی یا ارزان‌قیمت ممکن است مقدار کمی «پرکننده» (filler) مثل کربنات کلسیم وجود داشته باشد، اما این ماده برای شست‌وشو نیست و نقش پاک‌کنندگی ندارد و در برندهای با کیفیت استفاده نمی‌شود.

اگر در پودر لباسشویی «آهک» وجود داشته باشد این ماده برای رشد و سلامت موها مفید است؟

چند تحقیق علمی وجود دارد که تاثیر آهک (کلسیم کربنات) بر مو را در قالب «آب سخت» بررسی کرده‌اند. آب سخت آبی است که مقدار زیادی کلسیم و منیزیم دارد و این کلسیم هنگام تبخیر یا گرم شدن آب به صورت کربنات کلسیم رسوب می‌کند.

در پژوهشی سطح موهایی که با آب سخت شسته شده بودند زیر میکروسکوپ بررسی شدند و نشان داد که آب سخت می‌تواند باعث انباشت مواد معدنی روی سطح مو شود و این می‌تواند ساختار سطح مو را تغییر دهد. بر اساس این یافته‌ها مویی که به‌طور منظم با آب سخت شسته شود، رسوب معدنی بیشتری پیدا می‌کند و این موضوع باعث ناهموار و ناپیوسته شدن سطح مو و همچنین کم شدن ضخامت مو می‌شود.

همچنین در یک مطالعه روی مو مردان، موها به مدت سه ماه با آب سخت شسته شدند و سپس مقاومت کششی آن‌ها سنجیده شد. نتایج نشان دادند که استحکام کششی مو در گروه آب سخت نسبت به موهایی که با آب دی-یونیزه شسته شده بودند به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته است. این مطالعه نشان داد که تماس مزمن با آب سخت ممکن است به شکستگی یا آسیب مکانیکی مو منجر شود.

بنابراین حتی اگر در مواد تشکیل دهنده پودر لباسشویی آهک وجود داشته باشد، نه تنها برای مو مفید نیست بلکه می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی و کاهش ضخامت مو شود.

با این توضیحات، فکت‌نامه به ادعای «معجزه بودن شست‌وشوی سر با تاید» نشان «نادرست» می‌دهد.