ادعای نادرست «پاکسازی رحم» با «جوشانده پیاز» و «شیلاجیت»

ویدیویی در صفحه‌ اینستاگرامی پر دنبال‌کننده منتشر شده که ادعا می‌کند «ترکیب پیاز قرمز و آب جوش و یا شیلاجیت با آب‌جوش» موجب «پاکسازی رحم» می‌شود و زنانی که «کیست، فیبروم پریودهای شدید، یا استپ پریود» دارند با نوشیدن این ترکیبات می‌توانند مشکل خود را حل کنند.

در این ویدیو که با عنوان «چطور رحم را پاکسازی کنیم؟» منتشر شده آمده است:

اگر کیست یا فیبروم دارید، پریودهای شدید دارید یا اصلا پریود نمی‌شوید این دو نسخه رو امتحان کنید. اما از نسخه دوم زیاد مصرف نکنید چون ترکیب بسیار قوی‌ای هست. تنها با دو ماده رحم خود را عمیقا پاکسازی کنید. در نسخه اول یک پیاز قرمز را خوب بشویید و با پوست برش دهید. به صورت مربع برش بزنید و یک لیوان آب رو هم بجوشانید. پیازهایی که خرد کردید را به آب جوش اضافه کنید. پیازها رو در چهار مرحله به آب جوش اضافه کنید. و بگذارید چند دقیقه بچوشه. وقتی آماده شد داخل یک فنجان بریزید. و یک فنجان از این عصاره رو بنوشید. می‌تونید این دم کرده رو با شکم خالی یا قبل خواب بنوشید. می‌تونید این دم کرده رو با شکم خالی یا قبل خواب بنوشید. شما می‌تونید با کمی عسل شیرین‌تر کنید. با هم ترکیب کنید و گرم بنوشید. این دم کرده رحم رو عمیقا پاکسازی می‌کنه. اگر پریود شما قطع شده ممکنه برگرده و اگر پریودهای شدید دارید شدتش کم و تنظیم می‌شه. در نسخه دوم مقدار آب گرم رو با شیلاجیت ترکیب کنید. این ترکیب هم رحم رو پاکسازی می‌کنه.

این ادعاها نادرست است. مفاهیمی مانند «پاکسازی» و «سم‌زدایی رحم» تا حد زیادی در قلمرو تبلیغاتی و شبه‌علم است نه علم پزشکی مبتنی بر شواهد قابل آزمایش.

مراکز معتبر علمی در این باره چه می‌گویند؟

بر اساس اطلاعات منتشر شده از مرکز سرطان ام‌دی اندرسون دانشگاه تگزاس، دستگاه تولید مثل زنانه (از جمله رحم و واژن) فرایندهای فیزیولوژیک برای حفظ تعادل دارد؛ بر اساس این گزارش، ادعاهای تجاری درباره‌ی «سم‌زدایی» یا «پاک‌سازی» با مواد خوراکی‌ها پایه علمی ندارند.

در واقع رحم و دستگاه تناسلی زنان دارای مکانیسم‌های طبیعی خودتنظیمی (مثل ریزش مخاط داخلی رحم در دوره قاعدگی، تولید ترشحات دهانه رحم) هستند، که در حالت طبیعی کار پاکسازی و تجدید را انجام می‌دهند.

در مقاله‌ای در نشنال جئوگرافیک هم با اشاره به شایعات مربوط به «پاکسازی رحم با استفاده از دمنوش‌ها و ترکیب‌های گیاهی» آمده است: «هیچ چیزی به نام پاکسازی رحم وجود ندارد. رحم سمی نیست و نیاز به پاک کردن ندارد.»

گرچه در چند مقاله (۱، ۲) اشاره شده که برخی چای‌ها یا دمنوش‌ها ممکن است به کاهش برخی علائم کمک کنند، اما این به معنای درمان بیماری‌ها و «پاکسازی» رحم نیامده است. مثلاً در مقاله‌ای چای نعناع‌فلفلی (spearmint tea) می‌تواند سطح تستوسترون را در زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) کاهش دهد و چای سبز به واسطهٔ خاصیت ضدالتهابی ممکن است در بهبود برخی علائم PCOS مؤثر باشد.

اما در هیچ منبع علمی از آن‌ها به عنوان درمان برای سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یاد نشده است.

در مقاله نشنال جئوگرافیک تأکید می‌کند که در شبکه‌های اجتماعی، افراد متفاوت بدون تخصص‌های لازم محتوا تولید می‌کنند و ادعاهای غیر دقیق را مطرح می‌کنند و این باعث گمراهی افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) می‌شود.

شیلاجیت چیست و چه اثراتی دارد؟

در مقاله‌ای درباره شیلاجیت (shilajit) و خواص، محدودیت‌ها و خطرات احتمالی آن منتشر شد آمده است: «شیلاجیت یک ماده طبیعی است که در کوه‌ها، به‌ویژه در منطقه هیمالیا، تشکیل می‌شود و حاوی ترکیباتی مانند اسید فولیک و مواد آلی است. در طب سنتی، شیلاجیت به عنوان یک «راسانا» (rasayana) یعنی ماده‌ای که توان ترمیم و جوان‌سازی را تقویت می‌کند، شناخته شده است.»

اما در مقاله تاکید شده است که هنوز شواهد بالینی کنترل‌شده‌ و تحقیقات علمی برای بررسی اثرات این ماده بر انسان انجام نشده است.

یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها درباره مصرف شیلاجت آلودگی به فلزات سنگین و مواد مضر است؛ حتی اگر شیلاجیت مفید باشد، اگر کیفیت محصول پایین باشد یا تصفیه نشده باشد، ممکن است دارای سرب، جیوه، آرسنیک یا فلزات سنگین دیگر باشد که برای هر شخص، ولی مخصوصاً برای زنان باردار یا شیرده، مخاطره دارد. یک مطالعه در سال ۲۰۲۵ نشان داد که برخی از مکمل‌های شیلاجیت، حتی نسبت به نوع خام آن مقدار بالاتری از فلز سنگین سمی «تالیم» داشتند.

از آنجا که فلزات سنگین می‌توانند به تخمدان‌ها آسیب بزنند - به‌عنوان مثال مقاله‌ای آن را موجب کاهش تولید استروژن، از بین رفتن فولیکول‌ها (follicular atresia)، عنوان کرده که عملکرد تخمدان‌ها را مختل می‌کند- استفاده از شیلاجیت می‌تواند بیماری‌ها را تشدید کند و نتیجه کاملا عکس بدهد.

به طور کلی هیچ مدرک علمی، ثابت شده و یا قاطعی وجود ندارد که بگوید «شیلاجیت برای زنان به‌طور کلی امن است» یا «هیچ خطری ندارد». مخصوصاً برای زنان باردار، شیرده، یا کسانی که مشکلات هورمونی دارند، داده‌ها هنوز بسیار محدود و عدم قطعیت زیاد است.

با توضیحات بالا، فکت‌نامه به ویدیوی مربوط به «پاکسازی رحم» از طریق مصرف «پیاز و آب جوش» و «شیلاجیت» نشان نادرست می‌دهد.