ادعای نادرست درباره ویدیویی مربوط به ترور جان اف کندی

این روزها در شبکه‌های اجتماعی (مانند اینستاگرام و X) ادعایی به صورت گسترده بازنشر می‌شود که می‌گوید به تازگی اسناد محرمانه ترور جان اف کندی، رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده منتشر شده که در آن ویدئویی وجود دارد که نشان می‌دهد سرنشین جلویی، او را به قتل رسانده است.

ویدئو، لحظه تیراندازی به جان‌اف‌کندی را نشان می‌دهد که در آن، گلوله‌ای از سمت راست به سر کندی برخورد می‌کند و سرنشین جلویی نیز در ویدئو دیده می‌شود.

یک حساب جعلی شبیه یورونیوز فارسی

یکی از حساب‌هایی که در اینستاگرام چنین ادعایی را مطرح کرده، europe news (با شناسه شبیه به یورونیو فارسی یعنی eropenewsfarsi) نام دارد که رنگ لوگو و نام آن ممکن است بسیاری را به اشتباه بیندازد که این پست در حساب کاربری خبرگزاری یورونیوز فارسی منتشر شده است. این حساب اما ارتباطی با یورونیوز فارسی ندارد و بررسی آن نشان می‌دهد سال ۲۰۲۳ در ایران ساخته شده است.

آیا این ویدئو جدید است؟

جدا از ناشناس بودن منابعی که این خبر را همراه با این ویدئو منتشر کرده‌اند، نخستین موضوعی که باید به آن اشاره کنیم این است که این ویدئو، جدید نیست بلکه یکی از مشهورترین تصاویر قرن بیستم است.

این ویديو با نام «فیلم زاپرودر» شناخته می‌شود. آبراهام زاپرودر یک خیاط خانگی اهل دالاس بوده که در روز ۲۲ نوامبر ۱۹۶۳، یک سکانس ۲۶ ثانیه‌ای را با یک دوربین هشت میلیمتری صامت، ضبط می‌کند. این سکانس مربوط به عبور کاروان ریاست‌جمهوری از دیلی پلازا در دالاس (تگزاس) است؛ دقیقا در زمانی که کندی ترور می‌شود.کتابخانه کنگره در سال ۱۹۹۴ این فیلم را برای نگهداری در فهرست ملی فیلم ایالات متحده انتخاب کرد زیرا یکی از مهم‌ترین لحظات تاریخ قرن بیستم آمریکا را مستند کرده است.

تمام فریم‌های این ویدئو اینجا به تفکیک منتشر شده است.

این ویدئو به قدری مشهور است که در زبان فارسی و انگلیسی، صفحه ویکی‌پدیا دارد و بسیاری آن را «بررسی‌شده‌ترین ویدئوی مستند» می‌دانند زیرا جزئیاتی که در آن وجود دارد، می‌تواند به سوالات زیادی درباره ترور کندی پاسخ دهد.

بنابراین بخش نخست ادعای شبکه‌های اجتماعی که یک ویدئوی جدید به دست آمده، نادرست است.

آیا فردی سرنشین جلویی به کندی شلیک کرده است؟

حالا که مشخص شد این فیلم جدید نیست، به سراغ بخش دوم ادعا می‌رویم که می‌گوید سرنشین جلویی به کندی شلیک کرده است.

این ادعا نیز با شواهد مستندی که از این ماجرا به دست آمده هم‌خوانی ندارد.

هر چند مساله ترور کندی یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های سیاسی-جنایی قرن بیستم است، اما شواهد زیادی وجود دارد که تایید می‌کند این ادعا که فرد جلویی به کندی شلیک کرده،‌ ادعایی بی‌اساس است.

فردی که در صندلی جلویی ماشین کندی (کنار راننده) نشسته بود، روی کلرمن نام دارد. کلرمن، یک افسر سرویس مخفی ایالات متحده آمریکا بود که وظیفه حفاظت فیزیکی از رئیس‌جمهور را به عهده داشت. او بعدتر در جریان بررسی رویدادها، توضیح داد که شلیک‌ها به سرعت و به فاصله چند ثانیه رخ داده است.

هر چند کمیته بررسی ترورهای مارتین لوتر کینگ و جان اف کندی، در گزارش سال ۱۹۷۹ خود به این موضوع اشاره می‌کند که سرویس مخفی و شخص کلرمن، در انجام به وظایف خود کوتاهی کرده و ماموری که در خودرو بوده در تمام مدت می‌بایست نزدیک به رئیس‌جمهور باشد.

بررسی نتایج کالبدشکافی کندی نشان می‌دهد دو گلوله به سر او اصابت کرده که هر دو به پشت سر او برخورد کرده است؛ اولی به قسمت بالایی پشت (که از گردن کندی خارج شده) و دومی نیز از پشت سر کندی وارد جمجمه شده و از قسمت جلویی خارج شده است.

هر چند پرونده ترور جان اف کندی یکی از جنجالی‌ترین پرونده‌های قرن بیستم است و تعداد زیادی تئوری توطئه درباره آن منتشر شده است اما گزارش، ادعا یا سندی وجود ندارد که این ادعا را که فرد جلویی به کندی شلیک کرده، تایید کند.

با وجود این برخی از کسانی که به این تئوری توطئه باور دارند که سرویس مخفی ایالات متحده در این ترور نقش داشته می‌گویند آنها با سهل‌انگاری عمدی، زمینه را برای این ترور فراهم کرده‌اند. حتی در این نظریه هم ادعا نشده که افسر سرویس مخفی که در صندلی جلویی نشسته، به کندی شلیک کرده باشد.

درباره ترور کندی چه می‌دانیم؟

ترور جان اف‌کندی در تاریخ ۲۲ نوامبر ۱۹۶۳ در شهر دالاس تگزاس، یکی از پربحث‌ترین اتفاقات قرن بیستم است و تعداد زیادی مقاله، کتاب، فیلم مستند و داستانی درباره آن ساخته شده است.

گزارش نهادهای رسمی، اظهارات شاهدان عینی و آنچه از صحنه این ترور به دست آمده نشان می‌دهد فردی به نام لی هاروی اسوالد، به کندی شلیک کرده و او را کشته است. اسوالد مدتی در اتحاد جماهیر شوروی زندگی می‌کرده و بعد از دستگیری نیز تمایلات مارکسیستی داشته است؛ هر چند هیچ‌گاه اعتراف نکرده بود که به کندی شلیک کرده است.

اسوالد دو روز بعد از دستگیری، در ۲۴ نوامبر ۱۹۶۳ به دست جک روبی کشته شد. پرونده ترور کندی تا سال‌ها یکی از اصلی‌ترین موضوعات در رسانه‌های ایالات متحده بود و همچنان نیز بسیاری درباره آن گزارش و تحلیل منتشر می‌کنند.

درباره اسناد جدید پرونده ترور کندی چه می‌دانیم؟

سوال پایانی نیز این است که آیا به تازگی اسناد جدیدی از پرونده جان اف کندی منتشر شده است؟

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، ۲۴ ژانویه ۲۰۲۵ دستور اجرایی صادر کرد تا باقیمانده اسناد مربوط به بررسی پرونده جان اف کندی از حالت محرمانه خارج شود. در زمان انتشار این فکت‌چک (اوایل مارس ۲۰۲۵) هنوز این اسناد منتشر نشده‌اند.

نگاهی به تاریخچه این فرمان‌های اجرایی نشان می‌دهد ابتدا قانونی در سال ۱۹۹۲ تصویب شد که بر اساس آن، اعلام شده بود تا ۲۰۱۷ باید اسناد مربوط به این پرونده به صورت عمومی منتشر شود. جو بایدن، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا سال ۲۰۲۱ دستور به آزادسازی بخشی از این اسناد را صادر کرد و گزارش‌های رسمی اعلام کرده تا سال ۲۰۲۲ بیش از ۹۷ درصد از این اسناد (حدود ۵ میلیون صفحه سند) از حالت محرمانه خارج شده است. دونالد ترامپ در دستور اجرایی جدید خود خواستار بررسی شرایط برای خارج‌شدن بقیه این اسناد از حالت محرمانه شده است.

بنابراین در زمان انتشار پست‌هایی که ادعا می‌کردند ویديویی جدید از ترور جان اف کندی منتشر شده، (و تا کنون) هنوز اسناد جدیدی بیش از آنچه تا سال ۲۰۲۲ منتشر شده بود، از حالت محرمانه خارج نشده است.

فکت‌نامه نیز به این ادعا که یک ویدئوی جدید از ترور کندی منتشر شده است که در آن نشان می‌دهد سرنشین جلویی خودروی کندی او را به قتل رسانده نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.