ادعای نادرست درباره بارداری پس از ۳۵ سالگی

ادعایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که می‌گوید بارداری پس از ۳۵ سالگی نه یک ریسک که فرصتی طلایی برای به دنیا آوردن کودکانی باهوش‌تر و تجربه مادری همراه با طول عمر بیشتر است. (لینک۱ ، لینک۲ ، لینک۳)

براساس این ادعا «مطالعات معتبر (از جمله International Journal of Epidemiology و دانشگاه لندن) نشان می‌دهد این کودکان [مادران بالای ۳۵ سال] از ضریب هوشی بالاتر، عملکرد تحصیلی متمایز، مهارت‌های زبانی پیشرفته‌تر و کاهش چشمگیر مشکلات رفتاری و ADHD برخوردارند». همچنین در شرح این مطالب آمده است: «بارداری در این سن برای مادر همچون اکسیر جوانی و سلامت عمل می‌کند با ۲۸٪ کاهش خطر مرگ قلبی، کاهش قابل توجه سرطان‌های آندومتر و تخمدان، جوان‌سازی سلول‌های بنیادی و تقویت سیستم ایمنی.» منبع این ادعا نیز خبرگزاری فارس ذکر شده است.

بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد که این ادعا نادرست است.

بچه‌های مادران بالای ۳۵ سال «حتما باهوش‌تر» هستند؟

منبع اصلی که در این مطالب به آن اشاره شده، پژوهشی در international Journal of Epidemiology است که خبرگزاری فارس نیز بخش‌هایی از آن اشاره کرده است. در این پژوهش با عنوان «رابطه معکوس و توانایی شناختی کودک از سه گروه تولد در بریتانیا» سه نسل از کودکان بریتانیا، متولدین ۱۹۵۸، ۱۹۷۰ و ۲۰۰۰-۲۰۰۲ مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد در نسل‌های قدیمی‌تر (۱۹۵۸ و ۱۹۷۰)، بچه‌های مادران ۳۵–۳۹ ساله کمی ضعیف‌تر از بچه‌های مادران ۲۵–۲۹ ساله در آزمون‌های شناختی عمل می‌کردند. در صورتی که نسل جدید (۲۰۰۰–۲۰۰۲) فرزندان مادران ۳۵–۳۹ ساله به‌طور متوسط کمی بهتر از بچه‌های مادران ۲۵–۲۹ ساله بوده‌اند (حدود ۰٫۱–۰٫۲ انحراف‌معیار تفاوت).

نویسندگان به روشنی گفته‌اند این چرخش، عمدتا به این برمی‌گردد که امروز مادرانی با سن بالاتر عموما تحصیل‌کرده‌تر، ثروتمندتر هستند و برنامه‌ریزی‌شده‌تر بچه‌دار می‌شوند؛ یعنی شرایط خانوادگی بهتر است، نه این‌که «سن بالای مادر» تاثیری بر ساختار مغز کودک داشته باشد.

در این مطالعه هیچ اشاره‌ای به ADHD، طول عمر کودک یا «اثبات علمی قطعی» نشده است. تنها موردی که به آن «با احتیاط» اشاره شده یک هم‌بستگی آماری کوچک در چند نسل بریتانیا است که علت آن نیز سطح اجتماعی مادران بالای ۳۵ سال عنوان شده.

بارداری دیرهنگام «نشانه‌»ی سلامت است و نه علت آن

در خصوص همبستگی بارداری در سنین بالاتر و طول عمر مادران، مطالعاتی صورت گرفته است. از جمله یک پژوهش روی خانواده‌های طول‌عمر‌بالا، نشان می‌دهد هر سال بالاتر بودن سن مادر در زمان تولد آخرین فرزند، با حدود ۲۸٪ افزایش احتمال رسیدن به سن بسیار بالا همراه بوده است.

در مطالعه‌ای دیگر روی زنان آمریکایی، داشتن نخستین فرزند بعد از ۲۵ سالگی با حدود ۱۱٪ افزایش احتمال زنده‌ماندن تا ۹۰ سالگی همراه بود.

همچنین دانشمندان در بعضی پژوهش‌ها دیده‌اند زنانی که در سن بالاتری بچه‌دار می‌شوند، تلومرهای بلندتری دارند. تلومرها بخش‌های کوچکی در انتهای کروموزوم‌ها هستند که مثل درپوش محافظ DNA عمل می‌کنند. هرچه این تلومرها بلندتر باشند، یعنی سلول‌ها دیرتر پیر می‌شوند. به زبان خیلی ساده، می‌توان گفت در بعضی زنان، بارداری در سن بالاتر با نشانه‌هایی از جوان‌تر بودن بدن ارتباط دارد.

آنچه در تمام این پژوهش‌ها دیده شده تنها یک رابطه‌ی آماری است و نه یک رابطه علت و معلولی. به بیان دیگر پژوهشگران تاکید می‌کنند این‌ها رابطه‌ای علّی را ثابت نمی‌کند. یعنی احتمال دارد زنانی که اساس از نظر ژنتیکی و سلامتی قوی‌ترند و وضعیت اجتماعی‌ـ‌اقتصادی بهتری دارند، هم عمر طولانی‌تر داشته باشند و هم توان باروری تا سنین بالاتر حفظ کنند.. یعنی بارداری دیرهنگام «نشانه‌ی» سلامت است، نه لزوما «علت» آن.

خطرات شناخته‌شده‌ی بارداری بعد از ۳۵ سال

پزشکان و متخصصان زنان و زایمان تقریبا همه در یک نکته اتفاق نظر دارند: وقتی سن مادر بالاتر از ۳۵ سال باشد، بارداری وارد مرحله‌ای حساس‌تر می‌شود که به آن «سن مادری پیشرفته» می‌گویند. در این سن، احتمال بروز برخی مشکلات بیشتر است؛ برای مثال قدرت باروری کاهش می‌یابد و احتمال ناباروری یا سقط جنین بالا می‌رود. همچنین خطر ناهنجاری‌های کروموزومی مثل سندرم داون در جنین بیشتر می‌شود و احتمال بروز مشکلاتی مانند فشار خون بارداری، دیابت بارداری، زایمان زودرس یا نیاز به سزارین افزایش پیدا می‌کند.

با وجود پیشرفت‌های پزشکی، هیچ منبع علمی معتبری نگفته که بارداری بعد از ۳۵ سالگی دیگر خطری ندارد. برعکس، پزشکان تاکید می‌کنند زنانی که در این سن باردار می‌شوند باید بیشتر تحت نظر باشند و چکاپ‌های منظم‌تری انجام دهند تا خطرات احتمالی کنترل شود. بنابراین برخلاف ادعاهایی که بارداری در این سن را «فرصتی طلایی» می‌نامند، واقعیت علمی این است که چنین بارداری‌هایی نیاز به دقت و مراقبت بیشتری دارند.

بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که بارداری پس از ۳۵ سالگی فرصتی طلایی برای به دنیا آوردن کودکانی باهوش‌تر و تجربه مادری همراه با طول عمر بیشتر است، نشان «نادرست» می‌دهد.