ادعای نادرست درباره درمان پنج دقیقه‌ای دندان‌درد و عفونت با میخک، گلاب، سرکه سیب و نمک

ادعایی در شبکه‌های اجتماعی مبنی بر درمان قطعی دندان‌درد و عفونت ناشی از آن در پنج‌ دقیقه با ترکیب میخک، گلاب، سرکه سیب و نمک منتشر شده است. ( لینک۱ ، لینک۲ ، لینک۳ )

در شرح این ادعا در شبکه‌های اجتماعی آمده است که «هیچ داروخانه‌ای نمی‌خواهد که شما این را بدانید». براساس این ادعا ترکیب جوشانده‌ی میخک، سرکه سیب طبیعی و نمک می‌تواند نه تنها درد شدید دندان را در پنج‌دقیقه رفع می‌کند بلکه عفونت را هم از بین می‌برد.

بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد که این ادعا نادرست است.

بررسی علمی ترکیبات ادعا شده

واقعیت این است که هیچ یک از این مواد درمان قطعی درد یا عفونت دندان نیستند. در بهترین حالت برخی از آن‌ها می‌توانند مقدار کمی درد به طور موقت تسکین دهند. از طرف دیگر برخی هم مانند سرکه سیب می‌توانند به دندان آسیب بزنند.

طبق دستورالعمل‌های رسمی و علمی انجمن دندان‌پزشکی آمریکا و سیستم سلامت بریتانیا درمان عفونت دندانی با روش‌های دندانپزشکی و بالینی انجام می‌شود، نه با نسخه‌های خانگی.

در اینجا هر کدام از این ترکیبات بررسی شده‌اند:

میخک: ماده موثر موجود در میخک اوژنول نام دارد. این ماده در دندان‌پزشکی به صورت کنترل شده و همراه با مواد دیگری مانند زینک‌اکسید برای تسکین موقت و نه درمان قطعی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. شواهد آزمایشگاهی نشان می‌دهد که غلظت‌های بالاتر اوژنول برای سلول‌های بافت دهان، سمی است و می‌تواند موجب التهاب یا آسیب بافتی شود. استفاده خودسرانه و موضعی غلیظ، خطر سوختگی شیمیایی مخاط و عوارض جدی را به ویژه در کودکان به دنبال دارد.

سرکه سیب: سرکه ماده‌ای اسیدی است. تماس مکرر یا قرقره آن، چنان‌که در ادعای مدنظر توصیه شده، به مینای دندان آسیب جدی می‌زند. پژوهش‌های حوزه سلامت دهان و دندان به فرسایش مینای دندان انسان با انواع سرکه و نوشیدنی‌های اسیدی اشاره کرده‌اند. ای بسا در مطالعات مرتبط با مصرف روزانه سرکه خوراکی، افزایش سایش دندانی دیده شده است. بنابراین قرقره ۵ دقیقهای محلول حاوی سرکه نه تنها یک راهکار درمانی نیست بلکه می‌تواند وضعیت را به مراتب بدتر کند.

یک پژوهش آزمایشگاهی دیگر نشان داده است که وقتی دندان در معرض نوشیدنی‌های اسیدی مثل کوکاکولا قرار می‌گیرد، سطح دندان حدود دو تا سه برابر زبرتر و ساییده‌تر از حالت عادی می‌شود. به زبان ساده، یعنی لایه‌ی براق و محافظ روی دندان شروع می‌کند به حل شدن و نازک شدن. از طرف دیگر، سرکه‌ی سیب حتی اسیدی‌تر از کوکا کولا است. عدد اسیدی بودن کوکاکولا حدود سه است، در حالی‌که اسیدی بودن سرکه‌ سیب معمولا دو و نیم است. این یعنی سرکه‌ی سیب می‌تواند آسیب بیشتری به مینای دندان بزند و نه‌تنها درمان نیست، بلکه در طول زمان باعث پوسیدگی و حساس شدن دندان‌ها می‌شود.

نمک: آب‌نمک رقیق و ولرم می‌تواند به بهداشت دهان و دندان به طور موقت کمک کند و اندکی التهاب سطحی را کاهش دهد، در نتیجه برای استفاده پس از جراحی‌های دهانی توصیه شده است، اما درمان عفونت دندان یا آبسه نیست و جایگزین درمان قطعی محسوب نمی‌شود.

به گفته‌ دندان‌پزشکان و کارشناسان انجمن دندان‌پزشکی ایران، خاصیت ضدالتهابی و ضدعفونی‌ کننده‌ نمک تنها روی سطوح سطحی دهان اثر دارد و درمان عفونت یا پوسیدگی دندان نیست. آن‌ها تاکید می‌کنند که شست‌وشوی مداوم دهان با آب‌نمک غلیظ یا تماس مستقیم دانه‌های نمک با لثه، می‌تواند به تحریک و زخم بافت لثه، تخریب مینای دندان و حتی افزایش حساسیت دندانی منجر شود. به بیان دیگر، خاصیت ضدالتهابی نمک تنها یکی از ویژگی‌های آن است، اما همین ماده در صورت استفاده‌ی نادرست، می‌تواند به آسیب جدی دندان و لثه هم منجر شود.

گلاب: تا امروز هیچ پژوهش علمی معتبر و بالینی درباره‌ی تأثیر گلاب بر درمان درد یا عفونت دندان انجام نشده است. برخی بررسی‌های آزمایشگاهی به خاصیت ضدباکتریایی عصاره‌ی گل محمدی اشاره کرده‌اند، اما این مطالعات محدود و در محیط آزمایشگاهی بوده‌اند و به‌هیچ‌وجه نمی‌توان آن‌ها را به کاربرد پزشکی در دهان و دندان تعمیم داد. در نتیجه، هیچ شواهد علمی معتبری وجود ندارد که نشان دهد گلاب می‌تواند در درمان درد یا عفونت دندان تأثیر مثبت یا منفی قطعی داشته باشد.

بر اساس شواهد علمی و منابع معتبر پزشکی یاد شده، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد ترکیب میخک، گلاب، سرکه سیب و نمک می‌تواند درد یا عفونت دندان را در چند دقیقه درمان کند. چنین ترکیب‌هایی تنها ممکن است اثر آرام‌کننده‌ی موقتی داشته باشند و در مواردی مانند سرکه یا نمک حتی به بافت دهان و مینای دندان آسیب بزنند. درمان عفونت دندان نیازمند مراجعه به دندان‌پزشک و درمان‌های بالینی است و نسخه‌های خانگی نمی‌توانند جایگزین آن شوند.

بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که ترکیب میخک، گلاب، سرکه سیب و نمک می‌تواند درد و عفونت درمان را در پنج دقیقه درمان کند نشان «نادرست» می‌دهد.