مقایسه سرمایه‌گذاری هوش مصنوعی در امارات با کل اعتبارات دانشگاهی ایران

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران، روز ۱۲ آذر ۱۴۰۳، در یک گفت‌وگوی تلویزیونی گفت:

«الان در کشور امارات فقط برای هوش مصنوعی ۶ میلیارد دلار پول گذاشتند، ما برای مجموع دانشگاه‌ها ۲میلیارد لار گذاشتیم. چگونه می‌خواهیم آینده را در رقابت علمی و فنی و عقب نمانیم.»‌ 

اعتبارات آموزش عالی در ایران چقدر است؟ 

در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ در مجموع ۷۷ هزار و ۴۳۴ میلیارد تومان اعتبارات برای آموزش عالی در نظر گرفته شده است که میان دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و تحقیقاتی و پارک‌های علم‌وفناوری، وزارت علوم تقسیم می‌شود. 

اگر بر اساس فرضیات بودجه سال ۱۴۰۳ نرخ تسعیر ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی را مبنای محاسبه قرار دهیم، ارزش این رقم معادل ۲ میلیارد و ۷۱۷ میلیون دلار محاسبه می‌شود. 

اگر متوسط ارزش دلار نیمایی را از ابتدای سال تا هفته اول آذر ۱۴۰۳ را  ۴۵ هزار تومان فرض کنیم ارزش این بودجه حدود یک میلیارد و ۷۲۰ میلیون دلار خواهد شد. 

اگر ۵۵,۹۰۰ تومان، متوسط قیمت دلار بازار آزاد در ۸ ماه نخست سال (از اول فروردین تا ۱۳ آذر ۱۴۰۳) را مبنای محاسبه قرار دهیم ارزش اعتبارات دانشگاه تا یک میلیارد و ۳۸۵ میلیون دلار کم خواهد شد. 

با این حساب می‌توان گفت بسته به اینکه کدام نرخ دلار را در نظر بگیریم اعتبارات آموزش عالی در بودجه امسال بین ۱/۳ تا ۲/۷ میلیارد دلار است. 

امارات چقدر سرمایه‌گذاری کرده؟ 

احتمالا اشاره مسعود پزشکیان به سرمایه‌گذاری ۶ میلیاردی امارات در هوش مصنوعی به خبری برمی‌گردد که اواخر تابستان امسال در رسانه‌های ایران منتشر شد با این مضمون که شرکت MGX امارات متحده عربی در حال مذاکره برای سرمایه‌گذاری ۶/۵ میلیارد دلاری در شرکت OpenAI است. 

منبع این خبر گزارشی است که در تاریخ ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۴ در روزنامه وال‌استریت‌ژورنال منتشر شده است. در این گزارش گفته شده که شرکت اصالتا اماراتی MGX قرار است بخشی از برنامه افزایش سرمایه ۶/۵ میلیارد دلاری OpenAI در سال ۲۰۲۴ باشد. 

MGX یک هلدینگ سرمایه‌گذاری در تکنولوژی در ابوظبی امارات است که در در زمینه سرمایه‌گذاری هوش مصنوعی در سراسر جهان فعالیت می‌کند. 

در روزهای بعدی گزارش‌هایی منتشر شده که نشان می‌دهد OpenAI موفق به جذب ۶/۶ میلیارد دلار سرمایه شده است. مقام‌های شرکت MGX هم تایید کرده‌اند که این شرکت در این سرمایه‌گذاری مشارکت داشته، اما رقم دقیق سرمایه‌گذاری مشخص نیست. 

علاوه بر نامشخص بودن رقم سرمایه‌گذاری، ارتباط این شرکت با دولت امارات متحده عربی هم روشن نیست، اما آنچه مسلم است آنچه در عمل اتفاق افتاده سرمایه‌گذاری هلدینگ‌های اماراتی در شرکت‌های پیشرو هوش مصنوعی در آمریکا است و ارتباط مستقیمی با داخل امارات ندارد. 

پیش‌تر رویترز گزارش داده امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۴ میلادی  ۵۴۶ میلیون دلار در حوزه هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کرده است.

مسعود پزشکیان می‌گوید: «کل اعتبار دانشگاه‌های ما ۱/۵ تا ۲ میلیارد دلار است، اما امارات ۶ میلیارد دلار در هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری می‌کند.»

بسته به اینکه متوسط قیمت دلار را چقدر در نظر بگیریم، ارزش بودجه آموزش عالی در سال ۱۴۰۳، شامل اعتبارات دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری و نهادهای وابسته به وزارت علوم، بین ۱/۳ تا ۲/۷ میلیارد دلار است. بنابراین نیمی از آنچه گفته شده نسبتا درست است. 

اما صحبت رئیس‌جمهوری ایران درباره سرمایه‌گذاری ۶ میلیاردی امارات در هوش مصنوعی درست نیست. آنچه گفته شده احتمالا برداشت نه‌چندان دقیقی از مشارکت یک هلدینگ اماراتی در سرمایه‌گذاری ۶/۶ میلیارد دلاری شرکت OpenAi است. 

اولا رقم و سهم دقیق هلدینگ اماراتی از این سرمایه‌گذاری مشخص نیست، دوم این سرمایه‌گذاری در واقع در یک شرکت پیشرو بین‌المللی در خارج از کشور امارات متحده عربی است. 

بر اساس گزارش‌ رویترز، امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۴ میلادی  ۵۴۶ میلیون دلار در حوزه هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کرده است. 

با این اوصاف فکت‌نامه به این گفته رئیس‌جمهور ایران که «کل اعتبار دانشگاه‌های ما ۱/۵ تا ۲ میلیارد دلار است، اما امارات ۶ میلیارد دلار در هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری می‌کند» نشان نیمه‌درست می‌دهد.