ویدیویی از مردم نپال که در کوه‌ها به دنبال قارچ «یارساگومبا» هستند

در شبکه‌های اجتماعی فارسی ویدیویی منتشر و پربازدید شده که ادعا می‌شود مردم نپال را نشان می‌دهد که برای کار در معدن در میان کوه‌ها می‌دوند.

در توضیحات این ویدیو آمده است:

«اینا مردم نپالند که برای کار در معدن این همه عجله دارن کوچیک و بزرگ ، زن و مرد جالب این جاست که حقوق روزانه شون فقط ۳ دلاره هیچ قراردادی ندارن و یه صورت روزانه کار می‌کنن. ظرفیت کار در معدن محدوده و اگه تکمیل بشه باقی افراد باید برگردن خونشون و این یعنی از حقوق اون روز خبری نیست.
هیچ بیمه ای ندارن و اگه اتفاقی براشون بیفته هیچ کس پاسخگو نیست بسیاری از معادن اصلا ثبت رسمی نشدن و ایمنی چندانی ندارن و سالانه چندین جنازه زیر خاک و در همون معدن مدفون میشه. شغل خاصی در این منطقه وجود ندارد و یا باید در معدن کار کنند یا از گشنگی بمیرند».

این ادعا نادرست است.

ویدیو هر چند در نپال ثبت شده اما ربطی به کار در معدن ندارد و جمعیتی را نشان می‌دهد که هر سال برای جمع‌آوری «یارساگومبا» یک قارچ دارویی نایاب و بسیار ارزشمند راهی کوه می‌شوند.

این ویدیو اولین بار حدود یک هفته پیش در یک اکانت تیک‌تاکی به اسم nedo.soch منتشر شد. صاحب این اکانت فقط به محل ضبط ویدیو اشاره کرده و توضیح بیشتری نداد. او نوشت که در منطقه روپا پاتان دولپا Rup Partan Dolpa در نپال ضبط شده.

کاربران نپالی در اکانت‌های این پست توضیح دادند که اینها مردمانی هستند که برای جمع کردن این قارچ به آن منطقه می‌روند.

علاوه بر این اکانت‌های اینستاگرامی فعال در حوزه‌های گردشگری و محیط زیست نپال هم با بازنشر این ویدیو توضیحات دقیق‌تری درباره آن دادند از جمله اکانتی به نام madinnepal143 نوشته:

«هر سال، مناطق مرتفع دولپا، از جمله روپا پاتان، شاهد هجوم گسترده‌ی افرادی هستند که مشتاق جمع‌آوری «یارساگومبا» هستند؛ قارچی دارویی نایاب و بسیار ارزشمند. یارساگومبا که با عنوان «طلای هیمالیا» شناخته می‌شود، در ارتفاعات بین ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ متری رشد می‌کند و به دلیل خواص درمانی ادعایی‌اش بسیار مورد توجه است. روستاییان از دولپا و نواحی هم‌جوار مانند روکوم، جارجرکوت و جوملا، سفرهای سخت و طاقت‌فرسایی را به این چمنزارهای کوهستانی آغاز می‌کنند، اردوگاه‌های موقتی برپا می‌کنند و هفته‌ها شرایط سخت آب‌وهوایی را تحمل می‌کنند. درآمد حاصل از جمع‌آوری یارساگومبا برای بسیاری از خانواده‌ها حیاتی است و اغلب خرج یک سال زندگی آن‌ها را تأمین می‌کند. با این حال، این تلاش‌ها با چالش‌های فراوانی همراه است؛ از جمله بیماری ارتفاع و آب‌وهوای غیرقابل پیش‌بینی، که خطراتی را که این جوامع برای بقا و گذران زندگی با آن مواجه‌اند، برجسته می‌سازد».

اکانت دیگری با نام thecurrentnepal هم با انتشار تصویر اسکرین‌شاتی از این ویدیو توضیحات مشابهی داده و همچنین نوشته برداشت بی‌رویه یارساگومبا و هجوم سالانه مردم برای جمع‌آوری آن به نگرانی جدی تبدیل شده است و تلاش‌هایی برای حفاظت از آن برای نسل‌های آینده در حال انجام است.

از این رو این ویدیو کردم نپال را نه در مسیر معدن که در حال جمع‌آوری یارساگومبا نشان می‌دهد.

یارساگومبا چیست؟

یارساگومبا در زبان تبتی به معنی «علف تابستان، کرم زمستان» است. یارساگومبا در واقع یک قارچ منحصر به فرد و فوق‌العاده گران‌بها است که به صورت انگل بر روی لارو نوعی شاپرک به نام شاپرک شبح (ghost moth) رشد می‌کند.

بنابراین، این موجود ترکیبی از یک کرم مومیایی شده و قارچی است که از سر آن بیرون زده است. فرآیند تشکیل آن هم به این صورت است که هاگ‌های قارچ، لارو شاپرک شبح را که در زیر زمین زندگی می‌کند، آلوده می‌کنند. قارچ در داخل بدن کرم رشد و بدن آن را مصرف می‌کند و در نهایت آن را می‌کشد، در حالی که بخش‌های بیرونی کرم دست‌نخورده باقی می‌ماند.

در فصل بهار، با افزایش دما، یک ساقه قارچی به رنگ قهوه‌ای تیره از سر کرم مرده بیرون می‌آید و چند سانتی‌متر بالاتر از سطح خاک رشد می‌کند. این قارچ در علفزارهای مرتفع هیمالیا در ارتفاع بالای ۳۵۰۰ متر و فلات تبت و بخش‌هایی از هند یافت می‌شود.

یارساگومبا در طب سنتی چین (TCM) و طب تبتی به عنوان یک ماده قوی برای افزایش قوای جنسی به کار می‌رود به «وایاگرای هیمالیا» معروف است. برای آن خواصی مانند؛ افزایش میل جنسی و درمان اختلالات جنسی، مقابله با خستگی و افزایش انرژی و استقامت، تقویت سیستم ایمنی بدن و درمان مشکلات تنفسی و کلیوی و حتی سرطان ذکر می‌شود.

در بازارهای چین این «کرم طلایی» تا پنجاه هزار دلار برای هر پوند یعنی یعنی حدود ۱۱۰ دلار برای هر گرم به فروش می‌رسد. بیماران، با پیروی از طب سنتی، این کرم آلوده به قارچ را در چای دم می‌کنند یا خام می‌جوند.

درحالی‌که این قارچ قرن‌هاست در طب سنتی استفاده می‌شود، کارآزمایی‌های بالینی گسترده و معتبر بر روی انسان برای اثبات علمی بسیاری از این ادعاهای بهداشتی درباره آن هنوز محدود است.

یارساگومبا؛ آسیب‌های اجتماعی محیط‌زیستی

به دلیل تقاضای بالا و دشواری برداشت دستی یارساگومبا از مناطق دورافتاده و مرتفع، این قارچ یکی از گران‌ترین منابع بیولوژیکی در جهان است. همین موجب شکل گرفتن پدیده‌ای شبیه به "تب طلا" در بسیاری از جوامع هیمالیایی شده است. برداشت بی‌رویه آن در حال آسیب‌ رساندن به اکوسیستم این منطقه است. بر اساس بررسی‌های انجام شده در منطقهٔ دولپا در غرب نپال، که ویدیوی آن منتشر شده حدود ۶۰٬۰۰۰ این قارچ را جمع‌آوری می‌کنند که حدود ۴۰٪ از کل برداشت قارچ در کشور را تأمین می‌کند.

در سال‌های اخیر رقابت بر سر جمع‌آوری این قارچ چنان بالا گرفت که در ژوئن ۲۰۰۹، جمعیت محلی هفت مرد را که از منطقه‌ی دشت‌نشین گورخا در نپال که برای جمع‌آوری یارساگومبا به کوهستان آمده بودند به قتل رساندند.

مستندها و گزارش‌های متعددی درباره این قارچ، از روند جمع‌آوری و فروش تا آثار اجتماعی و اقتصادی آن بر این منطقه ساخته و منتشر شده است (لینک۱، لینک۲، لینک۳).

بنابراین فکت‌نامه به ادعای مطرح شده در شبکه‌های اجتماعی که این ویدیو مردم نپال را در حال دویدن در میان کوه‌ها برای کار در معدن نشان می‌دهد، نشان «نادرست» می‌دهد.