ادعای شاخ‌دار درباره کشف موجودات ناشناخته انسان‌نما در اعماق اقیانوس

در اینستاگرام ویدیویی منتشر شده که مدعیست «دوربین‌های عمق‌سنج باتیسکاف موجودات ناشناخته‌ای را در اعماق اقیانوس ضبط کرده‌اند» (بایگانی). در شرح این ویدیو گفته شده این موجودات هیچ شباهتی به گونه‌های شناخته‌شده علمی ندارند. دانشمندان از آنچه دیدند متحیر شدند و اصالت ویدیو را تأیید کرده‌اند. این دیدار در اعماق دست‌نخورده اقیانوس، جایی که نور به‌سختی نفوذ می‌کند، رخ داده است. یکی از موجودات به دوربین نزدیک می‌شود، اما موجود دیگر او را متوقف می‌کند. کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز نظریه‌هایی درباره هوش مصنوعی یا موجودات بیگانه مطرح کرده‌اند.

این ویدیو با متن‌هایی مانند «چقدر موجودات ترسناک دیگری در اقیانوس پنهان شده‌اند؟» و «آیا ممکن است این موجودات بیگانه باشند؟» منتشر شده و تاکنون هزاران بار دیده شده است.

ظاهر موجودات در این ویدیو، با پوست روشن، چشم‌های درشت، رنگ آبی و صورتی و حرکات چهره‌ای، بسیار به شخصیت‌های فیلم‌های علمی‌تخیلی شباهت دارد. این جزئیات معمولا در تولیدات سینمایی یا کلیپ‌های سرگرمی استفاده می‌شود، نه در ویدیوهای اکتشافی علمی. اما این ادعا واقعیت ندارد.

منشاء ویدیوی موجودات دریایی عجیب چیست؟

جست‌وجو در اینترنت نشان می‌دهد این ویدیو هیچ ارتباطی با مأموریت‌های علمی معتبر ندارد. در پایگاه‌های رسمی اقیانوس‌شناسی مانند NOAA یا MBARI و همچنین در مقالات علمی و رسانه‌های معتبر هیچ گزارشی درباره کشف چنین موجوداتی منتشر نشده است.

تصاویر منتشرشده شباهت زیادی به طراحی‌های گرافیکی یا شخصیت‌های فیلم‌های علمی‌تخیلی دارد. ظاهر موجودات انسان‌نما با پوست براق، رنگ‌های غیرطبیعی، چشم‌های بزرگ و تقارن غیرعادی، ویژگی‌هایی دارد که معمولاً در جلوه‌های ویژه (VFX) یا ماسک‌های سینمایی دیده می‌شود.

جستجوی معکوس تصاویر نشان می‌دهد که موجودات حاضر در این ویدیو واقعی نیستند، بلکه متعلق به سریال Dead Like Me محصول سال ۲۰۰۳ هستند. این موجودات در داستان سریال با نام Gravelings معرفی شده‌اند. Gravelings موجودات خیالی نیمه‌پنهانی هستند که در دنیای داستان مسئول ایجاد تصادفات و حوادث مرگبار هستند. طراحی آن‌ها عمدا ترسناک و غیرانسانی است تا حس موجودات ماورایی را القا کند.

تصویری که در پست اینستاگرامی ادعا شده از اعماق اقیانوس گرفته شده، در واقع از گریم یا طراحی ویژه این سریال گرفته شده است. در ویکی‌پدیا و سایر منابع تصویری، عکس همین موجودات با ظاهر مشابه دیده می‌شود. بنابراین ویدیو نه‌تنها به هیچ مأموریت اکتشافی علمی مرتبط نیست، بلکه به یک اثر تلویزیونی داستانی تعلق دارد.

آیا چیزی به اسم «دوربین‌های عمق‌سنج باتیسکاف» وجود دارد؟

باتیسکاف (Bathyscaphe) یک زیرآبی‌رو طراحی‌شده برای سفر به اعماق زیاد اقیانوس است. این وسیله برای تحقیقات علمی استفاده می‌شود و معمولاً دارای ابزارهایی مانند فشارسنج، سونار برای اندازه‌گیری عمق، و دوربین برای ثبت تصاویر است.اما اصطلاح «دوربین‌های عمق‌سنج» از نظر علمی اشتباه است. عمق‌سنجی با سونار یا حسگر فشار انجام می‌شود، نه با دوربین. هیچ دستگاه استانداردی که همزمان دوربین باشد و نقش عمق‌سنج ایفا کند، به‌عنوان ابزار علمی شناخته نشده است. بنابراین، ترکیب «دوربین‌های عمق‌سنج باتیسکاف» ساختگی یا گمراه‌کننده است و احتمالا برای علمی جلوه دادن ادعا به کار رفته است.

آیا امکان کشف چنین موجوداتی وجود دارد؟

در عمق ادعایی (بیش از هزار متر) به دلیل فشار و نبود نور، امکان حیات به شکل انسان‌نما وجود ندارد. اما واقعیت این است که تنها حدود ۲۰ درصد کف اقیانوس‌ها با فناوری‌های مدرن نقشه‌برداری شده است و احتمالا هنوز گونه‌های ناشناخته زیادی وجود دارند. با این حال، هرگونه کشف مهم، به‌ویژه مشاهده موجوداتی با این سطح از تفاوت ظاهری با همه موجودات روی زمین (غیر از انسان)، خبر بزرگی است که در مجلات علمی معتبر منتشر می‌شود و توجه رسانه‌های جهانی را جلب می‌کند. عدم وجود هیچ‌گونه گزارش رسمی یا شواهد معتبر درباره این ویدیو هم علامتی برای این است که ادعا فاقد پشتوانه علمی است.

اقیانوس‌ها که بیش از ۹۵ درصد از فضای زیستی زمین را تشکیل می‌دهند، عمدتاً ناشناخته باقی مانده‌اند و همین، بستری حاصلخیز برای گمانه‌زنی، رمز و راز و داستان‌سرایی فراهم می‌کند. این جذابیت عمیق، که ریشه در ناشناخته‌ها دارد، متاسفانه به ابزاری قدرتمند در دست سازندگان اطلاعات نادرست تبدیل شده است.

ادعای واقعی بودن ویدیوی منتشرشده و ضبط تصویر موجودات ناشناخته در اعماق اقیانوس، نادرست است. این ویدیو ساختگی است و ترکیب اصطلاحات علمی نیز برای واقعی جلوه دادن آن استفاده شده است.

بنابراین فکت‌نامه به ادعای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی که «دوربین‌های عمق‌سنج باتیسکاف موجودات ناشناخته‌ای را در اعماق اقیانوس ضبط کرده‌اند» نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.