ادعای نادرست درباره کاهش قیمت ارز بعد از عملیات وعده صادق یک

هانیه سادات‌ رئیسی، فرزند ابراهیم‌ رئیسی، در یک برنامه تلویزیونی گفته است بعد از عملیات وعده صادق، با تدبیر ابراهیم رئیسی، قیمت دلار نه‌تنها بالا نرفت، به طرز عجیبی پایین آمد.

این گفت‌وگو بخشی از ویژه‌برنامه‌ای است روز سی‌ام اردیبهشت ۱۴۰۴ به مناسبت سالگرد سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی از شبکه افق صدا و سیما پخش* شده است. خانم رئیس‌سادات در این گفت‌وگو می‌گوید:

«دلار با من، ارز با من، همه مسائل اقتصاد با من، مگر من رئیس‌جمهور نیستم، همه اینها با من، شما بروید بزنید، عهده‌دار تمام مسائل کشوری بودند و آن شجاعت را داشتند… و همین‌طور هم شد. دلار آن شب آمد پایین، به طرز عجیبی آمد پایین.…»

در این برنامه تصاویری جعلی نیز به اسم عملیات «وعده صادق» منتشر شده که ارتباطی با این حمله ندارند و بعضی از آنها مانند ویدئوی فرار نتانیاهو به پناهگاه را فکت‌نامه پیش‌تر درستی‌سنجی کرده است.

آیا قیمت دلار بعد از عملیات وعده صادق پایین آمد؟

خیر. این عملیات شامگاه ۲۵ فروردین ۱۴۰۳ اجرا شد، با این حال زمزمه‌های مربوط حمله قریب‌الوقوع این حمله از یک روز قبل در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی ایرانی و غیرایرانی مطرح شده بود؛ اخباری که باعث شد قیمت دلار که تا روز ۲۴ اردیبهشت در کانال ۶۲ هزار تومان خرید و فروش می‌شد، از روز ۲۵ فروردین روند افزایشی پیدا کند و در اولین ساعات روز ۲۶ فروردین تا مرز ۷۰ هزار تومان بالا برد؛ قیمتی که البته تا پایین روز تعدیل شد و به کمتر از ۶۸ هزار تومان رسید.

مقایسه میانگین قیمت یک هفته پیش و یک هفته پس از عملیات وعده صادق یک نشان می‌دهد دامنه تغییرات کوتاه مدت حدود ۳ درصد بوده است که ممکن است به چشم بسیاری کمتر از حد انتظار به نظر برسد.

دلایل زیادی می‌توان برای این اتفاق متصور شد. از اقدامات احتمالی دولت برای تثبیت بازار، مثلا محدود کردن فضای خرید و فروش ممنوعیت اعلام قیمت یا اقدامات پشت‌پرده بانک مرکزی برای کنترل بازار؛ اما به نظر می‌رسد ابعاد حمله موشکی ایران و آثار آن نقش بسیار مهمی در مهار انتظارات تورمی داشته است.

داوود منظور، رئیس وقت سازمان برنامه و بودجه، به تازگی در یک مصاحبه به همین نکته، یعنی «محدوده پاسخ» جمهوری اسلامی اشاره کرده است:

«پس از عملیات وعده صادق نیز مجدد افزایش را شاهد بودیم. پس از عملیات قیمت دلار حدود ۳ درصد رشد کرد. اما پس از آنکه محدوده پاسخ ما مشخص شد، نرخ ارز شروع به اصلاح کرد».

این حمله به جز جراحت یک دختر بادیه‌نشین عرب هیچ خسارت جانی در اسرائیل نداشت؛ اغلب موشک‌ها و پهپادهای ایرانی ردگیری و منهدم شدند. گزارشی از خسارت عمده در اسرائیل مخابره نشد. همزمان گزارش‌هایی منتشر شد که حکایت از آن داشت که ایران چندین ساعت پیش از حمله به واسطه ترکیه به آمریکا خبر داده بود و آمریکا از ایران خواسته بود حمله دامنه محدود و مدیریت‌شده‌ داشته باشد و جمهوری اسلامی هم پذیرفته است.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه وقت جمهوری اسلامی نیز یک روز پس از این حمله اعلام کرد:

«ما به کاخ سفید در پیامی اعلام کردیم که عملیات ما محدود و حداقلی و با هدف دفاع مشروع و تنبیه رژیم اسرائیل انجام می‌شود».

*در این برنامه تصاویری جعلی نیز به اسم عملیات «وعده صادق» منتشر شده که ارتباطی با این حمله ندارند و بعضی از آنها مانند ویدئوی فرار نتانیاهو به پناهگاه را فکت‌نامه پیش‌تر درستی‌سنجی کرده است.

دختر ابراهیم رئیسی می‌گوید، بعد از عملیات وعده صادق، با تدبیر پدر او قیمت دلار نه‌تنها بالا نرفت، حتی پایین آمد.
این‌طور نیست. بعد از حمله موشکی ایران قیمت دلار در بازار آزاد از حدود ۶۴ هزار تومان به ۷۰ هزار تومان افزایش پیدا کرد و بعد آنکه مشخص شد ایران از چند روز قبل به آمریکا خبر و اطمینان داده که حملات محدود خواهد بود، قیمت دلار هم کمی پایین آمد و به حدود ۶۷ هزار تومان رسید.
این میزان افزایش قیمت، ممکن است از نگاه برخی کمتر از حد انتظار به نظر برسد، اما نافی واکنش بازار به حمله موشکی/پهپادی ایران به اسرائیل نیست.
به نظر می‌رسد دامنه ابعاد حمله ایران و میزان خسارات آن نقش مهمی در کاهش انتظارات بازار از افزایش قیمت‌ها داشته است.
رئیس وقت سازمان برنامه و بودجه نیز پیش‌تر به همین موضوع اشاره کرده و در مصاحبه‌ای گفته است. بعد از روشن شدن «محدوده پاسخ» جمهوری اسلامی نرخ ارز کاهش پیدا کرد.
ابعاد این عملیات کمتر از ابعاد نگرانی‌ها بود. این حمله به جز جراحت یک دختر بادیه‌نشین عرب هیچ تلفات انسانی خسارت جدی نداشت و اغلب موشک‌ها و پهپادهای ایرانی ردگیری و منهدم شدند.
صرف نظر از اینکه کیفیت واکنش بازار به عملیات وعده صادق یک چه بوده است، این ادعا که «بعد از عملیات وعده صادق قیمت دلار نه‌تنها بالا نرفت، حتی پایین آمد» واقعیت ندارد و از فکت‌نامه نشان «نادرست» می‌گیرد.