ماجرای تارا شریفی و ضریب هوشی بالاتر از اینشتین و هاوکینگ

در شبکه‌های اجتماعی خبری منتشر شده که می‌گوید یک دختر نوجوان ایرانی به نام تارا شریفی در تست هوش رتبه ۱۶۲ را به دست آورده و از این نظر بالاتر از اینشتین و استیون هاوکینگ قرار گرفته است. در این پست‌ها آمده:

«تارا شریفی دختر ۱۶ ساله ی ایرانی تو تست هوش دانشگاه آکسفورد انگلیس امتیاز ۱۶۲ بدست آورد و ضریب هوشی‌ ۱۶۲ رو ثبت کرد و رکورد ضریب هوشی انیشتن و استیون هاوکینگ رو شکست و لقب باهوش ترین انسان دنیارو‌ بدست آورد.»

این خبر در روزهای اخیر در سطحی وسیع در شلکه‌ای اجتماعی منتشر شده است. (لینک۱، لینک۲، لینک۳)

اما این ادعا تا چه اندازه صحت دارد؟ آیا چنین تستی انجام شده و یک نوجوان ایرانی چنین عنوانی دریافت کرده است؟

اصل این خبر، یعنی امتیاز ۱۶۲ تارا شریفی درست، اما قدیمی است. بر اساس گزارشی که در تاریخ ۳ ژوئن ۲۰۱۹ (۱۳ خرداد ۱۳۹۸) در رسانه استرالیایی SBS منتشر شد، این دختر به‌عنوان دانش‌آموز ایرانی، تارا شریفی، معرفی شده است که در سال ۲۰۱۹ هنگام تحصیل در بریتانیا، در آزمون ضریب هوشی منسا نمره ۱۶۲ را کسب کرده بود.

تارا شریفی، دانش‌آموز دبیرستان Aylesbury در بریتانیا، در همان سال این آزمون را در شهر آکسفورد انجام داد و موفق شد امتیاز چشمگیر ۱۶۲ را کسب کند. این نتیجه، او را فراتر از آستانه نبوغ “genius benchmark” یعنی امتیاز ۱۴۰ قرار می‌دهد.

او در همان زمان این باره به نشریه The Bucks Herald گفت: «وقتی نتیجه را دریافت کردم، شوکه شدم – اصلاً انتظار چنین امتیاز بالایی را نداشتم».

با این امتیاز او عضو منسا Mensa شد. منسا در لاتین به معنای میز است و بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین انجمن افراد با ضریب هوشی بالا در جهان است. این سازمان افرادی را که در آزمون هوش، امتیازی در محدوده ۲ درصد برتر جمعیت عمومی کسب کنند، شناسایی و تأیید می‌کند. این موسسه در حال حاضر بیش از ۱۵۰ هزار عضو در سراسر جهان دارد.

از این رو این آزمون هوش مربوط به موسسه منسا است که تارا شریفی آن را در شهر آکسفورد و نه در دانشگاه آن انجام داده است.

مقایسه تارا شریفی با اینشتین و هاوکینگ

با وجود اینکه تارا شریفى واقعاً در یک آزمون مورد تایید منسا امتیاز ۱۶۲ را کسب کرده است، اما مقایسه او با هاوکینگ و اینشتین گمراه‌کننده است و هیچ شواهدی وجود ندارد که این دو نفر زمانی تست IQ داده باشند. (لینک۱)

در همان سال ۹۸ و بعد از انتشار خبر موفقیت تارا، بی‌بی‌سی فارسی در گزارشی به آن پرداخت. در این گزارش گفته می‌شود که اولین‌بار صدا و سیمای جمهوری اسلامی اولین‌‌بار اینشتین و هاوکینگ را به این ماجرا باز کرده‌اند.https://www.youtube.com/watch?v=3iLSilmRVMU

خبر رتبه تارا شریفی در تست IQ سال‌های پیش با همین جزییات در کشورهای دیگر هم منتشر شده بود، با این تفاوت که ادعا می‌شد او دختری اهل پاکستان است و ضریب هوشی بالاتر از هاوکینگ و اینشتین دارد.

در آن زمان خبرگزاری فرانسه AFP این ادعا را درستی‌سنجی کرده بود و به ادعا پاکستانی بودن تارا و بالاتر بودن ضریب هوشی او از هاوکینگ و اینشتین نشان نادرست داده بود. بر اساس درستی‌سنجی AFP، آن کلارکسون، مدیر ارتباطات منسای بریتانیا، در ایمیلی به خبرگزاری AFP گفته بود:

«هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد اینشتین تاکنون آزمون ضریب هوشی داده است. همین‌طور درباره استیون هاوکینگ – اگر او هم چنین آزمونی داده باشد، هرگز امتیاز خود را علنی نکرده است».

بر اساس این درستی‌سنجی کلارکسون همچنین اشاره کرد که هر آزمون ضریب هوشی که تحت نظارت منسا برگزار می‌شود، نمره‌گذاری متفاوتی دارد. ممکن است ۱۶۲ بالاترین امتیاز در یک آزمون باشد، در حالی که در آزمونی دیگر، بالاترین امتیاز ۱۸۳ باشد. برخی از امتیازات نیز بر اساس سن فرد شرکت‌کننده تنظیم می‌شوند، که باعث می‌شود نقاط مرزی برای «نبوغ» دلخواه و وابسته به نوع آزمون باشند.

از این رو با توجه به اینکه اصل این خبر که تارا شریفی در آزمون ضریب هوشی نمره ۱۶۲ را کسب کرده درست است، اما جزییات نادرستی مانند قرار گرفتن او بالاتر از افرادی مانند هاوکینگ و اینشتین دارد، فکت‌نامه به این ادعا نشان نیمه‌درست می‌دهد.